Nýi tíminn


Nýi tíminn - 12.01.1956, Blaðsíða 3

Nýi tíminn - 12.01.1956, Blaðsíða 3
Fimmtudagur 12. janúar 1956 — NÝI TÍMINN — (3 1 Stúdentablaðinu 1. des- ember birtist grein um her- námsmálin eftir Jónas Árna- son, og vakti hún mikla at- hygli. Sökum þess hve margir sem ekki náðu í Stúdenta- blaðið hafa óskað eftir að lmn yrði endurprentuð, er hún birt hér, enda f jalíar liún um mál sem þjóðin verður fyrr en síð- ar að taka ákveðna afstöðu til. Fyrir fáeinum misserum var ég háseii á litlum vélbáti sem veiddi þorsk í Faxaflóa. Við vorum fimm á, og ræddum ýmsa merkilega hluti á leiðinni ut og inn, einkum þó þorskinn. Við ræddum lítið um pólitík. Ég var stundum að þreifa fyr- ir mér um pólitískar skoðanir félaga minna, en í þeim efn- um reyndust þeir allir álíka dulir og þeir voru ooinskáir um þorskinn. Þó þóttist ég finna, að þær skoðanir mundu yfir- leitt vera af hægri sortinni. Nema einn þeirra hefur lík- lega verið dálítið róttækur, en hann var þó svo íhaldssamur að hann reykti ennþá Comm- ander. Sá elzti var kominn nokkuð á sjötugsaldur og hafði alla sína tíð róið á svona skeljum. Hann sagðist verða sjóveikur ef hann kæmi um borð í stærri skip. Það er nefnilega ekki sama livernig veltur undir manni. Einn dag í allhvössum út- synningi, þegar við vorum á leið í land, og búnir að gera að aflanum, og komnir niður í lúkar, dró sá gamli af sér stígvélin og fór að nudda fæt- urna, því að i svona veðri varð hann alltaf svo slæmur í fót- unum. Enda þarf enginn að búast við sléttum sjó í Bugt- inni þegar hann er á útsunnan. Hinir horfðu í gaupnir sér, rauðir í framan og sjóblautir og sögðu að þetta væri ljóta tíðarfarið. „Hver hefur líka beðið ykk- ur að vera a ð þvælast þetta úti á sjó í allskonar veðrum?“ sagði ég. ,,Af hverju farið þið ekki suður á Keflavikurflug- völl, eins og allir hinir, og ná- ið ykkur í rifandi tekjur fyrir að dunda með gólfkúst eða uppþvottartusku, eða fyrir að sitja á rassinum í upphituðum skálum og splæsa kaðal? Það er sagt að Kaninn sækist nú mikið eftir gömlum íslenzkum sjómönnum til að láta þá splæsa fvrir sig“. Þeir litu á mig þegjandi og brostu dauft, eins og þeim þætti þetta rétt í meðallagi fyndið. En loks sagði sá gamli: „Á Völlinn já. Líklega mundi það vera betra fyrir mig upp á lappimar til að gera. En ég hef einhvernveg- inn aldrei haft mig í það“. Mikið va r betta ’ góður fé- lagsskapur. Hvað allt mundi vera miklu heilbrigðara og bjartara, ef allir íslendingar væru eins og þessir menn — í hjartanu. Auðvitað hefði ég kosið að þeir væru dálítið klárari í pólitíkinni, og þar með dáiít.ið meira til vinstri i skoðunum. En ég hef líka oft óskað þess að ýmsir þeir sem allt virðast. vita í pólitík, væru eins klárir í hjartanu og þess- ir. Sá gamú hafði aldrei látið í ljós neina a.ndúð á heraáminu, það er meira að segja vafamál hvort hann hefur gert sér nokkra rökræna grein fyrir þeirri háskalegu öfugþróun ís- lenzks atvinnulífs sem felst í flótta vinnuafls frá fram- leiðslu til heraaðarfram- kvæmda; hann hafði bara „einhvernveginn aldrei haft sig í“ að styðja þessa þróun. Hinsvegar hef ég heyrt unga menn bölva hernáminu í sand og ösku og lýsa hárréttum skilningi á þessum háska, og svo þegar ég spurði hvað þeir gerðu, þá kom upp úr dúrnum að þeir unnu á Keflavíkurflug- velli. Svona finnur maður hjá sumu fólki mikinn skilning í gerðum, en lítinn í orðum. Hjá öðrum finnur maður aft- ur á móti mikinn skilning í orðum, en engan í gerðum. Hvað ég á við? Ég á fyrst og