Nýi tíminn - 14.05.1953, Blaðsíða 5

- Fimmtudagur 14 maí 1953 — NÝI TlMINN — (5
ÚR MEINSÆRASAFNI FRAMSÖKNARFLOKKSINS Á TVEGGJA ÁRA AFMÆLI HERNÁMSINS
„Samvinna um öryggismálin við aðrar þjóðir verður
að byggjast á því að ekki sé erlendur her í landinu á
iriðartsmum né erlesidar herstöðvar"
FRAMSÓKNARFLOKKURINN á ekki síður álitv
legt safn meinsæra í fórum sínum en hinir her-
námsflokkarnir, og lengi vel fylgdi lrann því for-
dæmi Alþýðuflokksins að klofna innbyrðis í af-
stöðunni til sjálfstæðismálanna. Þannig klofnaði
þingflokkurinn nákvæmlega í tvennt þegar greidd
voru atkvæði um Keflavíkursamninginn, og þegar
greidd voru atkvæði um Atlanzhafsbandalagið
lýstu þrír þingmenn flokksins yfir andstöðu sinni.
Félag ungra Framsóknarmanna hafði sig þá einnig
mjög í frammi og stóð að útifundum ásamt Fulí-
trúaráði verkalýðsfélaganna æg Þjóðvarnarfélag-
inu. Og þegar Rannveig var kosin á þing' — sællar
minningar — var óspart hamrað á því að hún væri
mikill andstæðingur hernáms!

Þesar Ólafur Thors birli hina
fræ-gu áramótagrein sína 1948—
49, kom önnur áramótagrein í
Tímanum, hin mikla Heiðna-
bergsgrein Hermanns Jónas-
sonar. Hann gerði þar á mjög
eftirminnilegan hátt upp við
stjórnarstefnuna, lýsti sér sem
einörðum vinstri manni o-g and
stæðingi allrar undanlátssemi
við Bandaríkin.
Þegar umræður um aðild að
Atlanzhafsbandalaginu hófust
um þær mundir þóttist Fram-
sóknarflokkurinn hafa þár
nokkra sérstöðu og markaði
eins skýrt og kostur var þann
staðfasta ásetning að sætta sig
aldrei við erlent hernám á
friðartímum. í febrúar kom
miðstjóm flokksins saman og
komst þar m. a. svo að orði:
,,Iiins vegar ályktar flokk
urinn að lýsa yfir því, að
hann telur íslendinga af
Oiugljósum ástæðum eigi
geta bundizt í slík samtök,
nema tryggt sé, að þeir
þurfi ekki að hafa hér her
né leyfa neins konar hern-
aðarlegar bækistöðvar er-
lendra þjóða í landi sínu né
Gengur hœgt
ð Panmuniom
Ekkert samkomulag var á
fundj samninganefndanna í
Panmunjom nýlega. Fulltrúar
norðanmanna hafa krafizt þess,
að allir fangar ófúsir heim-
ferðar verði sendir til hins
hlutlausa gæzlu'ands og hafa
að öðrum kosti farið fram á
að Bandaríkjamenn gefi ná-
kvæmar upplýsingar um hvem-
ig þeir hafa hugsað sér, að
fanganna yrði gætt í Kóreu.
Bandaríkjamenn neita með öllu
að fangarnir verði sendir frá
Kóreu og vilja engar fullnægj-
andi skýringar gefa á fyrir-
huguðu eftirliti með þeim 5
Kóreu. Nefndirnar komu aftur
saman á fund dagian eftir.
landhelgi, nema ráðizt hafi
verið á landið eða árás á
það sé yfirvofandi.
Á þessum grundvelli og
að þessu tilskyldu telur
flokkurinn eðlilegt. að ís-
lendingar hafi samvinnu við
önnur lýðræðisriki um sam-
eiginleg öryggismál."
