Nýi tíminn - 02.11.1956, Side 10

2
Ritgerftrnar til Finnlands
Hrólfur á Brekku
Norsk saga í pýðingu Theódórs Árnasonar
í fyrravetur gaf Óska-
stundin lesendum sínum
kost á því að senda lýs-
ingar eða frásagnir af
einhverju úr þjóðlífi okk-
ar, eða lýsingar frá átt-
högunum, sögustöðum,
vinnuháttum o. fl. þess-
háttar. Var svo ætlunin
að þýða nokkrar beztu
greinarnar til birtingar
í finnsku blaði, sem hafði
óskað eftir íslenzku efni
og frétt af Óskastundinni.
Frú Kristín Jónsdóttir
frá Munkaþverá, sem þá
var í Kaupmannahöfn,
hafði milligöngu í mál-
inu.
Óskastundin fékk
margar ritgerðir. Voru
fjórar valdar til þýðing-
ar. Það voru þessar:
1. Grasaferð sumarið
1955 eftir Ástu Alfreðs-
dóttur, 12 ára, Hlíð
Köldukinn.
2. Það sem gerist í
venjulegri gróðrarstöð ár-
lega, eftir Kristján Bene-
diktsson, 13 ára, Víði-
Addý sendir nýjan
vísuhelming
'Addý á Berufjarðar-
strönd sendir nú svo-
felldar ljóðlínur og biður
um botn.
Brosti heiður himinninn,
hljótt til fjarða og dala.
Svo bætir hún við:
Botninn við þetta á að
vera um það hvað rauf
kyrrðina. Ég vona, að þú
birtir þetta seinasta um
botninn því að hann á að
vera í beinu framhaldi af
fyrripartinum.
gerði í Borgarfirði.
3. Rekstrarferð eftír
Margréti Ásólfsdóttur, 13
ára, Ásólfsstöðum í Þjórs-
árdal.
4. Knútur heimaalning-
ur eftir Baldur Magnús-
son, 12 ára, Reykjavík.
Nú getum við fært
ykkur þau tíðindi, að rit-
gerðirnar eru allar þýdd-
ar og komnar til Finn-
Hver er höíundur-
inn?
Svör frá síðasta blaði:
1. Erindið er upphafs-
erindi að kvæðinu ís-
lenzk tunga eftir Matthí-
as Jochumsson.
2. Vísan er úr kvæðinu
Áfangar eftir Jón Helga-
son.
Ó-máiið og P-málið
Framhald af 1. síðu.
að enda orðin með p-i og
leika sér að því, hver
gæti sagt flest orð sam-
fellt með p-endingum, t.
d. Hvaðp hétþ hundurp
karlsp semp íp afpdöl-
ump bjóp. — En svo
hvarf þessi leikur eins
skyndilega og hann hófst.
Mörgum þykir gaman að
ýmsum orðaleikjum, enda
má segja að þeir hafi
alltaf verið til. En til-
hneiging í mæltu máli er
sú að stytta orð, af því
koma gælunöfn. Og sum-
um hefur dottið í hug
að búa til tungumál og
nota styttingar til hag-
ræðis, eins og til dæmis
lands og komnar í hend-
ur ritstjórans, sem ætlar
að birta þær og lét vel
yfir að fá svona lýsingar
frá íslandi. En jafnframt
hefur ritstjóranum dottið
í hug að hafa sömu að-
ferð og við hér, láta
finnsk börn lýsa sínu
landi í því augnamiði að
senda greinar til-íslands.
Þær verða vitanlega
sendar til Óskastundar-
innar 'og hlökkum við til
að fá þær til birtingar.
Kristín frá Munkaþverá
lét ritstjóra Óskastundar-
innar þessar upplýsingar
í té fyrir nokkrum dög-
um, en þá var hún á leið
aftur til vetrardvalar í
Kaupmannahöfn með
manni sínum, sem stund-
ar þar nám. Sjálf hefur-
ur hún einnig stundað
þar nám undanfarið.
