Nýi tíminn - 12.01.1956, Qupperneq 12

Markaðsmálin
Framhald af 1. síðu.
Næst ræddi Lúðvík um þró-
unina í markaðsmálunum á
undarnförnum árum. Árin 1948
— 1953 voru þrengsli á mörkuð-
unum vegna stefnu ríkisstjórn-
arinnar í afurðasölumálunum.
Árið 1947 voru stórfelld við-
skipti við Sovétríkin en þau
voru síðan felld niður í sam-
ræmi við marsjallstefnuna og
fyrirmæli Bandaríkjastjómar.
Var þá tekin upp sú stefna að
fiskafurðir okkar skyldi að-
eins selja fyrir dollara og pund
og einkaniega í Bandaríkjun-
um og Bretlandi. Til þess að
koma þeim viðskiptum á lagg-
irnar voru framkvæmdar tvær
gengislækkanir, en allt kom
fyrir ekki. Við sósíalistar gagn-
rýndum mjög þessa verzlunar-
stefnu, en því var til svarað
að þar væri aðeins um póli-
tískan áióður að ræða; stað-
reyndin væri sú að Sovétríkin
og ‘.''vaUstísku löndiy Hldu
ekkert af okkur kaupa, enda
væri það lítið keppikefli fyrir
okkur. Loks var svo koniið að
algert öngþveiti blasti við í af-
urðasölumálunum. í árslok 1952
skýrði Morgunblaðið svo frá að
tveir þriðju lilutar af ársfram-
leiðslunni 1952 lægju óseldir í
byrjun vertíðar 1953 og væru
óseljanlegir í Bretlandi og
Bandaríkjunum.
Þegar svo var komið neyddist
ríkisstjórnin loks til þess að
láta af stefnu sinni og taka upp
þau viðskipti sem sósíalistar
höfðu bent henni á árum sam-
an. Tekin voru upp stórfelld
viðskipti við Sovétríkin, Aust-
ur-Þýzkaiand, Tékkósióvakíu og
Pólland, og urðu þá alger um-
skipti í markaðsmálum íslend-
inga; t. d. stórhækkaði verðið
þegar í stað. Áður hafði karfi
verið verðlagður á 65 aura kíló-
ið, en verðið komst upp í 90
aura á kílóið með samningun-
um við Sovétríkin. Brezki
markaðurinn hvarf algerlega
úr sögunni, og bandaríski
markaðurinn rýrnaði ofan í
það sem skynsamlegt er, að
taka aðeins við sérstökum fisk-
tegundum, sem eftirsóttar eru
þar í landi.
Síðan stefnunni var breytt í
markaðsmálum hafa ekki verið
nein söluvandræði — og við
getum selt miklu meira magn
en við framleiðum nú. Markað-
irnir eru því nægir til þess að
við getum stóraukið flota okkar
og framleiðslu; hér hafa á und-
anförnum árum ekki verið aðr-
ir markaðsörðugleikar en þeir
sem eru spunnir af pólitískum
toga.
Hverjir græða á útgerðinni?
Taprekstur útgerðarinnar
í marz árið 1950 var gengis-
lækkunin mikla, og átti hún að
tryggja útgerðinni eðlilega við-
skiptamöguleika við Bandaríkin
og Bretland. Áður hafði verið
í gildi fiskábyrgð, og varð ríkis-
sjóður að greiða nokkurt upp-
bótarverð en þó aldrei mjög
mikið. Fyrir gengislækkunina
var fiskverðið 75 aurar á kíló,
en svo brá við að þrátt fyrir
gengislækkunina hélzt fiskverð-
ið óbreytt. Afleiðingin varð því
sú að gengislækkunin varð mik-
ið áfall fyrir allan sjávarútveg
á íslandi; fiskverðið breyttist
i Jú en tilkostnaður allur jókst
stórlega.
Ríkisstjórnin greip þá til
bútagjaldeyriskerfisins 1951. Á
þann hátt hefur bátaútgerðin
fengið 50—70 millj. kr. að með-
altaii á ári 1951, 1952 og 1953,
en 90—100 milljónir króna að
meðaltali tvö undanfarin ár
sem aukaálag handa bátaeig-
endum og frystihúsaeigendum.
Á sama tíma hefur fiskverðið
til sjómanna hækkað úr 75 aur-
um í kr. 1,22.