Þegar ráðherrunum þremur
var stefnt utan, var Eysteinn
Jónsson full-
trúi Framsókn-I
arflokksins í |
förinni, og sáj
var ekki myrk-l
ur á máli eftirl
að heim kom. I
í útvarpsræðu I
28. marz 1949 j
hóf hann máls
á því að rif.ta upp hina afdrát.t-
arlausu andstöðu Framsóknar-
' flokksins við hemám:
„Kom strax frarr, sú stefna
sem Framsóknarflokkurinn
hefur staðið á og mun
standa á, að samvinna um
öryggismólin við aði'ar þjóð
ir verði að byggjast á því,
að ekki sé erlendur her í
landinu á friðartímum né
erlendar herstöðvar. íslend-
ingar geta ekki og mega
ekki leyfe slíkt. ef það sé
gert, þá verði ekki mögu-
legt að finna nein eðlileg
takmörk til að standa á...
Framsóknarrrrenn minntu
fljótlega á þá stefnu, sem
þeir höfðu markað í þessum
málum 1946 og áður er rak-
in. og undirstrikuðu, að þeir
teldu að hafa bæri sarr-
vinnu um öryggismálin við
nálæg lýðræðisríki, en það
vrði að byggja á því, að
ekki væri leyft að hafa í
landinu erlendan her eða
erlendar herstöðvar á frið-
artímum, og væri áríðandi
að rnarka þá stefnu glöggt
og hvika ekki í því efni. ..
Framsóknarn'enn hafa
reynt að nota tímann frá
því að umræður hófust um
Þcssír fjórir menn genga frá samningum um Iiernám íslands. Mcð ráöherrununi eru hcrnáms-
stjóri fslands, McGaw, og Lawson, „sérlegur sendiherra og ráöherra Bandaríkjanna á Is-
Iandi“ eins. og hann var tiílaður. Útlendingarajr eru háleitir, en ráðherrarnir líta niður.
varnanbandalagið og þang-
að til nú, að svara ber' boði
annarra þjóða um þátttöku
í því, til þess að rótfesta þá
skoðun, að ekki kæmi til
rr ála, að Íslendingar hefðu
her eða gætu leyft að er-
lendur her eða herstöðvar
væm í landinu á friðartím-
um...
íslendingar háfa algera
sérstöðu meðal þjóðanna að
því leyti til, að þeir hafa
engan her og ætla sér ekki
að stofna her og ekki taka
þátt í hernaði. Auk þess
eiga þeir það sammerkt
með ýrr.sum öðrum þjóðum,
að þeir vilja ekki leyfa setu
erlends herliðs í landi sínu
á friðartímum og ekki er-
lendar herstöðvar.“ ..
Því næst rakti Eysteinn ýtar-
legá aliar þær röksemdir sem
fyrir lægju um nauðsyn hem-
aðarbandalagsins og taldi þær
miklar og' stórar, en bætti síð-
an við:
„Öllu þessu hefði verið
hægt að víkja til hliðar og
hefði verið sjálfsagt að
víkja til hliðar, ef einhverra
þeirra skuldbindinga væri
kriafizt í sáttmálanum, sem
íslendingar gætu ekki undir
gengizt, hefði t.d. verið farið
fram á hersetu á friðartím-
um eða ei’lendar herstöðv-
ar, þá hefðu lýðræðisþjóð-
irnar orðið að skilja, að ís-
land gat ekki verið með,
þótt það vildi samvhmu við
þær. Engu slíku er til að
dreifa...