Tryggvi og Sigurbjörn
Sveinsson skáld byrjuðu
á. Það byrjaði með því
að þeir gerðu friðarsamn-
ing sín á milli með því
að segja: Ertu vinur,
þegar hætta var á útrás
reiðinnar, og styttu það
svo i: Ertu v. . . Upp
frá því ætluðu þeir að
hefja nýja tungumálið
með styttingum, t.d. sagði
annar smalanna: Emisla,
það átti að þýða: Eru
mislitu kindurnar allar?
En lengra komst víst það
tungumál ekki. — En
sem sagt: Það er gaman
að leika sér með orð og
setningar, en skemmti-
legast er að upp úr hverj-
um leik spretti málþróun,
sem til menningar leiði.
(Framhald).
Menn vakna á ýmsan
hátt. Sumir krakkar gefa
frá sér hljóð, þegar þeir
vakna; aðrir vakna ekki
fyrr en búið er að
rumska við þeim vel og
lengi. Sumir vakna ekki
fyrr en þeir eru komnir
fram á mitt gólf. En
haldir þú, að Hrólfur sé
þannig gerður, þá skjátl-
ast þér hrapallega. Nei,
hann er ekki svona svefn-
þungur. Stóru bláu aug-
un hans voru galopin áð-
ur en foreldrar hans voru
vaknaðir.
Fæðingardaginn hans
fóru þau fyrr á fætur en
vant var og ætluðu að
fara svo hægt, að hann
vaknaði ekki. En Hrólfur
svaf ekki yfir sig. Um
leið og sólin sendi fyrstu
geisla sína inn um glugg-
ann, opnaði drengurinn
augun. En þau urðu
nokkuð stærri en þau
áttu að sér. Því að í rúm-
inu — já, geturðu getið
þér til, hvað í rúminu
lá? — Það voru skíði,
snjósokkar og belgvettl-
ingar!
Pabbi hafði látið skíð-
in hljóðlega sitt hvoru
megin við drenginn, og
ofan á milli skíðanna of-
an á sængina hafði
mamma látið sokkana og
vettlingana.
Hann hafði að vísu oft
fengið margt fallegt „hér
fyrr á árum“, en þetta
— þetta, — það var næst-
um eins og jólin! Hann
neri augun og sá ekkert.
— Svo rak hann upp
gleðihlátur, svo að undir
tók í baðstofunni, þaut
svo fram úr rúminu og
tók skíðin með sér niður
á gólf og reyndi þau á
alla végu, eins og hann
hafði séð til fullorðinna
manna, er þeir voru að
reyna skíði. Og þetta
gerði hann allt á skyrt-
unni, en það myndi
reyndur skíðamaður ekki
hafa gert.
Drengurinn hafði nú að
vísu átt skíði áður, en
það höfðu verið mestu
ræflar. Fyrstu skíðin
hafði hann sjálfur gert
sér úr tunnustöfum. Nei,
þetta var eithvað annað.
Hann þreyttist aldrei á
að skoða þau. Já, og svo
voru sokkarnir og vettl-
ingarnir!
„Klæddu þig nú, og
fáðu þér matarbita; svo
getur þú skoðað þetta
Lengstu íljóf í
heimi
1. Missisippi — Miss-
ouri, Bandaríkjunum
6700 km.
2. NíL í Egyptalandi
6500 km.
3. Amazon, Suður-
Ameríku 5300 km.
4. Ob í Síberíu 5200
km.
5. Yangtsekiang í Kína
5100 km.
3
allt á eftir,“ sagði pabbi
hans.
Þegar hann heyrði til
pabha síns, mundi hann
það, að hann átti nokkuð
eftir ógert; og svo hljóp
hann yfir gólfið og tók
í hönd pabba síns og
sagði: „Þakka þér fyrir
skíðin.“ — Og við mömmu
sína sagði hann: „Þakka
þér fyrir sokkana og
vettlingana".
