Bændablaðið - 25.06.1996, Blaðsíða 14

14
Bœndablaðið
Þriðjudagur 25. júní 1996
Gefið á garðann
Breyttar
aöstæðun í
sauðfjárrækt
Skref fyrir skref eru
sauðfjárbændur nú að
fara inn í nýjar að-
stæður, sem fylgja bú-
vörusamningnum frá
síðasta hausti.
Búskaparlok
og bein-
greiðslur
Allmargir nýttu sér
möguleika á að hætta
sauðfjárbúskap strax á
liðnu hausti, og af því
leiddi að til endurút-
hlutunar á beingreiðslu-
rétti komu tæp 8000
ærgildi, sem skiptist í
hátt á níunda hundrað
bænda, sem byggja afkomu sína að
mestu eða öllu leyti á sauðfjárrækt.
Flestir þeirra fengu úthlutun vegna
þess að þeir eru með bú af þeirri
stærð, sem ákveðið var að styðja,
eða milli 180 og 450 ærgildi.
Þessara auknu beingreiðslna hafa
bændumir notið frá 1. mars sl., og
aðrir sem enga úthlutun fengu, fá
jafn miklar beingreiðslur og á
síðast ári.
Þeir sem vilja hætta sauðfjár-
búskap í haust og njóta til þess
stuðnings þurfa að semja fyrir 1.
júlí nk. í boði eru bætur að
upphæð kr. 5.500, - fyrir hveija á
sem fargað er, allt að einni á fyrir
hvert ærgildi greiðslumarks, og
bætur samsvarandi tveggja ára
beingreiðslum. Sé samið um bú-
skaparlok eftir júnílok em í boði
tveggja ára beingreiðslur en ekki
bætur fyrir ær.
Viðskipti með greiðslumark til
sauðfjárframleiðslu milli bænda er
ekki möguleg eftir 30. júní nk.
Afnám
innleggskvóta
Á komandi hausti verður allt
sauðfjárinnlegg jafn rétthátt með
tveimur undantekningum.
1. Bændur sem sömdu um
að hafa 0,7 kindur eða færri á hvert
ærgildi á fóðmm í vetur sam-
kvæmt staðfestri talningu og
skuldbinda sig til að leggja aðeins
inn afurðir eigin fjár þurfa ekkert
að setja í útflutning.
2. Gert er ráð fyrir að
fjölgun frá vetrinum 1994-1995
skyldi bændur til aukins út-
flutnings í samræmi við
fjölgunina.
Hjá öllum öðrum fer sama
hlutfall framleiðslunnar í umsýslu
til útflutnings. Því verður í raun
sama verð á hverju kg innleggs í
sama gæðaflokki hversu mikið
sem það er. Til að gera sér grein
fyrir hversu hátt verðið verður þarf
að gefa sér ýmsar forsendur, sem
enn liggja ekki fyrir.
a) Heildarinnlegg í haust.
Dilkakjötsinnlegg á síðasta ári
var um 7700 tonn, en ásettu fé
mun hafa fækkað um 7 til 8% milli
ára. Innlagt kjöt af full-
orðnu fé var á síðasta
ári nær 1000 tonn, en af
því voru um 100 tonn
vegna fækkunar
samninga.
b) Aœtluð sala
innanlands og í
tengslum við hana út-
flutningshlutfa.il, sem
landbúnaðarráðherra
ákveður fyrir sláturtíð.
Sala á 12 mánuðum
frá maí 1995 til apríl
1996 var á dilkakjöti
um 6700 tonn, en sér-
stök lækkun vegna
birgðaráðstöfunar var á
næstu 1000 tonnum.
Sala á kjöti af full-
orðnu fé var á sama tíma rúm 662
tonn.
c) Þáttur þeirra, sem samið
hafa um undanþágu frá út-
flutningi, í innanlandssölunni.
Þessir bændur munu hafa tæp
5000 ærgilda beingreiðslumark og
geta því mest verið með um 3300
kindur.
d) Heimtaka undanþegin út-
flutningi.
Líklegt er að bændum verði
heimilað að taka til eigin nota
nokkuð af kjöti og það verði
undanþegið útflutningsskyldu.
e) Aukinn útflutningurþeirra,
sem fjölgað hafa fé.
Ekki liggur fyrir hve mikil
fjölgun varð.
f) Verð innanlands eftir end-
urskoðun verðlagsgrundvallar í
haust.
Heimilt er að lækka verð af
markaðsaðstæðum, og getur komið
til álita að nota þá heimild í haust
til að selja meira á innanlands-
markaði. Frá grundvallarverði
dragast sjóðagjöld og flutnings-
kostnaður að sláturhúsi.
g) Verð á útfluttu kjöti.
Mjög óvíst er hve hátt verð
fæst á erlendum mörkuðum á
næstunni. Vonandi verður veru-
legur hluti þessa kjöts fluttur fersk-
ur úr landi, jafnvel með sérstaka
hreinleikavottun, og að nokkru
utan hefbundins sláturtíma. Fyrir
það gæti fengist viðunandi verð,
og munu bændur, sem leggja það
inn, njóta hagræðis af því. Sala á
frystu kjöti án ESB leyfis hefur
hins vegar litlu skilað bændum á
liðnum mánuðum, ef undan er
skilinn Færeyjamarkaður. Bændur
þurfa því hver og einn að huga vel
að sínum möguleikum varðandi út-
flutning.
Meðfylgjandi töflur sýna
endanlegt skilaverð til bónda
miðað við nokkrar mismunandi
forsendur. Fyrri taflan er yfir
dilkakjöt og hin síðari yfir kjöt af
fullorðnu fé. Ekki skal líta á þetta
sem spá, heldur dæmi til að skýra
hvað í vændum er.
