Nýi tíminn - 02.11.1956, Blaðsíða 11

Framhald af 7. síðu.
ríkjandi vandræðiaástand.
Fyrsta skrefið sem stjórnin
steig til þess að halda þessum
vandamálum innan viðráðan-
legra takmarkana var að leita
samkomulags við verkalýðs- og
bændasamtökin um að spyrnt
yrði við hinum válega dýrtíð-
'arvexti. Og raunin varð sú að
þessar stéttir reyndust fúsar
til þess að eiga góðan hlut að
lausn þessara vandamála þjóð-
félagsins, enda eru það allt
aðrir aðilar en íslenzk alþýða,
sem skjóta sér undan réttlát-
um skyldum við samfélagið og
þótt stundum heyrist skrafað
um útveg og landbúnað sem
ómaga ríkisins, sem kaupsýslu-
stéttin fóðri, þá vita verka-
menn, sjómenn og bændur, að
þar er sama fjarstæðan á ferð-
inni og sú sem eitt sinn átti sér
nokkra rót í hugum manna en
finnst nú sem betur fer aðeins
í frásögnum í bókum, að kaup-
maðurinn hafi í rauninni allt
þorpið á framfæri sínu og hið
vinnandi fólk sé aðeins hans
ölmusulýður, þótt það skapi öll
þau verðmæti sem sá hinn
sami kaupmaður varð syo á-
gætur af.
Erfiðleika útvegsins og að-
stoð við hann ber oft hærra
í ræðu en hitt sem er eldri
staðreynd og þó alltaf jafnný,
að útgerðin legg'ur þjóðarbúinu
til langmestan hluta Þess gjald-
eyris, sem þjóðin þarfnast.
Samkvæmt stefnu sinni og
markmiðum hlaut ríkisstjóm-
in að leita allra ráða til stuðn-
ings útveginum, annarra en al-
mennrar lífskjaraskerðingar,
gagnstætt því seni tíðkazt hef-
ur að undanförnu.
Meginákvæði bráða-
birgðalaganna
Þau bráðabirgðalög, sem rík-
isstjórnin gaf út 28. ágúst s.l.
verða að sjálfsögðu að skoðast í
því ljósi, að öll aðstaða er önn-
ur og hægari til að tryggja eðli-
legan og tafálausan rekstur
fiskiflotans, ef aðeins þarf að
mæta verðlags- og kaupgjalds-
hækkun sem nemur 5 vísitölu-
stigum, heldur en ef sú hækkun
næmi um eða yfir 20 stigum.
En hefur þá ekki verið geng-
ið á lífskjör launþega með
bráðabirgðalögunum um stöðv-
un kaupgjalds og verðlags?
Við þeirri spurningu er má-
ske ekki hægt að gefa eitt svar
fyrir alla.
Lögin innihalda þrjú megin-
ákvæði:
í fyrsta lagi: Launþegar sleppa
tilkalli íil 6 stiga
verðlagsuppbótar á
kaup.
í öðru lagi: Búvöruverð er ekki
látið hækka til
neytenda.
Og í þriðja lagi: Almenn stöðv-
un á verðlagi er
framkvæmd það
tímabil sem á-
kvæði laganna
gilda.
Vera má að einhverjir mis-
brestir séu á framkvæmd síð-
asttalda atriðisins, en þótt svo
kunni að vera hefur það óum-
deilanlega mikil áhrif til stöðv-
unar á verðhækkunum.
^ Það íiem orðið
hefði
Hinn 1. sept. átti kaupgjald
að hækka um 6 vísitölustig, þ.e.
tímakaup verkamanns átti að
hækka um 62 aura. í þrjá mán-
uði nemur þetta 372 kr. miðað
við 8 st. vinnu á dag, en 501 kr.
ef reiknað er auk þess með 2
st. eftirvinnu. Fyrsta hálfan
mánuðinn, 1.—15. sept. fórnaði
verkamaðurinn þessu. Það er
því rétt, að verkamenn og aðrir
launþegar eru þeir, er byrjuðu
að fórna.
