Prentarinn - 01.01.1970, Blaðsíða 10

Æcrchmðmíítu
IFóliú xxxvii
iRoyamiin bdtú bccctulc pnmo £fcbon fiuc flbcflbtt tudícte JnuoCtdbc ciifcbtoXurrcpt. c|no tgc
fcqiiétcs dánicrút.'íroyacni quá 3llion trí>8 rcgte troyúöoiifiliua Jinpltííimá iníláurjuit mtllcT
quimxcnns pjlíibus am jrt rcmou ajt:vbt oín; rcmin vbatjo crat:3'pf3 qmppc quc Pccáulcin.
mobrtdtoi----------------'-------
críco.’tim obudtoncm p jIÍj futt:a ab ctð t andc bclctá
^ermlcð
feccro:
f^frculco illccújJj'
fonc troyá vartauu
quc ftanm a pamo fmt rc
cdtftcnta. 3Idt*5 baculce
flrjoncoliiuptacuj cóftt •
tuitctbclla mulca cöfcctt
quéöiditPuodcam infi
öitcect mbumjnoð pfcj
ciftcbbotca.
‘T-,‘5tc bccto: fuit pmo
X Gcnttuð p Jmt cc bc
ctiba vto:c tncópabilis íeZ'
titudimo ct ftrcnuttjtis. ^ó
ob mJrimft ci9 nulittc ftilgo
rcm apuö troyjnoo mjíío t
p:cao babinjocft.illá ob tu
crcdibtlcct*p:ndéná ar? fo:
tmidtné nó íolú parétcs:fcd
apjtriánobihtJtcjtCB gIíj
fplédtdá fcctt.bicc.r Öndroí'
m acb a ptuGC pt’rcs Gcnuit ft
lioo.£ qb’frác^vn’ftnt fl q
(vt jitvmcétt9 byftotiat’bur
iGÚd9)fráct otiGtné babuac.
íBenela9 feelcna
B£lcn j fuft vxoi n»d
n
fiario
____ndaircgiO'r apari
dcftlio ptijmirjpitur.r
adfroyj pducitur.ippttT
qo tToyjuú bcllú cjrotttiy
JIpl am rn poft troyc cra
dimn törcci mcncl jo rcd
djcviiit.q Gjudéon jutm
cú tllJ cðfccndit pjriijut
pcfirur?:fcd réPcfhttb5’
jcn ili cýiptú jd pohbuy
rcgcj öCucnac.3Indcq;öi^
fccdcnrcG octo ðiiio arátco
(vt tcftto cft cufcbi9)tandc?
^ inpjtiijiiircdtcrunt.
Z) örto qut ct íllcrádci
JU' öict5’ clt riufdé bccto-'
rt8frjtcncr pjmo'rbcai-*
b .1 njt°: fb fpccic ÍCijafíótó
cú.v.r.n jmb^m jrccu rnit^
tuur £t: ntaid.io bofpicó
fufapif. £m9cú jfpcjnftct
vjlO:c> tlbj. abfditc mjritö
tandéáioibiioi’cjri'o rbc^
jjurio jbftulit a Xrqyjm pdurit.£r qu j rjpin.i bcllum öccén jIc jrcco^ jdua>
— — fuo troy.moo fufccpcu cft.i?iccú troyamo vrbcm obfidcntib^imiltj llrémic jcf-
Sl&JtllCnOn ftlTcr.ðpirrbo jcbilliofiliooccifuofuit.
— /Tnö jmcnon fuit fr.ita rcjio ftfNmcbi öuv fon9 crcrcinis jrccou. cötrj troy.í
ri hclbmt.g tjndcmriJdito:icanirptftijnccaptf .ftiitiT;ðtra rcjtofili*. ab
ontnt cracitu impajto: adiijn atuo.ad bcllúpaijcno tClitcmcftrjm conmjcjcx:
qua rnulroo fufccpaat fthoe rdiquir. £t jpud troyam multoo p jfliio labotco.r
ftmtiltJtco pnncipum p:o qmbuo ab impaio öcpofituoT tlh p jbmcdco fufFcct?
cft. öuécum vhrco ocádiflct ipfc nuion gIo:ia impcnmn rcjftiinipfit.íbiidc,
,*£roya cjpta ct öiruta aim ingcnri p:cda a cafljndrj p:i Jmi filt j m p Jrium rcdf
ruruo n juco confccndtt tlcruin t ipfc tcmpcftjrc jctuo.p annú famc crrjuit.
3Jftt ötto öc íroyj fttjicntco öuo rcjna conftmint:Iohjc tjinépoft.