„Njóttu vel, drengur
minn“, sögðu bæði. Frli.
Mynd frá Hörpu
Við birtum hér nýjustu
myndina, sem Harpa
Friðjónsdóttir hefur sent
okkur, Það er ekki inn-
legg í tízkumyndimar,
sem hún hefur áður verið
góður þátttakandi í. Þetta
er mynd af lítilli stúlku,
sem situr með kisu sína
í kjöltunni og er hugsi.
Ef til vill er hún að
hugsa um ævintýrið, sem
gerist fyrir utan glugg-
ann hennar, eða um ein-
hvern framtíðardraum-
inn. Við þökkum Hörpu
myndina og sendum
henni þau orð, að það
sem hún minntist á í
bréfinu verður fram-
kvæmt mjög bráðlega.
2
Æskubréf frá Laxness
Framhald af 1. síðu.
þið, — sum og mörg a.
m.k.
Heyrið þið nú annars,
börnin góð! Ætti ég að
segja ykkur nokkuð frá
Islandi — landinu, sem
ykkur á að vera allra
kærast? — Ég heyri, að
þið samþykkið það, og því
vil ég nú segja ykkur dá-
lítið þaðán.
Nú er að vora. — Þegar
snjóinn leysir af fjallahlíð-
um og úr lautum, þegar
ís og kuldi fer úr dölun-
um, þegar sólin fikrar sig
hærra og hærra upp á
loftið, þegar næturnar fara
að styttast og dagarnir að
lengjast — þótt að enn
séu heiðarnar snjóugar og
engan bilbug undan vor-
hlýju að sjá á fjallatind-
um — þegar græn nál fer
að lifna á jörðinni fyrir
féð að bíta, þegar ærnar
fara að hera, lombin að
leika í haganum, börnin
að bera út guliin sín og
byggja sér hús, þegar full-
orðna fólkið fer að lag-
færa það, sem veturinn
hefur fært úr lagi, þegar
allt er á uppgöngu á Is-
landi, þegar allt sýnist
rísa úr vetrardvala, þá er
að vora. — Og þá er in-
dælt á íslandi. — Ég veit
ekki hvort þið þekkið
bjurtar nætur eða ekki —
ég hygg þó síður, — en
bjhrtar nætur er eitt af
því fegursta sem guð hef-
ur látið landi voru til
prýðiis. Hafið þið heyrt
þessa vísu:
„Ekki er margt sem
foldarfrið
fegur skarta lætur
eða hjartað unir við,
eins og bjartar nætur".
Hún er falleg visan
þéssi. Full af sólskini, —
enda hefur eitthvert mesta
eólskinsbarn, sem ísland
hefur eignast ■— Þorsteinn
Edángsson, — gert hana.
Þessa vísu eigið þið öll að
læra og í hvert skifti, sem
þið farið með hana skuluð
þið minnast þess að: á
sumum stöðum á Islandi
rennur sólin ekki til viðar
(gengur ekki undir) að
nóttu á vorin.
Það eru fögur vorljós.
Sífelldur dagur í nokkur
dægur. — Miðnætursól!
Þetta skeður síðari hluta
vorsins, sem kallað er um
jónsmessuleytið. Og það
eru einhver fegurstu nátt-
úrufyrirbrigðin á íslandi
— enda rómuð í skáld-
skap. .
I vetur var snjórinn
mikill, mjög mikill; í
dalnum, sem ég á heima í,
er hann mestallur þiðnað-
ur. — En dalurinn er um-
kringdur fjöllum á alla
vegu. Þau skauta ennþá
hvitu. Stóra heiðin hér
fyrir ofan er alþakin
snævi. Þar sést hvergi á
dökkan díl.