Undanfarna mánuði hef-
ur verið mikið rætt og rit-
að um Atlanzhafsbandalag-
ið. Ýrrsir íslendingar eru
tortryggnir í sambandi við
allt, sem að þeim méflim
lýtur, og óttast óeðlilegan
þrýsting og að ísland gangi
of langt í þeim. Þetta hef-
ur nokkuð korrjð fram í um
ræðunum undanfarið Þær
umræður hafa verið mein-
gallaðar, og tekur þó út
yfir síðustu dagana. í heild
hafa þó umræðurnar fest
þann ásetning með þjóð-
inni að leyfa alls ekki her
né erlendar herstöðvar á
friðartímurrj. Ætti það að
vera öllum ljóst af því sem
fyrir liggur, að slíkar kvað-
ir fylgja ekki þátttöku í
varnarbandalaginu. Þess
ætti þá og að mega vænta,
að þeir sem jafnan hafa
gert þetta að hofuðatriði í
sambandi við rrálið, taki nú
fullt tillit til þess sem nú
liggur ijóst fyrir öllum og
hagi afstöðu sinni í sam-
ræmi við það.“
Svona .aídráttarlausar og
skýrar voru yfirlýsingar Ey-
steins Jónsson-
ar og' þó nægð’
þær ekk |
flokksformánr
irium Her-1
manni Jóma:
syni. Næsti
dáginn er röð-1
in komin ac |
honum að lýsa
afstöðu sinni, og honum nægja
engar yfixlýsingar, hversu fag.r-
ar sem þær séu; hann vill fá
fyrirvara inn í s.amninginn
sjálfan:
„Þegar talað er um ... að
aðrar þjóðir hafi fullan
skilning á sérstöðu íslands,
að viðurkennt sé, að ísland
hafi engan her og ætli ekki
að stofna her, og að ekki
korri til mála, að erlendur
her eða herstöðvar verði á
íslandi á friðartímram —
fyrst allar bandalagsþjóð-
irnar viðurkenna, að þetta
sé einstök sérstaða íslands,
þá fáum við ekki skilið,
hvers vegna ekki má taka
þetta fram í samningnumi
við Ísland sem samnings-
atriði...
Til þess að gera þessa
sérstöðu okkar skýlausa, að
við ætlum aldrei að segja
nokkurri þjóð stríð á hend-
ur né taka þátt í hernaði
gegn nokkurri þjóð, sem
rrieginreglu okkar um aldir,
þá álítum við ýmsir, að sú
sérstaða okkar eigi að vera
viðurkennd...
Eg er ákaflega hræddur
um það, að svo kunni að
fara, — þó að ég vilji vona
það gagnstæða, — að það
endurtaiki sig viðkomandi
þessum samningi, serr. því
miður hefur endurtekið sig
nú viðkomiandi utanríkis-
samningum okkar undan-
farið, og á ég þar við Kefla-
víkursamninginn. . . Nú á
að gera að nýju samning,
og þá eru gefin út ný lof-
orð og nýjar skýringar. Og
ég er ákaflega hræddur um
að surniar af þeim skýring-
um fái álíka staðizt. eins og
skýringarnar, sem gefnar
voru út viðkomandi Kefla-
víkursamningnum á sínum
tíma, þegar hann var gerð-
ur.“
Þannig var hinn reyndi stjóm-
málamaður fullur tortryggni og
trúði' var.Iegia yfirlýsingum
þeim sem fra-m voru borma-r. í
samx’æmi við það neitaði hanii
að fylgja samningnum; ekkij
skyldi hann neitt það gera serh
stuðlað gæti að því að íslánd.
yrði hemumið!
En -utan veggja Alþingia
sendi Félag ifrigr.a Framsóknar-
mann.a f-rá sér ávarp ás-amt
öðrum aðilum og komst m. a.
þannig að orði:
„Ef almenningur í Reykja-
vík rís upp til einhuga a|-
vöruþrunginna mótmæla,
getur hann knúið ríkis-
stjórnina til að snúa sér að
iþeim viðfangsefnum, séirpl
hún hefur svikizt u-m að
leysa, en fresta inngöngu í
hernaðarbandalag eða hætta
við það með öllu.
Ríkistjórnin undirbýr svik
við þjóðina með því að beita
ofbeldi á alþingi til þess að
knýja fram samþykkt hern-
Framh. á 11. síðu