Neytendablaðið - 01.12.1992, Síða 2

Beintað efninu
Hermann, hvaöa ávinning hafa
neytendur haft af 10 ára starf-
semi Hollustuverndar ríkisins?
Sá þáttur í starfsemi okkar sem helst snýr
að neytendum er á matvælasviði. Þar hef-
ur innra eftirlit fyrirtækja aukist mjög,
matvælaeftirliti hefur verið komið á um
land allt, innflutningseftirliti og efnarann-
sóknum hefur verið komið á. Umbúða-
merkingar hafa verið auknar og stórbætt-
ar. Enginn vafi leikur á því að neytendur
lifa nú í öruggara umhverfi og eru betur
upplýstir en áður.
Auk þess vinnur stofnunin fyrirbyggj-

• •
Hermann
Sveinbjörnsson
er starfandi fram-
kvæmdastjóri
Hollustuverndar
ríkisins, líffræð-
ingur og umhverf-
ishagfræðingur að
mennt. 10áraaf-
mæli stofnunar-
innar var fagnað
nýlega.
Störfum í umboði neytenda
andi starf í sambandi við matarsýkingar,
gæði neysluvatns og fleira og við teljum
að starfsemi okkar sé ein megintrygging
neytenda fyrir því að þessi mál séu í
þokkalegu lagi.
Hvaða breytingar eru fyrirsjáanlegar
hjá stofnuninni á nœstu árum, til dœmis
vegna EES?
Undirbúningur að stofnun evrópska
efnahagssvæðisins hefur legið mikið á
starfsmönnum okkar á undanfömum vik-
um og mánuðum. Samningurinn snertir
starfsemi okkar mikið, ekki síst matvæla-
sviðið. Um 60 tilskipanir og stjómvalds-
fyrirmæli í sambandi við matvæli em til
umfjöllunar vegna EES. Verði af samn-
ingnum um EES mun innflutningseftirlit
til dæmis breytast. Eftirlitið verður þá
fyrst og fremst í framleiðslulandi í stað
innkaupslands eins og nú er.
Er ástœða til að óttast að öryggi og
gœði matvöru verði lakari eftir að við
gerumst aðilar að EES?
A sumum sviðum eru kröfur EB ekki
eins harðar og þær sem gilda hér. Til
dæmis verður heimilt að nota aukefni
með frjálslegri hætti en nú. Hins vegar er
erfitt að meta hvaða áhrif það hefur.
Matsatriði og álitamál eru mörg. Ekki
verður séð að þama séu vandamál í upp-
siglingu, þar eð ekki verður um að ræða
innflutning á hrávöru, til dæmis kjöti,
fiski, eggjum og því um líku.
Hafa niðurstöður efnarannsókna á
innfluttum matvcelum gefið ástœðu til að
stöðva innflutning?
Nei, ekki til þessa. Þessar rannsóknir
hafa einkum beinst að vamarefnum eins
2
og skordýraeitri í grænmeti og ávöxtum
og hafa komið tiltölulega vel út, þótt eitt
eða tvö dæmi hafi verið á mörkunum.
Þessar rannsóknir em hins vegar mikil-
vægur öryggisventill fyrir neytendur. Á
árum áður var oft rætt um að Island væri
ruslakarfa fyrir vörur sem ekki kæmust í
gegnum eftirlit í öðmm löndum. Þessu er
ekki til að dreifa nú.
Hvernig kemur íslenskt grœnmeti út úr
slíkum rannsóknum?
Um þriðjungur rannsókna okkar hefur
beinst að innlendu grænmeti og hefur
framleiðslan með örfáum undantekning-
um verið vel undir mörkum. En við þurf-
um að fylgjast með íslensku framleiðsl-
unni ekki síður en þeirri innfluttu.
Er von til þess að í tilskipanafóðinu
vegna EES leynist þrýstingur á úrbœtur í
umhverfismálum hér á landi?
Aðild okkar að EES felur að öllum
líkindum í sér að við verðum að hraða
úrbótum hvað snertir frágang sorps, ekki
síst efnaúrgangs, fráveitur og gæði
neysluvatns. Menn gleyma því oft að
víða um land, til dæmis á Vestfjörðum
og Austfjörðum, er yfirleitt notað yfir-
borðsvatn. Þetta vatn er oft mjög gerla-
mengað og myndi ekki standast þær
kröfur sem gerðar eru til neysluvatns
samkvæmt reglum EES. Þetta er mjög
viðkvæmt mál fyrir okkur, ekki síst
vegna fiskiðnaðarins. EES mun knýja á
um úrbætur hvað snertir sorp, fráveitur
og neysluvatn og ég tel að það verði
mjög til hagsbóta fyrir íslenskan mat-
vælaiðnað og ímynd hans.
Nú má búast við að norrœna umhverf-
ismerkiðfari að sjást á vörum í íslensk-
um verslunum. Attu von á að neytendur
muni sœkjast eftir vörum með þessu
merki?
Ég er ekki allt of viss um að allur al-
menningur muni gera það. Ég er hrædd-
ur um að verðmerkingin sé mikilvægust
fyrir flesta. Hins vegar er ljóst að með
græna svaninum er loks komið umhverf-
ismerki sem ástæða er til að taka mark á.
En það mun taka tíma að sannfæra al-
menning um að græni svanurinn hafi ein-
hverja merkingu í alvöru og að það sé
þess virði að greiða örlítið meira fyrir
vörur sem bera hann. Framleiðendur bera
kostnað vegna merkisins sem ákveðið
hlutfall af veltu.
Fjárveitingar til ykkar voru skertar
nokkuð á þessu ári. Hvernig kom það
niður á staifseminni?
Niðurskurðurinn kom ótvírætt illa við
starfsemina, ekki síst fræðslustarfið, og
það er mjög miður. Stofnunin hefur ekki
verið eins áberandi í þjóðfélaginu og hún
ætti að vera.
Stjómvöld þrýsta á okkur um að auka
tekjur okkar af þjónustu við fyrirtæki og
sveitarfélög. Við teljum hins vegar sam-
kvæmt reynslu okkar að líta verði á Holl-
ustuvemd að mestu leyti sem hluta af
velferðarkerfinu, rétt eins og til dæmis
heilbrigðiskerfið. Við störfum í umboði
neytenda og forvamir eru okkar megin-
verkefni. Ef við eigum að stórauka tekjur
okkar af sölu verkefna, vaknar spuming-
in um starfsumboð okkar. Þá er hætta á
að starfsemin láti meira stjómast af þörf-
um fyrirtækjanna en neytenda.
NEYTENDABLAÐIÐ - Desember 1992