En hinn 15. september hefði
gengið í gildi hækkun á bú-
vöruverði, sem nam 11,4% til
bænda og nokkru meiru i verð-
lagi út úr verzlunum. Þar hefðu
týnzt óbætt 5,3 af hinum fyrr-
nefndu 6 vísitölustigum miðað
við neyzlu meðalfjölskyldu.
Eftir 1. des, hefði þessi bú-
vöruhækkun lyft kaupinu að-
eins um 0,8 stig, þ. e. um eitt
eða ekkert stig, því mestur
hluti hækkunarinnar hefði orð-
ið á „vinnu bóndans11 og „að-
keyptri vihnii“ eins og það heit-
ir í verðlagsgrundvelli landbún-
aðarins, og í lögum er ákveðið
að þeir liðir komi ekki inn í
vísitöluna til kauphækkunar.
Hið almenna bann við verð-
hækkunum ætti að sjálfsögðu
að tryggja launþegum það, sem
vantar á fullar bætur fyrir það,
sem niður fellur úr kaupinu og
í flestum tilfellum nokkru bet-
ur.
Þótt segja megi að ekki komi
þetta alveg jafnt niður á alla
launþega, þá er alltént gott til
þess að vita að eftir því, sem
fjölskyldan er stærri og launin
í lægri skala hjá einstaklingn-
um, þá verka stöðvunarlögin til
aukins hagræðis fyrir þann
sem í hlut á, og fyrir hlutasjó-
menn eru þau einskær hagnað-
ur.
Það skref sem stigið var með
kaup- og verðstöðvunarlögun-
um er þó að því leyti hag-
kvæmast þjóðinni allri að það
skapar möguleika til — ef
slíkt samkomulag næst til
frambúðar — að komizt verði
hjá framléiðslutruflunum og
örþroti því, sem yfir útgerð-
inni vofði og ekki hefði úr
greiðzt nema með ráðstöfunum,
sem sárt hefðu brunnið á baki
allrar alþýáu.
^ Ekki ástæða til
bölsýni
Hér hafa verið dregnar upp
dökkar myndir og ljótar. Þær
bera vott um undangengna ó-
stjórn. Þær erú arfur liðins
tímabils, arfur sem að vísu
verkar á daglegt líf íslendinga
nú og mun gera það um eitt-
hvert skeið ennþá, en þá tekst
verr til en skyldi, ef mörg ár
líða svo að þjóðin nái ekki að
sigrast á erfðasyndum ihalds-
tímabilsins.
Þrátt fyrir alla óstjórnina,
allar framleiðslustöðvanirnar
og þrátt fyrir það takmarka-
lausa * sinnuleysi um endurnýj-
un framleiðslutækjanna, sem
gleggst má marka af því, að
enginn togari hefur verið
keyptur tiL landsins á þess-
um áratug, er efnahagur þjóð-
arinnar slíkur að engin ástæða
er til bölsýni.
^ Framleiðslan íer
vaxandi
Þjóðin á að vísu ekki gjald-
eyri nema til næsta máls og
ýmsa hluti skortir í landinu
sjálfu, en framleiðslan fer vax-
andi ár frá ári. I ár er það
einkum togaraaflinn og síld-
veiðin á norðurmiðum sem er
meiri en á síðasta ári.
Hinn 1. sept s.l. nam verð-
mæti útflutningsins 602 millj-
ónum króna á móti 499 millj.
á sama tíma í fyrra ’55, sem þó
var metár í framleiðslu. Birgð-
ir af útflutningsvörum voru
líka um 80 milljónum meiri nú
en í fyrra. I heild er fram-
leiðslan því um það bil 180
millj. krónum meiri á þessu
ári en á sama tíma á s.l. ári.
1954 nam útflutningsfram-
leiðslan alls 846 millj. kr. 1955
hækkaði hún um 102 milljónir
í 948 millj. kr. (þar af voru
raunar 100 millj. kr. birgða-
aukning). Á þrem fyrstu árs-
fjórðungum þessa árs er Þeg-
ar framleitt verðmæti fyrir
782 milljónir kr., en það gef-
ur vonir um að útflutnings-
framleiðsla ársins nálgist 1100
milljónir um það er árinu lýk-
ur.
