Nýi tíminn - 02.11.1956, Blaðsíða 7

Fjárlagafrumvarpið, sem hér
liggur fyrir, gefur sem slíkt
ekki til kynna stefnu ríkis-
stjórnarinnar i efnahagsmálum.
Fjárlagafrumvarp ber- að leggja
fram í þingbyrjun — og því
lagaákvæði hefur hér verið
fullnægt.
Tekur verulegum
breytingum
Ríkisstjórnin hefur hins veg-
ar ekki tekið ákvarðanir sínar
um það, hver skref skulu stig-
in til að skapa framleiðsluat-
vinnuvegunum möguleika, eða
aðstöðu til að dafna og þró-
ast rneð eðlilegum hætti, en
það er á allra vitorði, að að-
gerða er þörf í þeim efnum, því
sá atvinnuvegurinn, sem næst-
um öll okkai- utanríkisverzlun
byggist á stendur mjög höll-
um fæti.
Á meðan ekki er ráðið fram
úr vandamálum atvinnulífsins
hlýtur fjárlagafrumvarpið að
standa opið og það hlýtur að
taka verulegum breytingum í
meðförum þingsins.
Vera má að stjórnin verði
um það sökuð af andstæðing-
um sínum, að hafa ekki þegar
gengið svo frá frumvarpinu að
það beri fjármálastefnu hennar
vitni og móti þær leiðir, sem
farnar verða, og það hefði auð-
vitað verið æskilegt að svo
hefði getað verið.
En ef litið er um öxl og rifj-
aðir upp fáeinir atburðir frá
síðustu árurn og mánuðum
verður fljótt Ijóst að vanda-
mál atvinnu- og efnahagslífs-
ins eru slík, að ný stjórn með
ábyrgðartilfinningu gagnvart
alþýðustéttunum verður að
hafa nokkurt undanfæri til að
ákveða hversu við skuli bregð-
ast.
'jlr Arásirnar á
lífskjörin
Það hefur verið mikill siður
íhaldsins á undanförnum ár-
um að telja allan þjóðfélags-
vanda af því sprottinn að kaup-
gjald væri of hátt, og í krafti
þeirrar kenningar hafa þrásinn-
is verið gerðar ráðstafanir af
opinberri hálfu til að minnka
kaupmátt launanna.
Sú viðleitni hefur að sjálf-
sögðu fætt af sér kaupdeilur
og verkföll, svo að þjóðarbúið
hefur uppskorið margháttaðar
framleiðslutruflanir og stór-
tjón.
Samt var í engu látið af þess-
ari vígaferlastefnu meðan í-
haldið átti setu á stjórnarstól-
unum. heldur fjandskapazt við
verkalýðshreyfinguna svo sem
föng voru á, en hún bar að
sjálfsögðu af sér spjótalögin
eftir megni.
Á fyrra árshelmingi ársins
1947 munu kjör launþega hafa
orðið hvað bezt, en einmitt það
ár hófust til valda þau íhalds-
öfl, sem létu skammt stórra
högga í milli i því augnamiði
að knésetja verkalýðshreyfing-
una og lækka kaupmátt laun-
anna.
Hér er þess ekki kostur að
rekja i smáatriðum hvemig
þessi hernaður stjórnarvald-
anna gegn alþýðu landsins fór
fram, né heldur hver viðbrögð
verkalýðssamtakanna voru
hverju sinni, til varnar eða
gagnsóknar, en um það hverj-
ar sveiflur urðu á kaupmætti
— Frmmtudagur 2. nóvember 1956 — ÞJÓÐVILJINN — (7
launanna liggja fyrir nokkuð
glöggir útreikningar:
Hinn 1. febrúar 1955 var
kaupmátturinn fallinn niður í
um það þil 84 á móti 100 á
miðju ári 1947.
Átta ára barátta íhaldsafl-
anna frá 1947—1955 hafði því
borið þann árangur, að skerða
kaupmátt verkamanns-launa
um 16% og þannig stóðu mál-
in, þegar til hinna miklu verk-
fallsátaka kom í marz og apríl
á s.l. ári.
Þeim verkfölium lyktaði svo
með nýjum kaupsamningum
verkamanna, þár sem veruleg-
ar kjarabætur fengust. íhaldið
sem sótt hafði á í 8 ár varð
að hörfa svo verulega að enn
þann 1. ágúst í ár stóð kaup-
máttur launanna 90 á móti 84,
sem komið var niður í fyrir
verkföllin. Þó hefur kaupmátt-
Þetta var afleiðing langvar-
andi íhaldsstjórnar í viðskipta-
málum, þar sem hverskonar
milliliðum hafði verið gefinn
laus taumur til að hagnast hóf-
laust á skiptunum við útveg-
inn, enda döfnuðu þeir aðilar
og blómguðust að sama skapi
og harðnaði á stallinn hjá út-
gerðinni sjálfri.