í ágúst 1954 kom svo togara-
styrkurinn og stóð allt s.l. ár
Hann hefur numið 2000 kr. á
úthaldsdag.
Megingalli bátagjaldeyris-
Mikið mannfali í
Hisír um helgina
Harðir bardagar geisuðu í
Alsír um helgina og var mann-
fall mun meira en það hefur
verið að undanförnu. Harðast
var barizt í austurhluta Con-
etantinefylkis og féllu þar 25
franskir hermenn, en Frakkar
segjast hafa fellt 40 skæruliða
og tekið 60 til fanga.
kerfisins er sá að með því
hafa aðrir aðilar en útgerðin
aðstöðu til að raka til sín
stórgróða. Þeir sem fiytja inn
bátagjaldeyrisvörur, heildsalar
og kaupmenn, mega leggja á
þær eins og þeim sýnist og
kenna svo útgerðinni um allt
saman. Auk þess hafa ýmsir
aðilar í forustuliði útgerðar-
manna fengið mikið misbeit-
ingarvald með þessu kerfi.
En þegar sagt er að tap-
rekstur sé á útgerðinni er ság-
an aðeins hálfsögð. Raunveru-
lega er íslenzk útgerð einhver
arðbærasti atvinnurekstur sem
sögur fara af, en gróðinn er
hirtur á leiðinni. Koma þar
fyrst til ýmsir aðilar sem eiga
skipti við báta og togara og
taka alltaf mikinn gróða.
^ Olíufélögin
Það er athyglisvert hver verð-
munur er á olíu hér og í ýmsum
nágrannalöndum okkar. f des-
embermánuði s.l. var togara-
olían hér t. d. 66 kr. hærri á
tonn en í höfnunum í Norður-
þýzkalandi eða um 20%. Verð-
munurinn á bátaolíu og olíu
til húsakyndingar var 376 kr.
á tonn hér og í Þýzkalandi,
eða verðið um 70% hærra hér.
Sé tekið heildarmagnið af olíu
þeirri sem seld er hér á landi á
ári og miðað við þennan verð-
mun, kemur í Ijós að olíufélög-
in taka um 50 milljónum króna
meira hér en í Þýzkalandi fyr-
ir þetta magn. Og er þá ótalið
benzínið en þar er verðmunur-
inn ennþá stórfelldari.
Hinn hemjulausi gróði olíu-
félaganna sést einnig af fjár-
festingu þeirra; það nægir ekki
að setja upp eina olíustöð, held-
ur skulu þær vera þrjár, og
dreifingarkerfið sömuleiðis. Á
sama tíma og þetta gerist er
það ríkið sjálft sem kaupir alla
olíuna og afhendir hana svo olíu-
félögunum til að græða á. Hins
vegar er samlögum útgerðar-
manna þvemeitað um að fá
olíu handa sér milliliðalaust.
^ Bankarnir
Bankarnir græða samtals um
50 milljónir króna á ári og
hafa gert það á undanförnum
árum. Vextir þeir sem bank-
arnir taka af sjávarútveginum
jafngilda 10 aurum á hvert
fiskkíló, miðað við venjuleg-
an geymslutíma. Er þetta mjög
þungbær skattur fyrir útgerð-
ina..
Skipafélögin
Farskipafélögin flytja út alla
fiskframleiðslu okkar og inn
þær vörur sem fyrir hana eru
keyptar. Þessi félög safna
gey’silegum gróða, þótt erfitt
sé að meta hann; en minna má
á að SÍS hefur á nokkrum ár-
um eignast 7—8 myndarleg
skip án þess að hafa þurft að
leggja á félagsmenn sína nokk-
urn aukaskatt. Svipaða sögu er
að segja um vátryggingarfé-
lögin, viðgerðarstöðvar og aðra
slíka aðila.
Framh. á 11. síðu
Verið að stofna nýjan flokk
sósíaldemókrata í Noregi
Fullyrt aS nýi flokkurinn hafi mikiB
fylgi, andvigur Atlanzhafsbandalaginu
Verið er að stofna nýjan stjórnmálaflokk í Noregi, eft-
ir því sem Oslóarblaðið Aftenposten hermir. Fyrrverandi
formaður deildar Verkamannaflokksins í Akershus-fylki,
Harald Kvarn, verður foraiaöur hins nýja flokks, sem
mun heita Sósíaldemókrataflokkur Noregs.