fremst við það, að ýmsir fari nú mjög svo villir vegar í siðferðis- viðhorfi sínu til hernámsins. Ég á við það, að ískyggilega margir íslendingar þykist geta samrýmt þetta tvennt: að vera andstæðingur hernáms- ins, og vinna við að byggja það upp. Ég á við það, að margur íslendingurinn sé um þessar mundir meiri frelsis- upp leirtau. Nei fyrirgefið: hafa verið hraktir þangað af stjómarvöldunum. Allir hrekj- ast í hernámsvinruna. En leyfist þó að spyrja: Hvers vegna „hrekjast“ engir í hin auðu pláss við verkunarborð þeim meltingarkvillum, sem Hamilton kann að valda mönnum, getur auðvitað eng- in orðið önnur en sú, að hætta að borða hjá Hamilton. Á öðru tímabili birtust í einu blaði hernámsandstæð- hetja I nösunum en hjartanu. Og hver mundi vera orsök- in til þessa? Meginorsökin er áreiðanlega sú, að forustumenn og mál- gögn hernámsandstæðinga vanrækja það hlutverk sitt að boða allan sannleikann í þessu efni. Þegar til dæmis rætt er um hinn mik'a straum vinnuafls frá framleiðslu til hernáms- starfa, heitir það alltaf að stjórnarvöldin hafi hrakið menn út í þessi störf. En á sama tíma eru svo kannski heilir togarafarmar af fiski að úldna í Reykjavíkurhöfn, meðal annars vegna þess að vinnuafl skortir til að taka á móti aflanum og verka hann. Sá fiskur sem íslenzkir togaramenn hafa dregið upp úr köldum djúpum hafsins milli Islands og Grænlands, og reynt að vanda sem mest að umbúnaði í lestinni, hann úldnar og ónýtist þegar þeir koma með hann að,' vegna þess að landar þeirra, sem áttu að verka hann, eru hlaupnir suður á Keflavíkur- flugvöll að sópa gólf eða þvo f isk vinnsl ustöðvan na ? Kom- um annars betur að því at- riði síðar. Það vantar svo sem ekki, að málgögn hernámsandstæð- inga séu á varðbergi um hagsmuni íslenzkra verka- manna gagnvart Bandaríkja- mönnum. Um eitt skeið til dæmis var verkalýðsbarátta þeirra mikið til einskorðuð við kröfuna um áð Hamilton léti landa vora á Vellinum fá skyr og annan íslenzkan mat að borða, í staðinn fyrir bandaríska matinn, brasaðan og niðursoðinn. Maður hefði getað ímyndað sér að þessir landar vorir væru orðnir svo þungt haldnir af hinni banda- rísku niðursuðu, að starfsorka þeirra væri á þrotum. Þeir þyrftu serti sé að fá kjarn- góða íslenzka fæðu til að geta verið duglegri við að byggja upp hið handaríska hernám. Ég vil að vísu ekki mæla gegn því að íslendingar fái fæðu við sitt hæfi. En ég hef áður sagt og segi enn, að ættjörðin frelsast ekki fyrir það eitt, að menn borði skyr. Og fullkomin lækning við inga harðorð skrif út af því, að menn þeir í hópf reykvískra vörubílstjóra, sem væru and- stæðingar hernámsins fengju ekki vinnu við að aka banda- rískum hergögnum suður á Keflavíkurfiugvöll. Þetta blað hafði þó ekki farið dult með þá skoðun sina, að bandarísk hergögn væru tæki sem auð- valdið hvgðist nota til að brjóta á bak aftur samtök alþýðu, hvar sem því yrði við komið, og helzt að drekkja frelsisbaráttu mannkynsins í blóði. Engu að síður krafðist blaðið þess í nafni alþýðu, að hernámsandstæðingar úr stétt reykvískra vörubílstjóra fengju vinnu við að aka þess- um hergögnum á áfangastað. Þeir hefðu fullan rétt til að græða á því, engu síður en aðrir vörubílstjórar. Svona verkalýðsbarátta er utan og ofan við minn skilning. Ég mundi að minnsta kosti hugsa mig tvisvar um, áður en ég gengi til manns, sem ég vissi að hefði hug á nð skjóta mig í hausinn, og spyrði hvort hann vildi eklri borga mér kaup fvrir að hlaupa eitthvað og sækja honum hlaðna byssu. Öðru