Æuraið
T3 ifönco quidécrbcaonrfil^pjmincpoo j quo
il frjtico? nomérijaú cft.j rioyj ftiGJr poftca toj
ta flfia puacatJ in öanubtj ripio tandé pucmt.^bi cn
alícídiu cólcdiftct.öcindc locum qucréo a cömum bo
minú foaaarc fciunctú: ad tbanji flucntíj t pahidco
mcotidao CccdTit. vbi «5icjmb:iá condidit vrbcm.
iFranco
fili’íroití filijrCiTúi -þrumi.a ií ppl'tri rb co bcfccndcmé.qui'dört
^Kturcootciioijti Diait.öit) colfi o:i£U!ccj. ircylbúrcfcnini.
var fullprentuð í Nurnberg 1517. Augsburg tókst
sem sé ekki að halcla skriðnum sem gert hafði hana
í upphafi að prentlistarmiðstöð. Synir þeirra beggja,
Erhards Ratdolts og Johanns Schönspergers, sem
ráku áfrant fyrirtæki feðra sinna, voru í engu merk-
ir.
Geðþekk skreyting og myndaauður voru samt á-
fram einkenni á bókum gefnum út í Augsburg, svo
sem þýzku þýðingunni á l’etrarca, sem Heinrich
Steiner prentaði 1532 með 261 tréskurðarmynd.
Steiner hafði í öndverðu prentað trúmálabæklinga í
þágu siðbótarmanna, en frá því um 1530 gerði hann
að sérgrein sinni og veita þýzkum lesendum aðgang
að erlendum bókmenntum, einkum ítölskum. Vin-
sælust af útgáfubókum bans varð Einblemala eftir
Andrea Alciati. Fyrsta útgáfan, með 104 latneskum
„dæmum" og 98 tréskurðarmyndum, kom út 1531.
Hún var skjótt endurprentuð og aukin og brátt
þýdd, með enn frekari viðaukum, á frönsku, ítölsku
og spönsku. I dæmabókunum voru texti og mynd
hvort öðru háð, þannig að einkunnarorð í bundnu
máli eða óbundnu með siðalærdómi túlkuðu tákn-
ræna mynd, sem svo aftur túlkaði þau á móti.
Næstu hálfa aðra öldina áttu „Dæmabækur" af
þessu tagi eftir að skarta í bókasafni livers þess
manns í Vestur-Evrópu sem teljast vildi hugsandi
eða tolla í tízkunni.
ULM. Þótt Ulnt gæfi Augsburg lítt eftir í stjórn-
mála- og efnahagsþýðingu í hópi ríkisborganna í
Schivaben, stendur hún hinni síðarnefndu langt að
baki, þegar að því kemur að tíunda prentlistaraf-
rek. Sameignilegt einkenni bókagerðar á báðum
stöðum er að leturprent og myndir er látið fara
saman. Frumprentarinn í Ulm (frá 1472), Johann
Zainer, virðist hafa verið bróðir Gúntliers Zainers í
Augsburg. Utgáfur hans á Boccaccio (1473) og Esóp
(1476), sem fornmenntavinurinn og borgarlæknirinn
Heinrich Steinhöwel hafði þýtt, prýddu smekklegar
tréskurðarmyndir og skrautrammar. Markverðari er
þó Cosmographia eftir Ptolomeus, sem Leonhard
Holle gaf út 1482; landakortin 32 skorin í tré og
viðkunnanlega, rómanska letrið (sem St. John Horn-
by vakti til lífs á ný undir heitinu „Ptolcmy") skír-
skota um allan aldur til liókavina. Zainer og Holle
urðu nú samt báðir gjaldþrota, og þar með lauk
markverðri prentun í Ulm.
NURNBERG. Forustuhlutverkið fyrstu öld prent-
listarinnar í Þýzkalandi tók ríkisborgin Núrnberg.
Þar verður samliandið milli prentverks og kaupsýslu
sérstaklega áberandi. Núrnberg framleiddi ekki hrá-
efni en var heimkynni markskonar fullvinnsluiðn-
aðar, og henni auðnaðist að verða verzlunarmiðstöð
Mið-Evrópu sökuin frjálslegrar stefnu ríkjandi ætta,
sem aðhylltust gjaldfrjáls vöruskipti. Núrnberg dró
því að sér kaupmenn og víxlara hvarvetna að úr
Evrópu, sem þótti hagkvæmt að stunda kaupsýslu
Siða úr Liber chronicarium sem prentuð var i prent-
smiðju Koliergers i Niimberg úrið 1495. í bókinni
eru um 1800 tréristur.
8
PRENTARINN