Það er á allra vitorði, sem
nokkuð þekkja til okkar út-
vegsmála, að framleiðsluna er
hægt að auka stórlega, bæði
með bættri og stöðugri nýt-
ingu þeirra tækja, sem þegar
eru tiltæk og eins. hinu að
þjóðfélagið styðji að eðlilegri
framþróun í tæknilegri aðstöðu
fiskvinnslustöðvanna og heil-
brigðari fjárhagsgrundvelli út-
vegsins og einnig með aukn-
ingu skipastólsins.
íslendingar eiga ekki sjálfir
handbært fjármagn til stór-
felldra skipasrriíða eða annarra
fjárfrekra framkværrida atvinnu
lífsins. En svo er sjómánna-
stéttinni fyrir að þakka ' og
öðrum þeim, sem að framleiðsl-
unni vinna .af meiri dugnaði
en þekkist með öðrum þjóð-
um, að okkur hefur skapazt
traust og álit meðal viðskipta-
þjóða okkar og má ætla að
ekki séu á því vandkvæði að
erlendis fáist nauðsynleg lán
til nýrra stórátaka um upp-
byggingu og eflingu atvinnu-
lífs í landi okkar.
Ríkisstjórnin hefur þegar
tekið ákvarðanir um að þetta
skuli gert verða, og hefur af
hennar hálfu verið lagt hér
fram frumvarp um smíði 15
nýrra togara og nokkurra ann-
arra fiskiskipa og um ríkisút-
gerð til atvinnujöfnunar.
'Ar Grundvöllur fram-
búðarlausnar
Það er grundvöllur að fram-
tíðarlausn þess vanda sem að
steðjar á efnahagssviðinu að
framleiðslan verði stórlega auk-
in. Til þess þarf þrennt að ske:
1. Það þarf að afla nýrra
framleiðslutækja, 2. Það þarf
að nýta vinnuafl landsmanna
betur en nú er gert, 3. og það
þarf að rýmka um efnahag
framleiðslúatvinnuveganha fyrst
og fremst' með því að létta af
þeim' milliliðaokri, sefn um
■* . •
skeíð hefur sífellt færzt í ó-
hóflegra 'horf og tekúr til út-
---- Fimmtudagur 2. nóvember
flutningsviðskipta, þjónustu og
innflutningsverzlunar, þ.e. til
allra þáttanna sem íhaldið vildi
engan gaum gefa meðan það
hafði aðstöðu til að beina bar-
áttu þeirra er að útgerð unnu
eingöngu til andófs gegn kaupi
sjómanna og verkafólks
Hér skal ekkert um það full-
yrt hve nálægt hallalausum
rekstri muni hægt að komast
með því að minnka möguleika
þeirra samskiptaaðila útgerðar-
innar, sem oftekið hafa hagn-
að á undanförnum árum, en
það sem á kann að vanta verð-
ur að tryggja með því að end-
urkrefja gróðastéttina um hlut
af hinu oftekna. Nú hefur hún
að sjálfsögðu ekki skilið þá
fúlgu sem til þarf eftir á nein-
um einum stað, þar sem hægt
er að ganga að henni og flytja
hana yfir til verðugri aðila.
Engu að síður hljóta hin nýju
stjórnarvöld að leita allra ráða
til þess að núverandi lífskjör
almennings þurfi ekki að
skerða, og þau hljóta að forð-
ast þær aðgerðir sem leiða til
aukinnar dýrtíðar
Loísöngur íhaldsins
um gullkálfinn í
Keflavík er villutrú.
Frá því að Alþingi sam-
þykkti að segja upp hernáms-
samningnum við Bandaríki N-
Ameríku í því augnamiði að
her sá sem átt hefur hér setu
um árabil hyrfi úr landinu,
hafa ýmsir reynt að telja þjóð-
inni trú um, að með brottför
hersins væri lokað þeirri tekju-
lind sem ein allra væri þess
megnug að skapa hagsæld á
íslandi. Sú kenning er röng
með öllu'. Að vísu hafa tekjur
fengizt fyrir vinnu hjá her-
námsliðinu og einstaka við-
skiptaaðilar hagnazt á sam-
skiptum við herinn, en ís-
lenzkir atvinnuvegir hafa
þjáðst af vinnuaflsskorti og
einnig af þeim sökum er fram-
leiðslan minni en möguleikar
væru á.
