Árbók VFÍ - 01.01.1992, Qupperneq 179

Ammoníakgeymar 177
ammoníaks við 5°C um 5,2 bara og við 15°C er hann
um 7,3 bara. í sumum tilvikumerþrýstingurinn lækk-
aður í um 2- 3 bara með því að kæla ammoníakið með
kælikerfi („semipressure storage“). Þegarammoníak-
ið er geymt undir fullum þrýstingi eru geymarnir ekki
einangraðir, en ef það er geymt við 2-3 bara er hitinn
um mínus 10°C, og þá þarf að einangra geymana.
Notkun þrýstigeyma hefur farið minnkandi und-
anfarin ár. Hagkvæmara er að byggja kælda geyma,
ef um er að ræða stærri geyma, en algengast er, að
nýir kældir ammoníakgeymar séu um 5.000 tonn eða
stærri. Algengt er að flytja stóra farma af ammoníaki ____________________________
í skipum á milli staða, en hagkvæmara er að flytja
ammoníakið kælt, ef um mikið magn er að ræða. Mynd 1 Þrýstigeymir.
Spennutæring hefur verið nokkurt vandamál í þrýsti-
geymum og dæmi eru um, að geymar hafa verið teknir úr notkun af þeim sökurn. Einnig hafa
þrýstigeymar verið teknir úr notkun vegna þeirrar hættu, sem umhverfinu stafar al' því, ef þeir
bresta. Dæmi um það er gantli kúlulaga þrýstigeymir Áburðarverksmiðju ríkisins í Gufunesi.
3 Kældir geymar
Kældir geyrnar eru að lögun eins og hefðbundnir vatns og olíugeymar að öðru leyti en því, að
þakið er venjulega hvelft en ekki keilulaga. Gasþrýstingurinn er hafður lítillega hærri en andrúms-
loftsþrýstingurinn (innan við 0,1 bar) vegna þess, að kæliþjöppunum er stjórnað á/af á ákveðnu
þrýstibili, en einnig þarf að gæta þess, að þrýstingurinn í geyminum sé ekki það nærri andrúms-
loftsþrýstingi, að snöggar loftþrýstingsbreytingar trufli rekstur geymisins eða leiði til þess, að
undirþrýstingur verði í honum. Sem dæmi um þetta má nefna, að ef loftþrýstingur er 970 mbara
og þrýstingur í geyminum er 1020 mbara, þegar loftþrýstingur vex f 1000 mbar, þá hefur
yfirþrýstingur í geyminum fallið úr 50 mbar í 20 mbar. Algengt er, að vinnuþrýstingur sé á bilinu
20-80 mbar yfirþrýstingur, sem svarar til 0,2-0,8 metra
vatnssúlu.
Vegna yfirþrýstingsins er þakið venjulega kúlu-
laga hvelfing, sem þolir betur þrýsting en hefðbundið
keilulaga þak. Geymarnir eru einangraðir, en vegna
varmainnstreymisfráumhverfinu sýður ammoníakið.
Til að viöhalda réttum þrýstingi (og hita) þarf að
fjarlæga þann eim, sem sýður upp af vökvanum,
kæla hann og leiða hann aftur til geymisins. Þessi
geymsluaðferð er almennt talin hagkvæm þegar um
er að ræða geyma, sem eru stærri en 4.000 tonn.
Geymar af þessari gerð eru af stærð frá 1.000 tonn til
um 45.000 tonn. Ef um nýja geyma er að ræða, eru
þeir venjulega ekki ntinni en 5.000 tonn. Nýi geymir-
inn í Gufunesi er undantekning frá þessu, en hann
lekur einungis um 1.000 tonn af ammoníaki.
12