Sjá töflu 1. Dilkakjöt
Greióslur til bænda og
heildsöluverð
Til hausts 1998 verður verð til
bænda ákveðið af Verðlagsnefnd
búvara, og ber afurðastöð að
standa bónda skil á því að frá-
dregnum lögboðnum gjöldum og
kostnaði við flutning að sláturhúsi.
Hins vegar hefur staðgreiðslu-
ákvæði búvörulaga varðandi
kindakjöt verið fellt úr gildi, og er
því óljóst hvemig^ greiðslum
verður háttað í haust. í bókun með
búvörusamningnum er mörkuð
stefna að greiða 80% afurðaverðs
fyrir innanlandssölu fyrir 15.
desember, og er þess að vænta að
allir sláturleyfishafar virði hana.
Greiðslur munu annars væntanlega
tengjast samningum um greiðslu
vaxta- og geymslugjalds, þannig
að afurðastöðvamar fái vaxtagjald
í samræmi við greiðslur til bænda.
í haust verður heildsöluverð á
kindakjöti ekki ákveðið af Fimm-
mannanefnd. Afurðastöðvar hafa
því óbundnar hendur um verð-
lagningu á kjötinu. Mikils er um
vert að verði sé í hóf stillt svo sem
kostur er. Ástæða er til að bændur,
sem eiga afurðastöðvamar og
einkum þeir sem em þar í áhrifa-
stöðum, geri sér far um að sjá til
þess að verðlagning sé eðlileg og
að ekki verði óeðlileg tilfærsla
milli eininga hjá þeim sem hafa
margs konar rekstur með höndum.
Slátrun í haust
Mikils er um vert að byijað
verði að slátra einhverju af
lömbum sem fyrst í sumar, til að
fullnægja eftirspum eftir fersku
lambakjöti. Ástæða er til að hvetja
þá bændur, sem eiga sæmilega
væn lömb tiltæk í slátmn, að huga
að þessu.
Æskilegt er einnig að aðal-
slátmn hefjist snemma, sérstaklega
í þeim héruðum þar sem gróður
kom fljótt í vor. Þar er hætt við að
lömbin safni aðeins lausri fitu
þegar á líður.
I haust verða hrútlömb flokkuð
í hrútaflokk eftir 14. október, og
verða þá lítils virði í innleggi.
Leggja þarf áherslu á að flýta
smölun af þessu tilefni. Þeir sem
heimta hrúta of seint til að koma
þeim í slátmn fyrir miðjan
október, geta hugað að þeim
möguleika að gelda þá og slátra
eftir hefðbundna sláturtíð, ef þeir
hafa möguleika á því.
Hugaó að framtíð
Brátt þarf að ákveða hvemig
verður varið þeim fjármunum, sem
samið var um í búvömsamningi að
bændur fengju til ráðstöfunar á
ámnum 1997 til 2000 til greiðslu
vaxta- og geymslugjalda. Sama á
við um það sem á sömu ámm verð-
ur til ráðstöfunar til niðurgreiðslu á
ull.
Um þetta verður fjallað á aðal-
fundi Landssamtaka sauðfjár-
bænda, sem verður á Suðurlandi
26. og 27., ágúst nk.
Þar verður einnig með
breytingu á lögum LS leitað leiða
til að tryggja öllum sauðfjár-
bændum möguleika á að fá aðild
að samtökunum og ákvæði sett í
lögin, sem tiltekur hversu margt
sauðfé bændur þurfa að eiga til að
fá full félagsréttindi sem sauðljár-
bændur.
Ýmislegt fleira verður fjallað
um á fundinum, svo sem verka-
skiptingu BÍ og LS , útflutnings-
hlutfall og verðákvörðun í haust.
Að lokum
Kindakjötssala innanlands
hefur verið dágóð upp á síðkastið.
Samkvæmt síðustu söluskýrslu var
árssala frá maí 1995 til apríl 1996
tæp 7400 tonn, og var það 6,7 %
meira en 12 mánuðina þar á undan.
Væntanlega skýrist aukningin fyrst
og fremst af batnandi efnahags-
ástandi, en fjölbreytt framsetning
hefur einnig sitt að segja. Þetta
gefur vissar vonir um að unnt sé að
halda dágóðri sölu, ef vel er að
unnið og aðstæður verða hagstæð-
ar, en er ekki mikil vísbending um
að erfiðleikar sauðfjárbænda séu
að baki.
Mjög ákveðið er unnið að því
að ná eðlilegri birgðastöðu sem
fyrst og helst fyrir 1. september í
haust. Óvíst er að það takist svo
fljótt.
TAFLA1
Dilkakjöt
Innlegg Áætluð innlegg Út Út Innan Út Verö
sala samkv.c flutningur flutnings lands flutnings til bænda
hlutfall verð verð
7700 6700 1000 1000 14,9 185,- 120,- 175,30
7600 6500 1100 1100 16,9 185,- 140,- 177,38
7500 6240 1200 1260 20,0 185,- 140,- 176,00
7500 7200 1300 300 4,8 165,- 180,- 165,73
7100 6400 1400 700 12,3 185,- 160,- 181,93
Tafla II.
Kjöt af fullorðnu fé
Innlegg Áætluð innlegg Út Út Innan Út Verð
sala samkv.c flutningur flutnings lands flutnings til bænda
hlutfall verð verð
1000 660 70 340 36,6 115,- 30,- 83,92
900 800 60 100 11,9 85,- 40,- 79,64
900 700 90 200 24,7 115,- 80,- 106,36
800 600 80 200 27,8 85,- 20,- 66,94
700 650 70 50 7,9 75,- 10,- 69,84
Arnór Karlsson,
formaður
Landssamtaka
sauðfjárbœnda