Nýi tíminn - 25.04.1957, Blaðsíða 8

8) — NÝI TlMINN — Fimmtudagur 25. apríl 1957
Að kveldi hins 4. apríl s.l.
oninntis'c vígbi'maðarráðherra
íslands, Guðmundur í. Guð-
ciUndsson, 8 ára afmælis Atl-
aritshafsbandalagsins. með ræðu
i fréttaaulta ríkisútvarpsins, og
svo mikils þótti við þurfa, að
préssa blekkirigaáróður ráð-
jr.errans inn í þjóðina, að meg-
inefni ræðunnar var endurtekið
j síðari fréttatíma hins „hlut-
i&usa“ ríkisútvarps. um kvöld-.
ið.
Þessa ræðu kunna allir ís-
ieridingar utartbókar eftir átta
c.ra buiu; þó mun þessi ræða
i.afa verið meira krydduð ó-
fkámmfeilni en fyrr.
Kjarni ræðunnar var sá. að
, varnarlaúsum“ srnáþjóðum
vgferi engin vörn i h’utleysinu
lerigur og nefndi ráðherrann
cæmin frá síðustu styrjöld —
x.Vemig Bretar hefðu hemumið
Island o. s. frv., og að litlu
Ifefði munað að Þjóðverjar her-
xsemu landið.
Því hefur aldrei verið lialdið
íram af fslendingi, að ekki sé
x.ægt að hernema landið ef það
jýsi yfir hlutleysi í hernaðar-
snáium. En eins og málum er
xú komið stafar sú hætta að-
e-ins úr einni átt: að vestan,
frá Bandarikjum Norður-Ame-
riku. Við vitum að þau geta
x.aldið landinu með valdi, og
sætu hvenær sem er tekið það
•aneð’ valdi, væru þau ekki þegar
iér, ef þau teldu sér það
xenta vegna eigin öryggis
Deilan stendur ekki um þetta,
xeldur hitt, hvort íslendingar,
eem hafa talið sér til helztu
"erðleiká að vera vopnlaus
jriðarþjóð, eigi nú að kasta
ýessum verðleikum á sorphaug
. jóðfélagslns og gerast af fús-
x-m óg frjálsum vilja hemaðar-
jóð, sem játist undir úrskurð
•• Dpnavaldsins.
En það mætti ætla að Banda-
xikin, sfem meðal vestrænna
'i jóða eru nefnd forusturíki
frelsis og lýðræðis, hlífist við
Æð beita valdi gegn íálending-
um, standi þeir djarfir og ein-
x. uga á íslenzkum málstað. Og
y. -0 virðist einnig setn hinir
s lúningalipru þjónar banda-
~.ska hervaldsins á íslatidi vilji
xeyna að hlífa forusturíkinu
yið að setja svartan biett of-
i eldis á sinn gullroðna skjöld
x.<eð því að láta af fúsum vilja
ii hendi þau fríðindi sem for-
'i sturíkið girnist hér og mundi
; ka með valdi ef það teldi
eigið tiryggi krefjast þess.
— Ráðherrann sagði að vax-
íidi vígbúnaður Ráðstjórnar-
xikjanna strax eftir styrjöldina
"ræri orsök að stofnun Atlants-
x afsbar.dalagsins og öðrum
'X.ernaðarráðstöfunum vestur-
Teldarina. En hvað sagði frum-
kvöðtdl hernaðarstefnunnar á
í-landi, Jónas Jónsson frá
Hriflu, árið 1945? „Málið liggur
'x.ú þannig fyrir íslenzku þjóð-
•j .ni. að hún hefur leyst hin
j 'ditísku bönd og náð full-
inmmi sjálfstæði. Hún getur
tryggt sér ]>á fullkomnustu lier-
tentd, sem völ er á í heimin-
um“ (Leturbr. mín. O .L.)