hverju les maður í má.lgögnum hernámsandstæð- inga, að þessi eða hinn her- námsaudstæðingurinn hafi verið rekinn úr vinnu á Kefla- víkurflugvelli, og er slíkum fregnum áva.llt fylgt eftir með miklum vandlætingarskrifum. Atvinnuofsóknir ber að sjálf- sögðu að fordæma, í hvaða mynd sem þær birtast. En ley’ist þó enn að spyrja: Hvað eru hernámsandstæðing- ar að gera á Keflavíkurflug- velli? Sú staðreynd, að þeir hafa ráðið sig þangað, er að mfhum dómi ekki minni á- stajða til vandlætingar heldur en hitt, að þeir hafa verið reknir þaðan. Já, en þeir hafa verið hraktir þangað af stjórnar- völdunum, segja málgögn her- námsandstæðinga. Er þetta nú alltaf alveg víst ? Að vísu mundi ég manna siðastur vilja mæla stjórnar- völdunum bót, sök þeirra í þessu efni er svo sannarlega mikil og ægileg. En þar með er ekki sagt, að sekum al- þýðumönnum skuli haldast uppi að réttlæta fyrir sérsína eigin sök með hinni stóru sök stjórnarvaldanna. Athugum nokkur alkunn sannindi. Á togarana hefur orðið að ráða fjölda útlendinga, og hafa þó margir þeirra ekki fullan mannskap. Hvers vegna „hrekjast“ menn ekki út á togarana? Fiskibátarnir liggja bundnir við bryggjur, jafnvel þegar uppgrio eru hvað mest, vegna þess að ekki tekst að manna þá. Hvers vegna ,,hrekjast“ menn ekki út á bátana? Heilir togarafarmar úldna og ónýtast í höfnum vegna skorts á vinnuafli í fiskverk- unarstöðvunum. Hvers vegna „hrekjast" menn ekki inn í fiskverkunarstöðvarnar ? Landbúnaðurinn á í vaxandi erfiðleikum vegna mannfæðar, og liggur víða við landauðn af þeim sökum. Væri það nokkur goðgá að spyrja, þvort ungir og hraustir menn þyrftu að láta sér ofbjóða það að gerast bændur og „hrekjast" út í einhverja góða sveit? Já, hvers vegna „hrekjast" menn ekkert nema í hernáms- vinnuna ? Það er vegna þess, að þar hafa menn alltaf beztar og ör- uggastar tekjur, segja mál- gögn hernámsandstæðinga. Þetta leyfi ég mér líka að vefengja. Eg leyfi mér að ve- fengja það, að menn hafi alltaf meiri tekjur við hinar þjóð- hættulegu bandarísku hernað- arframkvæmdir, heldur en þjóðnýt íslenzk framleiðslu- störf. Til dæmis efast ég um, að verkamenn á Keflavíkur- flugvelli hafi að undanförnu haft miklu meiri tekjur af að byggja upp hernám íslands, heldur en stéttarbræður þeirra hér fyrir austan hafa haft af að verka hvera togarafarminn á fætur öðrum, ásamt báta- fiski. Hitt er sjálfsagt rétt, að til að afla teknanna þurfi menn minna á sig að leggja á Kefla- víkurflugvelli heldur en þar sem stundaðir eru íslenzkir at- vinnuvegir. En ef slíkt ætti að gilda sem rök í málinu, hlyti jafnframt að gilda það sið- ferðisviðhorf á Islandi. að dáð- leysi sé dyggð. Og iafnvel þó hitt væri líka rétt, að menn hefðu vfirleitt meiri t.ekiur af bandarískum hernaðarfram- kvæmdum en íslenzkuni fram- leiðslustörfum, þá neita ég enn að viðurkenna það sem rök í málinu. Einfaldlega vegna þess, að heiðarlegir menn geta ekki verið þekktir fyrir að gera hvað sem er fvrir pen- inga. Tónninn í málgögnum her- námsandstæðinga er sem sé sá, að þeir sem við heraaðar- framkvæmdirnar vinna. hafi af eðlilegum ástæðum gripið þetta tækifæri til að ná sér í góðar tekjur með hægu móti, og við því sé ekkert að segja. En hvað þá um hina, þessa sem enn halda tryggð við ís- lenzka atvinnuvegi. draga fisk úr sjó, slá gras í .sveit, Framhald á 11. siðu.

x

Nýi tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Nýi tíminn
https://timarit.is/publication/883

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.