^ Skattpíningin mikla
En þegar fiskveiðarnar voru
niður lagðar þótti íhaldinu
blómi skjólstæðinga sinna,
milliliðanna, helzt til fallvalt-
ur svo eitthvað þurfti að gera.
— Janúarmánuður fékk raunar
að líða svo að ekkert var að-
hafzt, annað en það, að þáver-
andi stjórn sótti í sig veðrið
til nýs áhlaups í þágu dýrtíð-
arpúkans. — Og svo gerði
og undir þess forustu var öll-
um tillögum okkar um aðrar
leiðir hafnað — og landsfólk-
ið fékk á sig nýju skattabyrð-
ina.
^ Framleiðslan
ótryggari en nokkru
sinni fyrr
En ef einhver skyldi enn
halda að grundvöllur útgerðar-
innar hafi verið tryggður með
Öruggur rekstur
atyinnutækjanna
■óskert líískjör almennings
Ræða Karls Guðjónssonar við 1. umræðu
fjárlaga fyrir 1957, á Alþingi í fyrradag

j
urinn mikið rýmað á tímabili
hins nýja samnings, enda ekk-
ert til sparað af íhaldsins hálfu
að eyðileggja þann árangur
sem þama náðist.
'jlr Verðbólgan mögnuð
Það er flestum enn í fersku
minni, hvernig strax upp úr
verkföllunum voru fram-
kvæmdar mjög stórfelldar og
óeðlilegar hækkanir á allskon-
ar verðlagi í mikilli náð þá-
verandi verðlagsyfirvalda. f-
haldið réttlætti þá allar slík-
iar hækkanir með því að þær
væru afleiðingar kauphækkana
verkafólks, þótt slíkt væri að
minnstum parti satt og stund-
um hrein fjarstæða. En í þessu
ofstæki gegn vinnustéttunum
og því verðhækkunarflóði, sem
íhaldið magnaði upp 1955 eft-
ir ósigur sinn í átökunum við
verkalýðshreyfinguna var út-
gerðin bókstaflega kaffærð í
dýrtíð.
Þegar þetta ár, 1956, gekk í
garð, rumskuðu þáverandi
stjórnarvöld við það, að útveg-
urinn hafði stöðvazt — vélbáta-
flotinn alveg, en togaraflotinn
hálfvegis. Efnahagur þessara
atvinnugreina leyfði ekki frek-
ari fiskveiðar.
stjórnin útrásina. Nýir vöru-
skattar voru á lagðir og gamlir
tollar hækkaðir svo að nam
hundruðum milljóna, 250 millj.
að því að talið er, og var þetta
allt bein dýrtíðarhækkun. Jafn-
framt voru útgerðinni ákveðn-
ar nokkrar greiðslur, svo ,að
hún hóf starfsgmi að nýju.
Við, sem vorum andvígir
þessum aðgerðum, sögðum þá
strax, að auk þess sem þess-
ar ráðstafanir kæmu mjög
ranglátlega niður á þjóðfélags-
þegnana, þá væru þær ekki
þess megnugar að veita fiski-
flotanum þá aðstöðu, sem nauð-
synleg væri, enda færi sá at-
vinnuvegur sízt varhluta af
þeim vexti dýrtíðarinnar, sem
hér var kallað á. Við bentum
á að þessar ráðstafanir hlytu
að valda því að framleiðslu-
kostnaðurinn mundi stíga at-
hliða, og afleiðing þess hlyti
að verða enn alvarlegri úlfa-
kreppa útvegsins en nokkru
sinni fyrr. — Við margítrekuð-
um þá viðvörun, að þessar
stóru ráðstafanir mundu ekki
einu sinni geta haldið útgerð-
inni gangandi árið út. — En
íhaldið taldi sig engin. ráð
,þurfa að sækja til okkar .and-
Istseðinga sinna. Það taldi sig
nógsamlega vita hvað við ætti
tilkomu Framleiðslusjóðs og
þeirra tekna sem í hann er afl-
að samkvæmt lögunum frá fe-
brúarbyrjun í vetur er leið,
þá er það fjærri öllu sanni.
Það fóru fram kosningar til
Alþingis hinn 24. júní í vor
svo sem flestir muna og strax
fyrir þær blasti ný stöðvun út-
gerðarinnar við. íhaldið slapp
ekki einu sinni fram yfir kosn-
ingar með heilt skjnn frá
„stuðningsráðstöfunum“ sínum
til handa framleiðsluatvinnu-
vegunum, en svo voru þeir
vanir að kalla skattana sína.