Hér á Jónas við hervernd
Eandaríkjanna, og við spyrjum:
Z-'versvégna var bandarísk „her
Ternd" sú ,,fullkomnasta“ í
heiminum“? og svörum: Vegna
;ess að Bandaríkin voru öflug-
t'ta herveldi jarðar í iok styrj-
: .darinnar. Við vitum að þau
:omu heil og auðug út úr styrj-
jidinni, veifandi kjarnorku-
sprengjum og búin að sýna á-
gæti hennar á varnarlausum í-
búum tveggja japanskra borga.
Það var metnaður hernaðar-
sinna á íslandi að í þetta ,skjól‘
skyidi iýðveldið íslenzka skríða!
Ráðstjórnarríkin hinsvegar
komu fl&kandi í sárum og eyði-
leggingu út úr styrjöldinni eftir
ægilegustu styrjaldarátök sög-
unnar á rússneskri grund, og
fyrsta „friðai-kveðjan" sem
þeim berst frá Bandaríkjunum
er: herskipastóll „sem er meiri
en floti allra annarra þjóða
samanlagður“, loftfloti „sem er
eigi minni hlutfallslega“ og —
kj arnorkuspreng j an.
vegna útdeila þeir nú lýginni
ómældri.
Hvað myndi gerast í her-
stöðvamálinu ef ágreiningurinn
þar yrði að tilefni samstarfs-
slita t ríkisstjóminni? Öllum
er kunnugt að íhaldið hefur
lengi haft meirihluta í bæjar-
stjórn Reykjavíkur með minni-
hluta fylgi vegna sundrungar
vinstri flokkanna, og kenning-
una um sundrung þeirra hefur
íhaldið óspart notað sér til
framdráttar í bæjarstjómar-
kosnin-gum í Reykjavík Hið
sama yrði uppi ef slitnaði upp
úr samvinnu núveratidi ríkis-
stjórnar, þá mundi íhaldið kom-
Olgeir Lúthersson
Vígbúnaðarráðherra
Islands
heldur upp á aimæli
/--------------------------------
Eítir Olgeir Lúthersson, bónda að Vatnsleysu í Suður-Þingeyjarsýslu
„Bandaríkin eru nú voldug-
asta þjóð í heimi að auði, her-
afla á sjó, landi og í lofti —“
segir Jónas Jónsson árið 1945.
En nú segir vígbúnaðarráð-
herra íslands okkur að Ráð-
stjórnarríkin hafi að fyrra
bragði ógnað vesturveldunum
með herstyrk sínum eftir styrj-
öldina og knúið þau til nýrrar
her.væðingar og hernaðarsam-
talca. Hér eru vísvitandi ltöfð
endaskipti á staðreyndiint í
þei,n íilgangi að réttlæta hern-
aðarbröit liernaðarsinna ,á ís-
lattdi og breiða yfir svik þeirra
við málstað þjóðarinnar.
íslenzka þjóðin hefur ,aldrei
samþykkt þátttöku íslands í
hernaðarsamtökum; þáð mál
heldur aldrei verið undir hana
borið. En úrslit síðustu alþing-
iskosninga sýndu glöggt vilja
íslendinga í þessu máli. Sjálf-
stæðisflokkurinn, sem einn
stjórnmálaflokkanna lýsti yfir
eindregnum stuðningi við hern-
aðarstefnuna, hrökklaðist úr
valdaaðstöðu, en sósíalistar sem
frá upphafi hafa haft forustu t
barátturmi við hernaðarstefn-
una, efldust að fylgi og aðstöðu.
Framsóknarflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn héldu því fylgi
sem þeir fengu fyrst og fremst
vegna ákveðinna yfirlýsinga
þeirra um að þeir vildu semja
um brottför hins bandaríska
herliðs héðan árið 1956, sam-
kvæmt ákvæðum hernaðarsátt-
málans.
Þess\egna eru foringjar þess-
ara flókka enn að vega aftan að
þjóðinni þegar þeir í leyndri
ást sinni á hernaðarstefnunni
fáinta eftir fjarlægunt hernað-
arátökúni sem forsendtt frant-
lengdrar hersetu Bandaríkj-
atíria á íslandi.
