Neytendablaðið - 01.06.2002, Qupperneq 23

Gallaður matur
málsóknin beindist gegn. Þrátt fyrir að
þessar upplýsingar lægju fyrir og séu
raktar í dómi Hæstaréttar þá er niðurstaða
réttarins sú að neytandinn hafi þurft að
sýna fram á að einmitt í aprílmánuði þeg-
ar sýkta varan var keypt hafi hún verið
haldin þessum ágalla.
Þessi niðurstaða gerir það nánast að
verkum að neytandi sem verður fyrir mat-
arsýkingu þarf að geyma hluta af inat-
vælunum sem hann neytti til að geta sett
þau í ræktun og sýnt þannig fram á að
sýkingin stafi einmitt af þeim. Þetta er
auðvitað fáránleg krafa.
Túlkun Hæstaréttar á 5. greininni í
lögunum um framleiðendaábyrgð er
einnig nokkuð sérstök. Fyrir liggur í mál-
inu að fólk kaupir kjúklingalæri og neytir
þeirra og smitast af kampýlóbakter. Það
er engum öðram vörum til að dreifa sem
geta valdið þessari smitun. Það liggur fyr-
ir að slík smitun hefúr verið landlæg hjá
framleiðanda kjúklingsins en samt sem
áður er varan ekki talin haldin ágalla, og
tekið sérstaklega fram í dóminum að ekki
hafi tekist að sanna að ffamleiðandinn hafi
vitað að svo mikill hluti framleiðslu hans
væri sýktur í apríl 1999 að honum hafi
borið að vara neytendur sérstaklega við.
í fyrsta lagi er það við þessa niðurstöðu
að athuga að sú vara sem um ræðir er ekki
eins öragg og neytandinn mátti vænta,
og þegar af þeim ástæðum er varan hald-
in ágalla samkvæmt þeirri grein sem um
ræðir. Gera verður þær kröfúr til framleið-
enda matvæla að þeir gæti fyllsta örygg-
is. Geri þeir það ekki þá eiga þeir að bera
ábyrgð.
I öðru lagi liggja fyrir almennar upp-
lýsingar um mikla smittíðni og mikla
kampýlóbaktersýkingu hjá þeim fram-
leiðanda sem hér átti hlut að máli. Þrátt
fýrir það sér Hæstiréttur ekki ástæðu til að
benda á það og byggja niðurstöðu sína á
því að framleiðandinn hafi ekki sýnt fram
á að kjúklingar hans hafi verið lausir við
kampýlóbaktersýkingu í apríl 1999.
Hvoram stóð nær að afla sönnunar um
það atvik? Hver gat haft upplýsingamar
um það? Ekki neytandinn. Þar sem
ákveðnar staðhæfingar voru settar fram
um vitneskju framleiðandans studdar
mjög skýrum vísbendingum og framburði
sóttvarnarlæknis þá er sú niðurstaða
Hæstaréttar nokkuð sérstök að leggja þá
skyldu á herðar neytandanum að sýna
lfam á að ffamleiðandinn hafi ekki búið
yfir ákveðnum upplýsingum í apríl 1999,
og þar af leiðandi beri framleiðandinn
ekki ábyrgð á smituninni sem neytend-
urnir urðu fyrir við neyslu kjúklinga frá
umræddum framleiðanda.
í þriðja lagi kemur sérstaklega fram í
dómi Hæstaréttar að það hafi ekki verið
fyrr en haustið 1999 sem heilbrigðisyfir-
völd settu fram aðvaranir. Hvaða máli
skiptir það? Fyrir liggur að heilbrigðisyf-
irvöld voru að kanna málið frá árinu
1998, gögn þar að lútandi lágu fyrir.
Strax árið 1998 er komið fram að hluti af
ffamleiðslu stefnda í málinu var sýktur af
kampýlóbakter. Það að heilbrigðisyfirvöld
bregðast seint við getur varla leyst fram-
leiðandann undan ábyrgð.
Eðlilegt verður að telja að við aðstæður
eins og þessar beri framleiðandinn ábyrgð
ef vara hans er ekki eins örugg og vænta
mátti. Sé matvara sýkt er hún ekki eins
öragg og neytandinn hlýtur að vænta.
Þegar fyrir liggur að neytandi neytir
ákveðinnar vöru og sýkist, og engin önn-
ur vara er til á neytendamarkaði sem
veldur slíkri sýkingu, þá ætti að vera
nægjanlega í ljós leitt að umrædd fram-
leiðsla er ekki svo örugg sem vænta
mátti, og að framleiðandinn beri ábyrgð.
Breytum lögunum!
Neytendasamtökin telja því niðurstöðu
Hæstaréttar óheppilega gagnvart neyt-
endum en einkar hagkvæma framleiðend-
um. Full ástæða er til að endurskoða lögin
sem um þetta fjalla og hnykkja á því að
matvörur eiga að vera ómengaðar og
ósýktar. Framleiðendur verða að vera
ábyrgir ef þeir setja slíkar vörar á markað
án fúllkominna varúðar- og meðferðar-
merkinga.
NEYTENDASTARF ER íALLRA ÞÁGU
10- 11 verslanirnar
11- 11 verslanirnar
Áfengis- og tóbaksverslun
ríkisins
Bifreiöastööin
Hreyfill/Bæjarleiöir
Bílaleiga Flugleiöa - Hertz
Bónusverslanirnar
BSR - Bifreiöastöö
Reykjavíkur
Búnaöarbanki íslands
Dominós Pizza
Efnalaugin Björg,
Álfabakka 12, R
Efnalaugin Hraöi ehf.,
JEgisíöu 115
Frumherji hf.
Fönix ehf.
Glerborg ehf.
Hagkaup
Húsasmiöjan hf.
IKEA
ísfugl ehf.
Johan Rönning hf.
Júmbó, matvælaiöja
Kolaportió - Markaöstorg
Landsvirkjun
Mjólkurbú Flóamanna
Mjólkursamsalan
NETTÓ í Reykjavík,
Kópavogi, Akranesi og
Akureyri
Nýkaup
OLÍS - Olíuverslun íslands
Osta- og smjörsalan
Samband íslenskra
sparisjóöa
Skráningarstofan
Slippfélagiö í Reykjavík
Tryggingastofnun ríkisins
Úðafoss, Fatapressan sf.
Vitastíg 13, R
VISA-ISLAND
Vífilfell hf.
NEYTENDABLAÐIÐ - júní 2002
23