Nýi tíminn - 02.11.1956, Blaðsíða 3

• •
ERNST THALMANN
Vestur-Þjóðverjar minnast
sjötugsafmælis hans með því
að banna kommánista-
flokkinn öðru sinni
Ernst Thalmann
Fimmtudagur 2. nóvember 1956 — ÞJÓÐVILJINN — (3
I október 1923. Undir forystu Thálmanns hafa verkamennirnir
tekið lögreglustöð herskildi og afvopna iögregluna.
Ernst Thálmann tekur á móti Völkischer Beobochter í fang-
elsinu en mest af því er klippt í burtu. Hann segir háðslega,
þegar hann sér þetta: Aðstaða þeirra hlýtur að vera
slæm núna.
16. apríl í ár hefði Ernst
Thalmann, hinn. lieims-
kmnni þýzki verklýðsleið-
togi, orðið sjötugur, ef
Itaann hefði haldið Iífi, en
ltaann var myrtur af SS-
mönnum í Buchenwald-
fangabúðunum í ágúst
1944. Vesturþýzk stjórn-
arvöld hafa minnzt þessa
afmælis með því að endur-
faka eitt fyrsta verk Hitl-
ers og banna kommúnista-
flokkinn, flokkinn sem
Thálmann hafði forustu
fyrir. Þeir hafa einnig
minnzt afmælisins með því
að bjóða SS-inönnunum —
þeim hinum sömu sem
myrtu Thálmann — for-
ustustörf í hinum nýja
vesturþýzka her.
I tilefni af afmælisdegi
Thálmanns átti danska
hiaðið Land og Folk við-
tai við ekkju hans, Rósu,
sem býr nú í Austurberlín,
og fer J»að viðtal hér á
eftir.
Hinn mikli þýzki verkalýðs-
foringi og andfasisti, Ernst
Thálmann, hefði orðið sjö-
tugui1 16. apríl í ár, ef hann
hefðí lifað. En hann var of
hættulegur maður fyrir naz-
ismann þýzka. 12 ár eru nú
liðin frá því, að hann var
myrtur í Buchenwald, fanga-
búðunum við Weimar, en þar
nvyrtu nazistarnir 56 þús. föð
urlandsvini frá 18 löndum.
Svo mjög hræddust þeir
hann, að þeir höfðu ekki
hug til að kannast við morð-
ið. Þeir skutu sér bak við
loftárás, sem gerð var á
fangabúðirnar. SS-menn
myrtu Ernst Thálmann og
létu lík hans saman við lík
fanga, sem drepnir voru í
loftárásinni. En anda hans
gátu þeir ekki myrt. 1 anda
Ernst Thálmanns hélt bar-
átta andfasistanna áfram,
unz nazisminn hafði beðið ó-
sigur, ósigur fyrir Thál-
mann.
1 dag er risið upp nýtt,
þýzkt ríki, Þýzka lýðveldið,
ríki verkamanna og bænda.
Þetta er Þýzkaland Ernst
Thálmanns og því stýrir gam-
all og reyndur baráttufélagi
hans. Slíkt land getur ekki
orðið til án lýðræðislegrar
undirstöðu og það var þessi
undirstaða, sem Ernst Thál-
mann barðist fyrir til dauða-
dags. Þennan grundvöll
hræddust nazistarnir og þess
vegna myrtu þeir einn helzta
baráttumann hans.
Þýzki leikarinn Gunther sem
Ernst Thálmann. Allar mynd-
irnar, nema andlitsmyndin af
Thálmann, eru úr kvikmynd-
inni um líf hins þýzka
verkalýðsforingja.
★ HANN VAKTI MIG TIL
PÓLITÍSKS LlFS
Eg sit í litlu húsi í út-
hverfi Austur-Berlínar og
hlusta á Rósu Thálmann.
Hún er ekkja Ernst Thál-
mann og var staðfastur bar-
áttumaður við hlið hans í
mörg og erfið ár. Hún segir
frá stillilega og einfalt en
augu hennar loga.