Stjómarandstæðingar hafa af
miklu kapþi reynt að lýsa ráð-
herra sósíalista samseka svik-
unttm í herstöðvamálinu, því
þeir sitji eftir sem áður í ríkis-
stjórninni. Stjórnarandstæðing-
ar þrá sundrung — þrá að
stjórnarsamstarfið rofni. Þes®-
ast til valda á ný með styrk
hernaðarsinnanna í Framsókn-
ar- og Alþýðuflokknum. —
Hventig yrði lierstöðvamálið þá
leyst?
Vígbúnaðarráðherrann ræddi
styrjaldarhættuna s.l. haust og
vitnaði meira að segja í for-
sætisráðherra Rússa, hann tal-
aði um Ungverjaland en minnt-
ist ekki á Súezstríðið. Þetta var
eðiilegt af hans hálfu, en heið-
ariegt var það ekki. Allir vita
að hættan var fyrst og frenist
í sambandj við árás Breta og
Frakka á Egypta en ekki á-
standið í Ungverjalandi. Það
mega heita grátbrosleg rök
hernaðarsinna fyrir áframhald-
andi erlendri hersetu hér og
samstöðu íslendinga með „frið-
arþjóðum“ vesturlanda, að tvær
af „friðarþjóðum" Atlantshafs-
bandalagsins hófu hemaðarárás
á minnimáttar þjóð og teygðu
þar með bláþráð á friðarhorfur
á jörðinni.
Undir þessum kringumstæð-
um mun öllum andlega heil-
brigðum íslendingum hrjósa
hugur við lengri þátttöku fs-
lands í hernaðarsamtökum
þessara þjóða, og rökrétt af-
leiðing Súezstríðsins var vitan-
lega sú, að íslendingar hröðuðu
sem mest brottför herliðs þess-
ara hernaðarsamtaka frá fs-
landi, og gerðu hernaðarmann-
virki hér óvirk,
Aldrei getum við íslending-
ar vitað hvenær mestu herveld-
um Atlantshafsbandalagsins
býður svo við að horfa að árás
að fyrra bragði sé öruggasta
„varnarstríðið“. Okkur er kunn-
ugt um kommúnistaofsóknimar
í Bandaríkjunum og afstöðu
Bandaríkjastjómar til Franco-
Spánar. Adrei heyrist hún tala
um fasistahættu, þvert á móti
dekrar hún við fasistaöflin í
öllum auðvaldslöndum.
Og við megum bera kinnroða
af blygðun vegna hverskonar
hernaðarlegra illvirkja og
glæpa sumra þeirra hernaðar-
þjóða, sem við höfum verið
svikin í hernaðarlegt samfélag
við. Við, sem til skamms tíma
vorum utnkomulaus nýlendu-
þjóð, eigum nú að miklast af
því að styrkja ríki sem níðast
á máttarlitlum nýlenduþjóðum.
Við játum, að vesturveldin
geta hvenær sem er tekið ís-
land með valdi, þó íslendingar
haldi fast á málstað sínum um
hlutleysi í hemaðarátökum, en
það er tvennt ólíkt að vera
tekiiui með valdi eða játast af
fúsum og frjálsum vilja vopna-
valdi ákveðins hemaðaraðila og
lýsa opinberlega yfir aridstöðu
við annan. Við getum ekki
vænzt þess, að Rússar hlífist
við að tortíma okkur í styrj-
öld, vegna bandarískra árásar-
stöðva hér, eftir að við höfum
opinberlega lýst okkur fjand-
menn þeirra. Kannski vægja
þeir ekki heldur hlutleysi .okk-
ar. En hver varð reynsla okk-
ar í síðustu styrjöld? Bretar
tóku landið með valdi og Þjóð-
verjar gátu hæglega gert
sprengjuárásir á herstöðvar
þeirra hér. En þeir gerðu það
ekki. Njósnaflugvélar þeirra
flugu hér um í dauðafæri við
herstöðvar bandamanna og
sluppu ómeiddar, og kafbátar
þeirra voru hér upp við land-
steina. Það, að við sluppum
við þýzkar sprengjuárásir í síð-
ustu styrjöld, var cinttngis því
að þakka að við vorum hlut-
laus þjóð í hernaðarátökuhum,
þrátt fyrir það að landið var
tekið með valdi.