Hinn 21. júní, 3 dögum fyrir
kosningar gaf Ólafur Thors út
sérstök lög um nýjar uppbæt-
ur á norðanlandssíld kr. 57,50
á saltsíldartunnu og 10 kr. á
hvert mál til bræðslu, auk vá-
tryggingariðgjalda af fiskiskip-
um. -— Ekki hafði verið gert
ráð fyrir þessu í lögunum um
Framleiðslusjóð og var þarna
því efnt til 18 eða 20 millj. kr.
útgjalda,. sem engar tekjur voru
til fyrir, og síðan hefur hver
stöðvunin af annarri vofað yf-
ir svo núverandi ríkisstjórn
hefur enn orðið að taka á
Framleiðslusjóð kvaðir, sem
engir tekjustofnar eru fyrir. f
þeim ráðstöfúnum er m.a.
samningurin við togaraeigend-
ur, þar sem ákveðin er 15
aura verðuppbót á hvert kg.
af fiski, sem lagður er upp
til vinnslu hérlendis gegn því
skilyrði að tveir þriðjungar
togaraaflans að minnsta kosti
verði lagðir upp hér heima en
ekki seldir óunnir erlendis,
enda hefði hvort heldur sem
var, stöðvun togaranna eða út-
gerð fyrir erlendar sölur ein-
göngu, skapað hið alvarleg-
asta atvinnuástand heima fyrir,
enda alkunna, að þjóðarbúið
hreppir þrefaldar gjaldeyris-
tekjur af afla þess togara, sem
leggur upp til vinnuiU miðað
við hinn sem selur erlendis.
Líklegt er að upphæð sú, sem
Framleiðslusjóður hefur værið
skuldbundinn til greiðslu á
urnfram það sem tekjuáætlun
hans leyfir nemi um 35 mil’jón-
um króna, ef aflabrögð verða
svipuð fram til áramóta og
verið hefur á sama tíma að
undanförnu.
Leið íhaldsins gerði
illt verra
Allar þessar ráðstafanir eru
að vísu umdeilanlegar, en sam-
eiginlegt er þeim það, að þær
eru gerðar til þess að forða
öðru verra, forða stöðvun og
atvinnuleysi, eða verzlun, sem
þjóðarbúinu var óhallkvæmari
en það sem gert var. Það er
sem sagt komið enn rækilegar
á daginn en við andstæðingar
stóru skattanna frá s.l. vetri
sögðum fyrir, að sú leið sem
þar var valin var ófær, hún
gerði illt verra, og var í senn
óhóflega þung á herðum al-
þý'ðu manna og útg'erðinni ó-
fullnægjandi, enda henni dýr-
ust í ýmsum efnum.
Ef setið hefði við laga-
setningu s.l. vetrar, er það ó-
umdeilanlegt, að síldveiðarnar
norðanlands hefðu skilað minni
árangri en raun varð á, það
hefði engin síldveiði verið
stunduð sunnanlands, og tog-
araflotinn væri annað hvort
hættur veiðum eða legði allan
.aflann upp í erlendum höfnum,
svo þar töpuðust þjóðinni stór-
felldar gjaldeyristekjur, sem
henni nú áskotnast þrátt fyrir
allar veilur efnahagskerfisins.
^ Hið „blómlega bú"
Þegar núverandi ríkisstjórn
tók við var hið „blómlega bú“
sem íhaldið telur hana hafa
sezt í sem sagt með undirstöðu-
atvinnuveginn á slíku nástrái,
að íhaldið hafði sjálft þegar
skrifað honum 18—20 milljóa
króna ávísun, sem engin inn-
stæða var fyrir, erfiðleikar
hindruðu fulla nýtingu flot-
ans, og alger stöðvun.
vofði yfir sunnansíldveiðum og
veiðum togara fyrir innanlands-
vinnslu. Við allt þetta bætist
það svo, að dýrtíðin hélt áfram
að æða upp úr öllum veðrum
með öllum þeim afleiðingum,
sem hækkaður framleiðslu-
kostnaður hefur í för méð sér.
Sýnilegt var að án sérstakra
ráðstafana mundi dýrtíðin vaxa
svo að vísitala sú sem kaup er
greitt eftir hækkaði úr 173
stigum, sem lögð voru til
grundvallar, þegar síðast var
samið um rekstrargrundvöll út-
vegsins, snemma á þessu ári,
i 190—200 stig. Heíði þvi 17—
27 stiga hækkun bætzt ofan á
Framh. á 11. síðú