Islenzku börnin eiga nú
mikia dýrð fyrir höndum
— sumarið. Þau hlakka
öll til sumarsins. Drengj-
unum þykir gaman að
gæta ánna, en telpurnar
mjólka.
Þegar drengirnir á sum-
armorgnum labba út í
hagann með ærnar á und-
an sér og seppa við hlið
og malpokann á öxlinni,
hafa þeir með sér bækur
að lesa sér til gamans. —
Þegar ég sat hjá ias ég
flestar Islendingasögurnar
sem segja frá hreystiverk-
um og dugnaði forfeðra
vorra á gullöldinni — ég
var búinn með allar Is-
lendingasögurnar, þegar ég
var 11 ára. — Ef að mann
langar að elska landið sitt,
en gerir það ekki beinlínis,
þá er meðalið þetta: Lestu
Islendingasögurnar, með
þeim drekkurðu i þig ætt-
jarðarást. — Ekki get ég
fullkomlega gert mér
grein fyrir hvernig ást mín
til landsins hefur aukist
við lestur þeirra sagna, en
það er víst: Aukist hefur
hún og það einmitt við
lestur Islendingasagna; og
þessvegna vil ég segja
ykkur lað meðalið er ein-
hlítt. — —
Sumarið er undirbún-
ingstimi undir veturinn —
sumarið er eina líknin
hér. Ef ekki væri sumar,
væri ekki stundaður land-
búnaður. Sumarið er að
visu stutt, en það er þó
nógu langt; — ef alltaf
væri sumar mundu allir
menn vera landeyður! —
Sumarið er fullt með sól-
skin. Þessvegna finnst mér
að blaðið ykkar iSólskin
verði að segja ykkur það.
Veturinn með allan kuld-
ann og snjóinn er okkur
líka til yndis. — Islenzku
börnin hlakka líka íil vetr-
arins. Þá fá þau að ganga
á skólann, og það þykir
þeim öllum gaman, og svo
leika sér í snjónum. Fram
af fönnunum í hlíðunum
fara þau á sleðum og
skíðum. — Smalarnir gæta
fjárins á skíðum. Annars
verða þeir að vaða snjóinn
í hné. Stundum kemur regn
ofan í snjóinn, þá verður
hann að krapi og bleytu-
slabbi. Þá er ekki hægðar-
leikur að komast yfir jörð-
ina. — Á vetrum eru
naldnar sveitaskemmtanir
ekki síður en í kaupstöð-
um. Það er mest dans.
Honum ætla ég ekki að
hæla. — Mikið er hlakkað
til jólanna af börnunum
hér — þið þekkið nú víst
bezt sjálf, hvernig þvx er
varið.
Margir eru fátækir hér
og börnin þeirra geta
aldrei fengið nægju sína.
Þeim er hjálpað eftir
megni. — Reykjavík er
miðstöð (allrar) menning-
ar hvað skóla og þvílíkt
snertir. Víða eru nú í
þorpum alþýðuskólar og
bændaskólar, — en 5
Reykjavík er háskóli og
aðalmenntaskóli — auk
feikilegs fjölda mennta-
stofnana.
Mörg blöð eru gefin út
hérlendis og vil ég nú
geta um við ykkur og Sól-
skinið, þau tvö æskulýðs-
blöð, sem gefin eru út á
íslandi. Þau heita ,.Æsk-
an" og „Unga lsland“. —
„Æskan“ er helst fyrir
smábörn, en „Unga Is-
land“ fyrir stærri börn.
Mér þykir vænt um bæði
og les þau að jafnaði. Rit-
stjórar eru barnakennarar
og barnavinir. Bæði blöðin
koma út mánaðarlega, 8
síður á góðum pappír, með
myndum, sögum, kvæðum
og gátum eða heilabrotum,
allt við barna hæfi. Blöðin
eru mikið keypt og gefa
þau kaupbæti.
