Árbók VFÍ - 01.01.1992, Qupperneq 189

Nýr ammoníakgeymir 187
Þar sem um er að ræða mannvirki fyrir mjög hættulegt efni, var öryggisstuðull. I, settur I =
4/3, í samræmi við ÍST 13 og viðauka E í [3].
Vindálag miðast við íslenskan staðal, en formstuðlar eru reiknaðir samkvæmt dönskum og
þýskum stöðlum.
Snjóálag er reiknað samkvæmt íslenskum staðli.
Við ákvörðun á hönnunarþrýstingi var miðað við sömu gildi og gert var við hönnun geymis
Kemira í Finnlandi, en þar var miðað við hærri hönnunarþrýsting en við hönnun hinna geym-
anna, sem skoðaðir voru. Reiknað er með 180 mbar yfirþrýstingi og 10 rnbar undirþrýstingi.
Hönnunarálag á stagbolta, sem halda geyminum niðri, er samanlagt álag, sem verður vegna
innri yfirþrýstings, vindálags og jarðskjálftaálags. Hönnunarálag á hvern stagbolta er 158 kN.
Útreikningar: Við útreikningaer aðallega farið eftir [ 1] og [2| en við útreikninga með tilliti
til jarðskjálfta er farið eftir [31, [4] og [6]. Við ákvörðun á leyfilegum spennum og
veikingarstuðlum vegna suðu, er farið eftir [ 1 ].
Helstu niðurstöður útreikninga eru eftirfarandi (hæstu reikningsleg gildi):
Þrýstispennur í belgvegg eru 11 N/mm2
Togspennur í belgvegg eru 84 N/mm2
Skerspennur í belgvegg geymisins við jarðskjálfta eru óverulegar.
Þrýstispennur í þrýstiáhrifasvæðinu á milli þaks og belgs („compressions area“),
sem tekur upp þrýstikrafta vegna innri yfirþrýstings í geyminum eru 69 N/mm2.
Bey&juspennur í samskeytum þaks og belgs vegna innri yfirþrýstings eru 125 N/nun2.
Togspennur í stagboltum við samverkun jarðskjálftaálags, vindálags og innri þrýstings,
eru 158 N/mm2, en við samanlagt álag frá innri þrýstingi og vindi eru spennurnar
88 N/mm2.
Sveiflutími geymis og undirstöðu við jarðskjálfta er um 0,25 sek. en sveiflutími þess
hluta vökvans, sem hreyfist ekki í fasa með geyminum (efsti hluti vökvans), er um
4 sek. og reiknuð ölduhæð í þeirri sveiflu verður um 0,4 m.
4 Vélbúnaður
í stjórnstöð verksmiðjunnar er hægt að fylgjasl með og stjórna öllum helsta vélbúnaði frá skjá-
myndakerfi. Á skjámyndum konra fram allar helstu upplýsingar, svo sem hvort kælivélar eru í
gangi, hvort verið er að dæla úr geyminum eða setja í liann ammonfak, hvort fjarstýrðir lokar eru
opnir eða lokaðir o.s.frv. Þar kemur fram þrýstingur í geyminum, hiti, vökvahæð, viðvaranir og
þess háttar. Mikilvægustu mælistærðir svo sem þrýstingur, hitastig og hæð í geyminum eru
mældar með a.m.k. tveimur óháðurn mælingum. í stjórnstöðinni er stöðug vakt allan sólarhringinn.
Mynd 2 sýnir táknrænt helsta vél- og öryggisbúnað við ammoníakgeyminn.
Til að viðhalda réttum hita í geyminum er notað kælikerfi. Það vinnur þannig, að ammoníak,
sem gufar upp vegna varmainnstreymis, er þjappað í ammoníakþjöppum, þétt í eimsvölum og
leitt aftur inn í ammoníakgeyminn. Kæliþjöppurnar eru þrjár, ein með 30 kW kæliafköstum og
tvær með 60 kW kæliafköstum. Þeim er stjórnað sjálfvirkt, á/af, eftir þrýstingnum í geymin-
um. Vinnuþrýstingur er á bilinu 40-80 mbar yfirþrýstingur og þjöppurnar fara sjálfvirkt í gang
ein af annarri eftir því sem þrýstingurinn í geyminum eykst. Við 80 mbar eru þær allar koninar
í gang. Þjöppurnar stoppa þegar þrýstingur í geyminum er 40 mbar. í daglegum rekstri nægir
litla þjappan til að viðhalda kælingu gagnvart varmainnstreymi frá umhverfinu, en stóru