Unga Ísland - 01.05.1939, Blaðsíða 11

Hjálparfoss.
kynslóðir hafa risið hver af annari og
barist hinni hörðu baráttu við náttúru-
öflin, og síðan „horfið í gleymskunn-
ar dá“.
1 dalnum eru aðeins þrjár jarðir
byggðar, Hagi, Ásólfsstaðir og Skriðu-
fell, en innar í dalnum gefur að líta
rústir 18 eyðibýla. Undir Skeljafelli
í austan verðum dalnum er talið að
bær Hjalta Skeggjasonar hafi staðið.
Þar nokkru innar er Stöng, þar sem
Gaukur Trandilson bjó.
Enn lifir lítið stef á vörum þjóðar-
innar, sem er þannig:
„önnur var mín æfin, þegar Gaukur
bjó í Stöng.
Þá var ekki leiðin til Steinastaða
löng“.
Bak við þetta stef er löng, en óskráð
harmasaga. Sagan um fall Gauks, við
höfða þann, neðst í dalnum, er síðan
hefir verið við hann kenndur, og nefnd-
ur Gaukshöfði.
Nú ríkir auðn og öræfakyrrð á leik-
vangi þeirrar æsku, er eitt sinn ólst
þar upp, og lék sér að leggjum og
kjálkum, byggði hús og hlöður, og söng
og hló svo undir tók í gjám og klett-
um. Æskan hér í dalnum á öndverðri
14. öld var áhyggjulaus og vonglöð,
svo sem æskan er á öllum tímum. En
dag nokkurn syrti að. Hið ægilegasta
Heklugos, er sögur fara af, var hafið.
Því fylgdu landskjálftar og öskufall,
er gjöreyddu öllum gróðri og allri
byggð, en fólkið varð að flýja dalinn
sinn. — Auðnin og kyrrðin settust hér
að veldisstóli.
Við Sandá'