Nýlega birtist greinar-
korn, sem ég skrifaði, i
Æskunni. Var það um
ykkur og Sólskinið. Ég
sagði Æskunni frá sögun-
um ykkar og hvað þið
væruð dugleg og hvað rit-
stjóri Lögbergs hefði verið
hugsunarsamur að eftir-
láta ykkur hluta af blað-
Heilabrot
1. Hvaða höfuð er heila-
laust ?
2. Faðir minn og móðir
mín eru menn, en þó er
ég einskis manns son.
Hver er ég?
3. Drengur nokkur skrif-
aði kunningja sínum
bréf, en undir það setti
hann nafn sitt þannig,
að hann ruglaði stöfun-
um í því og skrifaði
„Tindóser“. Sá, sem
bréfið fékk, gat strax
ráðið nafnið, skrifaði
bréfritaranum og borg-
aði honum í sömu mynt
með því að rugla stöf-
unum í sínu nafni og
kalla sig „Learnús".
Hvað hétu drengirnir?
4. Hvað er það í flestum
dyrum, sem öllum er illa
við?
inu sínu. — Ég veit að ég
má skila til ykkar kveðju
frá samlöndum og jafn-
öldrum, sem Æskuna lesa.
Ég veit, að ég má segja:
„Æskubörnin" á Islandi
óska „Sólskinsbörnunum"
íslenzku í Ameríku far-
sællar framtiðar og alls
hins bezta!
Mikið langar mig ein-
hverntíma við tækifæri
að senda ykkur sögu í Sól-
skinið, ef ritstjórinn vill
taka hana. Það verður allt
frá íslandi. — Þeir stóru
bræður og systur hafa tek-
ið höndum saman yfir
hafið; þvi ættu litlu barns-
hendurnar ekki að geta
það með þvi að kynnast
Skemnitilegasta
lesgreinin
Nú eru síðustu for-
vöð að senda svör við
spurningunni; Hvaða
lesgrein er skemmtileg-
ust ? Nefnið einhver ja
af þessum fjórum:
Landafræði, íslandssögu,
Náttúrufræði, Kristin-
fræði. Og leggið bréf
ykkar I póst í síðasta
lagi 1. nóvember.
Heiða, Keflavík. Senni-
lega verður myndin þín
fyrir valinu í næsta
blað. Þetta ér fyrsta
tízkumyndin, sem okkur
hefur borizt þaðan.
Sesselja, Já, það var
nokkuð sniðugt að finna
upp á því að koma með
tilbreytingu í tízku-
myndum. Þökkum mynd-
ina frá „Hattatízkunni
h/f.“ Kemur bráðum.
Auður. Þökk fyrir
tízkumyndina úr Bisk-
s
og elskast í orði og verki.
— Æskulýðsblöðiti á Is-
landi og íslenzka æsku-
lýðsblaðið í Ameríku lifi!
— Æska — Sólskin.
Með beztu kveðju til
Sólskinsbarna.
Frá ykkar elskandi vini,
H. Guðjónsson
frá Laxnesi".
Heilabrot
1. Ugla, sé bætt ein-
um staf framan við og
öðrum aftan við kemur
út: fuglar.
2. Hendingin úr Ijóð-
inu er; Eldgamla ísa-
fold.
3. Hvað er í miðri
Reykjavík ? Það er staf-
urinn j.
4. Haraldur — hár-
aldur-elli.
Húsbóndinn kemur inn
snögglega og segir: „Hvað
ætlarðu að hafa til mið-
degisverðar í dag?“
Ráðskonan, sem ekki
átti von á húsbóndanum
svona fljótt:
upstungunum. Vertu svo
væn að segja okkur nafn
þitt og heimili.
Hver er
höfunduriim?
I. Höfundur er Stein-
grímur Thorsteinson.
II. Höfundur Guð-
mundur Magnússon (Jón
Trausti).
„Harðan húsbónda,
herra fiskur".
Orðsendingar