Svo segir í frétt frá norsku
fréttastofunni Norsk Telegram-
Byrá og enn segir orðrétt:
Nýi flokkurinn hefur fengið
stuðning allmargra félaga i
Verkamannaflokknum og öðrum
flokkum, og stofnaðar hafa verið
deildir i flestum fylkjum og
stærri bæjum.
Höfuðatriðið í stefnuskrá
flokksins er að Noregur segi
Atlanzbandalaginu.
eigi ekki að vera í hernaðar-
bandalaginu. Flokkurinn álít-
ur að Noregur eigi ekki að
vera í hernaðarbandalagi við
nokkurt stórveldi eða stór-
veldablökk.
sig
ur
NÝI TÍMINN
Flokkurinn álítur að Noregur Fimmtudagnr 12. janúar 1956 — 16. árgangur — 2. tölublað
Engin frönsk stjórn getur setið til
lengdar án stuðnings kommúnista
Þeir itreka enn bo3 sln til vinstriflokkanna um myndun
AlþýSufylkingar og rikisst]6rnar
Virtasta borgarablað Frakklands, Le Monde, lætur í
ljós þá skoðun að eftir kosningamar muni því aðeins
takast að mynda í landinu öfluga og varanlega ríkis-
stjórn að vinstriflokkarnir allir, frá kommúnistum til
róttækra, styðji hana.
ir haldnir fundir á vinnustöðv-
um og þar samþykktar áskoran-
ir á verkalýðsflokkana og alla
vinstri menn í landinu um að
taka höndúm saman og skapa
nýja Alþýðufylkingu. Margir
leiðtogar sósíaldemókrata í
verkalýðshreyfingunni hafa
tekið undir þessar áskoranir.
Af öðrum frönskum blöðum
má ráða að Le Monde er ekki
eitt um þessa skoðun. Öll blöð-
in ræða þann möguleika að
mynduð verði stjórn með stuðn-
ingi allra vinstri flokkanna, með
eða án þátttöku kommúnista.
Svo virðist nú, hvað sem síðar
kann að koma í Ijós, að Mend-
es-France og Guy Mollet, leið-
togar róttækra og sósíaldemó-
krata, ætli í lengstu lög að
komast hjá samstarfi við
kommúnista, en að þeir myndu
gjarnan þiggja atkvæði þeirra
til að koma stjórn undir sinni
forystu að völdum.
Þingið kemur sainan 19.
janúar.
Vinnustaðir krefjast Alþýðu-
fylkingar.
Thomas Cadet, fréttaritari
brezka útvarpsins í París segir
að stefnuskrá kommúnista fyrir
vinstri stjórn sé í öllum atrið-
um samhljóða stefnuskrá sósí-
aldemókrata, og kommúnistar
leggi megináherzlu í ritum sin-
Um allt Frakkland hafa ver- um og ræðum á það sem sam-
Jacjues Duclos,
framkvæmdastjóri Kommún-
istaflokks Frakklands
einar verkalýðsflokkana og þau
mál sem enginn ágreiningur er
á milli þeirra um.
Coty forseti varð ekki við
þeirri kröfu sósíaldemókrata að
þing yrði þegar kvatt saman.
Byggði hann neitun sína á því
að stjórnarskráin gerir ráð fyr-
ir að nokkur tími líði milli
kosninga og setningar nýja
þingsins. Fyrstu tvo dagana
mun þingið kjósa sér forseta
og nefndir og ekki er að búast
við tilraunum til stjórnarmynd-
unar fyrr en 22.-23. þ.m.
Ummæli franskra blaða.
Hugleiðingar franskra blaða
um stjórnmálahorfurnar eftir
kosningarnar eru lærdómsríkar
og fara hér á eftir glefsur úr
Parísarblöðunum í gær:
THumanité, málgagn komm-
únista birtir bréf frá miðstjórn
flokksins til flokka sósíaldemó-
krata og róttækra um að hafn-
ar verði viðræður um samstarf
Framh. á 10. síðu
Átök en ekki klofningur
sennilega sökum þess að þeir
vonast eftir honum.
Það veldur stjórnmálaflokki að
sjálfsögðu ýmsum erfiðleikum,
segir Gerhardsen, að bera á-
byrgð á stjórnarstefnunni lang-
tímum saman, en ég held að
það væri viturlegt fyrir borgara-
flokkana að gera ekki ráð fyrir
neinum klofningi í norskri verka-
Framhald á 5. síðu