Litli Bergþór - 01.11.2006, Qupperneq 17

Væri því bezt að vegfarendur sjálfir litu eftir því
hversu óburðugur frárennslisskurðurinn er enn þarna í
brekkunni þráttfyrir allar endurbætur. Til að sjá, virðist
mér hann vera um 27 til 42 cm. á dýpt og breiddin
jafiivel upp í 99 cm. ... Það sem þarna þatfað gjöra er
að Alþingi eða samgöngumálaráðherra láti lyfta upp
brúnni um 3 til 4 metra til þess að losna við þessa
árennslishættu. Að öðrum kosti sprengja klöppina burtu,
sem nemur minnst 8 til 10 m. breidd sem yrði þá
svokölluð breikkun eða réttara sagtfœrsla á veginum
þaðfrá ánni sem nœgði. Síðan sprengja skurð laust við
bergbrúnina tveggja metra djúpan og þriggja metra
breiðan til þess að taka uppsprettulindirnar úr berginu.
Þannig virðist vera hœgt að losna við árennslið og
jafnframt gera bílstjórunum mögulegt að komast
klakklaust á brúna, en það hafa œfinlega verið liin mestu
vandrœði, því hálkan og hliðarhallinn hafa œvinlega
gjört það óviðráðanlegt að halda bílunum á réttum stað
því þeir hafa skrensað til og lent austast að handriðinu
þegar ekið er vestur yfir ána. Einnig má telja
nauðsynlegt að breikka brúna, því það er ömurlegt að
sjá þegar starfsmenn ræktunarsambandsins
„Ketilbjörn “, þeir Sigurður og Hörður ... verða að taka í
sundur vélar sínar að nokkru leyti til þess að komast yfir
brúna og draga svo stykkin úr þeim á sjálfum sér yfir og
setja þœr saman með miklum kostnaði og fyrirhöfn hinu
[svoj megin, þegar tœkin eruflutt sveit úr sveit [svo]
bœði við jarðvinnslu og snjómokstur á vetrum. Það er
kuldalegt verk sem ekki erfyrir alla að vinna. ...
Má alveg búast við, er strengir þeir sem halda uppi
brúnni eru farnir að dragast út eða hnoð að bila í henni,
að þessir úrvalsmenn verði látnir bera vélar sínaryfir
brúna meir og meir sundurteknar svo flutningsaðferð
þeirra gæti nálgast það er var á dögum Grettis þá er
bera varð heilt naut á milli bæja. “10
Bygging nýrrar brúar
Þessir erfiðleikar og sívaxandi umferð ollu því m.a. að
tími þótti kominn á endurbyggingu á brúnni. Einnig kann
lítið viðhald og málun að hafa spilað inn í það að brúin
var komin á tíma.11 Smíði nýju brúarinnar lauk haustið
1967 og var hún þá opnuð fyrir umferð. Engar
vísbendingar eru til um að menn hafi verið famir að hafa
áhyggjur af ástandi gömlu brúarinnar og reyndar stóð til
að taka hana niður og setja hana yfir aðra á þar sem hún
gæti þjónað sínu hlutverki áfram.12 Raunar gætir
misskilnings í gögnum Vegagerðarinnar þar sem vísað er
til þess að brúin hafi verið í notkun allt til ársins 1967
þegar hún hafi verið rifin niður.13
Brúaráin og stórflóðið 1968
Undir lok febrúar
gerði stórflóð í Hvítá
og Brúará og reyndar
um allt land.
Gríðarlegar rigningar
gerði, mældist
úrkoman 81 mm 28.
febrúar og allt
undirlendi var sem
hafsjór. Astæða
flóðanna var sú að
jörð var frosin, mjög
mikill snjór var á
hálendinu og þíða
samfara miklu
úrhelli. Gert hafði
miklar hlákur fyrr um
veturinn sem fylltu í
allar dældir í
landslaginu sem
annars hefðu tekið
við vatnsmagninu
sem nú myndaðist.
Því var ekki að
sökum að spyrja að
stórflóð mynduðust.14
Keyrt yfir brúna í síðasta skipti
Þorfinnur og Þórarinn, pabbi hans, fóru kvöldið áður því
það flaut vatn úr ánni inn á hitavatnsdæluna. Þá var
veguppfyllingin farin að síga frá enda nýju brúarinnar
Tungnamegin. Feðgarnir óttuðust að meira félli frá
brúnni og ekki yrði fært upp á brúna. Þeir tóku því band
sem bundið var fyrir gömlu brúna, til að
koma í veg fyrir að hross úr Grímsnesinu færu yfir
brúna og keyrðu að því búnu yfir gömlu brúna. Sama
kvöld fóru Þórarinn og Þorfinnur með heitavatnsdæluna
til Sigmars Sigfússonar í Laugarási til að fá hana
þurrkaða. Þrátt fyrir flóðið flaut ekki inn á
heitavatnsdælu Laugarásbúa svo að hægt var að leggja
dælu Spóastaðafeðga á ofn og þurrka hana.15
Gnmla brúin brast
Björn Erlendsson, ráðsmaður í Skálholti, var fréttaritari
Morgunblaðsins á þessum árum. Haft var samband við
hann morguninn sem flóðið í Brúará náði hámarki.
Brúará er lindá og auk þess rennur hún að hluta til úr stöðuvötnwn,Laugar\’atni og Apavatni.
Rennslið er því jafnt og sveiflur litlar. Við réttar aðstœður getur rennsli hennar þó margfaldast
eins ogflóðið þann 28. febrúar 1968 sýnir.
Súluritið hér að ofan er fengið með vatnshœðarmœli sem komið var fyrir við Spóastaði 1. september
1948 og var í notkunfram til ársins 29. september 1961. Þá var síriti settur upp ofan viðfossinn
Dynjanda á stað þar sem áður var aukakvarði vegna ístruflana við kvarða, og hefur hann verið í
notkun síðan. Hœsti álestur mœlisins var 346 cm íflóðunum þann 28. febrúar 1968 og er sú tala áœtluð.
Hefur vatnsstaðan ekki orðið hœrri með ístruflunum. tOrkustofmm. Vamamœlimmr. Stœrstu árlegflóð.
Vatnshœðarmœlir 043. Mœlistaður: Dynjandi. Vatnsfall: Brúará. Útgefið í febrúar 1999)
17 Litli Bergþór