Segja niá að engum sé það
ofgott að boða þjóðinni trú
á þjónustustörf hjá erlendum
stríðsmönnum og vantrú á ís-
lenzka atvinnuvegi að sama
skapi, svo sem Sjálfstæðis-
flokkurinn nú gerir.
En þegar á það er litið, að
á yfirstandandi ári er það lægri
gjaldeyrisupphæð, sem ferigizt
hefur fyrir setuliðsvinnuna en
það sem framleiðsluaukning
I ritstjórnargrein í blaðinu
nýl. var stjórn Nagy heitið
fullum stuðningi og blaðið
fagnar þeim loforðum sem hún
hefur gefið ungversku þjóðinni.
Siðan ségir blaðið :
„Hvers vegna fékk Nagy
ekki þetta tsekifæri fyrr? Hvers
1956 — ÞJÓÐVILJINN — (11
ársins ein gefur hjá hinn'
fátæku og hrjáðu atvinnugrein
fiskveiðunum, verður það aug-
ljóst, að lofsöngur íhaldsins
um gullkálfinn í Keflavík er
með öllu úrelt villutrú. Þótt
eingöngu sé litið á efnahags-
hliðina, sem íhaldið jainan
hefur talið svo bjarta að ljómi
hennar væri meira en til jafn-
vægis við skuggahliðar hcr-
námsins þá kemur í ljós, að
íslenzka þjóðarbúinu væri fcstra
og drýgra til gjaldeyristckna
að bæta jafnmörgum mönnum
og nú vinna fyrir Ameríkanana
við í framleiðslustörf útvegsins
en að láta sitja vjð það sem
er um störf Islendinga fyrir
herinn.
^ Allt ber að sama
brunni.
Hér ber því allt að sama
brunni hvernig sem á er lit-
ið.
Þrátt fyrir allar snurður,
sem hlaupið hafa á þræði ís-
lenzks atvinnulífs að undam
förnu' sést glöggt á vexti út-
flutningsins og stöðugt vax-
andi þjóðartekjum að engin á-
stæða er til að fyllast hrolli
eða kvíða, þegar litið er til
framtíðarinnar.
Þótt íhaldsstjórnin væri þjóð-
inni einkar óhagkvæm þá mátti
hún sín þó minna en dugnaður
alþýðunnar við framleiðslu-
störfin og því eru möguleikar
þjóðarinnar til hagsældar ekki
þrotnir. Fyrirsjáanlegt er þó,
að þunga dýrtíðarinnar verður
ekki létt af herðum alþýðu-
stéttanna að .sinni, en hitt er
jafn augljóst mál að ekkert
réttlæti væri að leggja aukinn
þunga leiðréttinganna á hag
útvegsins á bak þeim sem þjóð-
hollastir eru og einlægastir í
viðleitni sinni til umbóta og
hafa þegar. það sýnt í verki.
Þar á móti verður að leita
uppi þá, sem fremur öðrum
valda vexti dýrtíðarinnar með
óhóflegu verðiagi á vörur eða
þjónustu og svipta þá aðstöðu
til slíks og láta þá gjalda mis-
gerðanna og bæta þann skaða
sem þeir hafa valdið eftir því
sem við verður komið.
Öll afgreiðsla fjárlaga hlýt-
ur að mótast að verulegu leyti
af því, hverjar leiðir verða
valdar að markinu: öruggur
rekstur framleiðslutækjanna —
óskert lífskjör almennings, og
það standa vonir allra þjóð-
hollra manna til að þar takist
vel til og því marki verði náð.
vegna gerðu menn sér ekki
grein fyrir því að öll þjóðin
vildi verða mcð öllu einráð í
landi sínu og að hún vildi að
sovézki lierinii væri fluttuir úr
lattdi ? Og hvérs végna var ekki
gengið að kröfiim verkamanna
Málgagn ungverska Verkamanna-
ins fagnar umskiptunum
Aðalmálgagn 'ungverska Verkamannaílokksins,
Szabad Nep, fagnaði nýlega þeim umskiptum sem
uppreisnin hefur valdið í Ungverjalandi, jafnframt
því að það harmaði, að þau skyldu ekki hafa orðið
með öðrum og friðsafnlegri hætti.