— Eg kynntist honum ár-
ið 1909. Eg vann í þvotta-
húsi, þar sem hann var ráð-
inn sem ökumaður. Kunnings-
skapurinn og vináttan við
hann varð til þess, að ég
kynntist stjórnmálalífinu.
Áður hafði ég ekki haft sér-
legan áhuga á því. Faðir
minn var líka sósíaldemó-
krati en við börnin vorum
átta og urðum ung að vinna
fyrir mat okkar, svo að lítill
tími varð eftir til pólitískra
umræðna. En Ernst gat eng-
inn þekkt án þess að taka
þátt í stjórnmálum. í
þvottahúsinu var hann alltaf
í starfi og hann átti þátt í
því, að allt verkafólkið var
félagsbundið. Undir eins og
nýr maður kom, byrjaði
Ernst að tala við hann og
hætti ekki fyrr en hann var
genginn í verkalýðsfélagið.
Það var líka ætíð hann, sem
gerði grein fyrir kröfum okk-
ar. Undir stjórn hans var háð
sigursælt verkfalll og við
fengum tveggja pfenniga
hækkun á klukkustund. En
árangurinn varð sá, að Ernst
var sagt upp. Ekki undir
eins, heldur jafnskjótt og
tækifæri gafst til. Vinnuveit-
endurnir vissu allt of vel, að
hann var lífið og sálin í
skipulagsstarfinu og barátt-
unni fyrir umbótum á vinnu-
staðnum. Stjórnmálastarf-
semi hans tók allan tíma
hans. En hann missti oft
vinnuna fyrir vikið.
Seinna fékk hann vinnu
sem stallvörður hjá veitinga-
manni. Vinna hans var fólgin
í því, að sjá um fóðrun og
gæzlu hestanna. Og þetta var
verk, sem færði honum meiri
tíma upp í hendumar til að
taka þátt í stjórnmálunum.
— En þegar heimsstyrjöld-
in fyrri skall á?
— Við giftumst árið 1915,
þ. e. a. s. ári eftir byrjun
stríðsins og litlu síðar var
hann kallaður í herinn. Eg
sá hann ekki í tvö ár, af því
honum var neitað um leyfi,
sem aðrir hermenn fengu.
Auðvitað varð hann undireins
jafn starfsamur í stjórnmál-
unum meðal hermannanna og
áður. Liðsforingjarnir voru
hræddir við hann. Þeir þorðu
ekki að vera einir úti á kvöld-
in. En þeir höfðu enga á-
stæðu til að hræðast hann
vegna þess, því að Ernst
réðst ekki á menn, þegar
hann var á gangi. En þeir
hegndu honum fyrir pólitíska
starfsemi hans og áróður
gegn hermennsku meðal her-
manna, með því að neita hon-
um um leyfi.
Þegar leið að stríðslokum,
komu bréfin hans ekki held-
ur. Lengi frétti ég ekkert af
honum og ég var viss um,
að nú hefði eitthvað gerzt.
Dag nokkurn fór ég til ná-
grannakonu minnar til að
heyra, hvort hún hefði frétt
nokkuð af manni sínum. Þeg-
ar ég kom heim aftur var
Ernst kominn. Ásamt nokkr-
um félögum hafði hann yfir-
gefið vígstöðvarnar til áð
taka þátt í uppreisninni. Og
verkefni skorti hann ekki.
Strax á eftir hélt hann ræðu
fyrir verkamennina í Köln.
Svo kom hann til Hamborg-
ar, en þaðan slepptu félagar
hans og vopnabræður honum
ekki. Hann var kosinn í
verkamanna- og hermanna-
ráðið, varð foringi óháðra
sósíaldemókrata og seinna
Kommúnistaflokks Þýzka-
lands. Sjálf vann ég minni-
háttar störf. Eg vann við
Rauðu hjálpina og önnur
samtök, útbýtti dreifimiðum,
þegar þess þurfti, og vann
Framhald á 8. síðu.
Eftir morð Karls Liebknecht i og Rósu Luxemburg. Ernst Tháhnann heldur ræðu á fundi
hafnarverkamanna í Hamborg.