Hver á þetta land sem við
byggjum — ísland? Svar: ís-
lenzka þjóðin, og þó fyrst og
fremst vinnandi stéttir henn-
ar til sjávar og sveita, sem
standa undir þjóðfélagsbygging-
unni með þrotlausu starfi. fólk-
ið, sem lifir í nánum tengslum
við landið í blíðu og stríðu og
finnur ávallt hjartaslög þess
slá samstillt sínu eigin hjarta.
Hvaða rétt hafa nokkrir stjórn-
málamenn til að ráðstafa þessu
landi að eigin geðþótta og
skapa þjóðinni örlög? Alls eng-
an. Þeir eru að sama skapi
huglausir sem þeir eru óheiðar-
legir gagnvart þjóðinni. Þeir
mundu við upphaf styrjaldar
fá fljóta ferð vestur um haf og
skríða inn í sprengjuheld byrgi
Bandaríkjaauðvaldsins — en yf-
ir þjóðina og landið mun eitt
ganga.
„. . Hvers manns sem í dag
gerist annarlegs auðvalds þý,
vill eitra þér lífið og söguna
flekka á ný.
Syng myrkur þitt, Öxará, djúpt
eins og hrynji höf
á heiti hvers manns sem býr
þjóð minni smán og gröf“
fslenzka þjóð! Stattu ei ráð-
laus, rænd vorhuga, sjáðu —
enn er vegljóst!
Olgeir Lúthersson
Sióvarhiti iafn mikiIB og venja
hefur verié á þessum ársfíma
Aflaleysið á vertíðánnl ekki köidum s|é
að kensta
Fiskleysið undanfarið stafar ekki af því að sjórinn sé
kaldari en venja er um þetta leyti árs.
Ægir fór nýlega í fyrstu
rannsóknarferð sína á árinu,
eins og frá var sagt þá. Hann
hefur fengið slæmt veður, en
farið um allan Faxaflóa og
nokkuð vestur í Iiaf. Sævar-
hitinn á þessum slóðum var
mældur og reyndist hann
vera eins og venja er til á
þessum tíma árs. Ýmsir höfðu
látið sér detta í hug að afla-
tregðan stafaði af kaldari
sjó en undanfarin ár, en
kaldari en undanfarin ár, en
nú er ljóst að svo er ekki. Á-
stæðan hlýtur því að vera
önnur, hver svo sem hún er.
— Við erum ekki einir um
aflaleysi á vertíðinni. Norð-
menn, sem höfðu reiknað með
sterkum árgangi af þorski og
því góðri veiði á þesstim vetri,
hafa einníg illOega orðið fyrir
barðinu á aflalevsi.
Ægir varð var við nokkrar
síldartorfur I Jökuldjúpi.
S jálfsfœtf fóik
og SalkaValka
á búlgörsku
Búlgarska tímaritið „Búlgaria
to day“ skýrir svo frá að „Sjálf-
stætt fólk“ og „Salka Valka“
eftir Halldór Kiljan Laxness
verði nieðal erlendra skáldrita,
sem gefin verða út í búlgölsk-
itm þýðingúm á þessu ári.
Telur rjtið upp fjölda erlendra
skáldsagna, sem ætlunin sé að
gefa út á árinu. Meðal þéirra
eru „Gamli maðurinn og háfið“
eftir Hemingway, úrvalsrit Maup-
assans, barnabókaútgáfa af
sögum Jules Verries í hvorki
rneira né minna en 12 bindum.