Bændablaðið - 28.10.1997, Blaðsíða 10

I'
4
10
RALA
Bændablaðið
Þriðjudagur 28. október 1997
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
Tæknilegar upplýsingar uni dráttarvélar
í opnu blaðsins er birt tafla sem er samantekt á
ýmsum tæknilegum upplýsingum sem ættu að geta
orðið bæði kaupanda og seljanda til hjálpar þegar ræða
á um dráttarvélar á faglegum grundvelli. Taflan er
unnin á Bútænideild RALA í samvinnu við inn-
flytjendur. Upplýsingamar eru fengnar hjá inn-
flytjendum sjálfum og OECD skýrslur hafðar til hlið-
sjónar. Uppsetningin er byggð á samantekt sem birtist í
22. tölublaði tímaritsins Norsk Landbruk á síðasta ári.
Verð miðast við þann búnað sem er tilgreindur. Innflytjendur hafa
lagt á það áherslu að ýmisskonar aukabúnað sé hægt að fá til viðbótar.
Upplýsingarnar verður að skoða með fyrirvara um prentvillur. Tekið
saman á Bútæknideild RALA af Eiríki Blöndal
Bútæknirannsóknir og arðsemi þeirra
w
vélar fvri
■ r
Bútækni skiptir miklu máli við
búvöruffamleiðslu nú á tímum.
Rekja má 25-30% af verðmyndun
hefðbundinna búvara til ýmisskonar
bútæknilegra aðgerða. í upphaft er
þó rétt að gera grein fyrir hvað í
daglegri umljöllun er átt við með
bútækni. Með bútækni og bútækni-
legum verkefhum er átt við verkefni
sem tengjast notkun hvers kyns
tæknibúnaðar við bústörf og að-
lögun nýjunga og ffamleiðsluhátta
að íslenskum aðstæðum. Þá er
einnig átt við rannsóknir á vinnu-
brögðum og tækni við jarðrækt,
fóðuröflun og hirðing búfjár.
Einnig falla undir þennan málaflokk
rannsóknir á búrekstrarbyggingum
og vinnuumhverfi þeirra er búskap
stunda. Þegar fjallað er um
skynsamlega beitingu tækninnar er
átt við að þeim íjármunum sem
varið er í hagræðingu eða til kaupa
á búnaði skili sér í meiri fram-
leiðni eða á tilsvarandi hátt í
betra vinnuumhverfi.
leiðbeiningaþjónustustunni, á nám-
skeiðum og í kennslu í búvélaffæð-
um.
2. Tœkni við
landvörslu -
rafgirðingar
Beitastjómun er nauðsynlegur
þáttur við nútímabúskap. Til að
hafa stjóm á beit em notaðar
girðingar í mismunandi verðflokk-
um. Árið 1978 hóf Bútæknideild
Rala tilraunir með rafgirðingar og
hefur þróað þær tæknilega í sam-
vinnu við framleiðendur og not-
endur þannig að nú liggur nokkuð
ljóst fyrir hvemig á að byggja þær
upp við íslenskar aðstæður á þann
veg að þær standist aðstæður
hérlendis. Kosmaður
við hvem
3. Nýting áburðar
Bútæknideild prófar nú allar
gerðir áburðardreifara fyrir tilbúinn
áburð sem koma til landsins og þess
er gætt að einungis komi á almenn-
an markað þeir dreifarar sem hafa
viðunandi dreifigæði. Hér á landi
gemm við þær kröfur að breyti-
leikastuðull við áburðardreifingu sé
innan við 10%. Á mörkuðum
erlendis em hins vegar dreifarar sem
hafa allsendis ófullnægjandi dreifi-
gæði miðað við okkar kröfur.
Reyndar hafa verið fluttir inn til
landsins ónothæf tæki en tekist hef-
ur að koma í veg fyrir að þau hafi
náð markaðsfestu. Árlega em nomð
hér á landi u.þ.b. 50.000 tonn af til-
búnum áburði
1. Búvélar -
búvélaprófanir
Árlega em fluttar til
landsins búvélar að verðmæti um
700 - 1000 milljónir kr. Færa má rök
fyrir því að fyrir tilstuðlan búvéla-
prófananna takist að gera hag-
kvæmari innkaup og velja þau tæki
sem að henta betur íslenskum
aðstæðum. Að jafnaði standast ekki
20-30% tækjanna, sem send em til
prófunar, þær kröfur sem gerðar em.
Ekki þarf að ná nema um 0,5 % betri
árangri við val á tækjum til að bera
þann kostnað sem að nú er við bú-
vélaprófanir en óhætt er að fullyrða
að hagur af prófununum sé umtals-
vert meiri. Áuk þess má gera ráð
fyrir að við notkun tækjanna hjá
bændum sé árangurinn mun betri
vegna þess að prófanir gefa fyllri
leiðbeiningar bæði beinar og óbeinar
með leiðbeiningabækhngnum, í
girtan
km með hefð-
bundnum girðingum er um 300
þús. kr. en með rafgirðingum um
helmingur af þeim
kostnaði. Nú er svo komið að
þeir aðilar auk bænda sem að girða
mest eins og Landgræðslan, Skóg-
ræktin og Vegagerðin nota að
vemlegum hluta rafgirðingar. Ekki
liggja fyrir tölur um hve mikið er
girt árlega en ætla má að það sé að
lágmarki um 500 km. Það er því
augljóst að miklar upphæðir sparast
í stofnkostnaði auk þess sem að
viðhald á þessum girðingum er
langt um minna en við hefðbundnar
net/gaddavírsgirðingar.
og má ætla að heildarverðmæti
áburðarins á ári sé um 1,5
milljarðar kr. Það gefur auga leið
að hvert prósentustig í bættri
nýtingu með betri tækjum og
beitingu tækjanna gefur í aðra
hönd miklar upphæðir og það eitt
réttlætir að í rannsóknir á tækni við
dreifingu og leibeiningar séu
lagðar töluverðar fjárhæðir. Á
næstu ámm þarf enn fremur að
leggja stóraukna áherslu á betri
nýtingu búfjáráburðar bæði út frá
tæknilegum og umhverfislegum
sjónarmiðum.
orku þess og enn meir af fóðmnar-
virði. Mikilvægt er því að fylgjast vel
með þessari þróun og veita leiðsögn.
Með notkun hermilíkana má oft
stytta sér leið til að tengja saman
flókið samspil áhrifaþátta í þessum
efnum og þannig afla vitneskju með
mun ódýrari hætti en ella.
7. Fjósbyggingar og
gæóastjórnun við
mjólkurframleiðsiu
Markaðssetning á íslenskum
landbúnaðarafurðum undir vist-
vænum merkjum krefst þess að
aðbúnaður húsdýra hérlendis sé að
minnsta kosti jafit góður og í helstu
samkeppnislöndum okkar. Nú em í
landinu u.þ.b. 30.000 kýr og flestar
þeirra standa í básum. Básaplássið
(eða jafhgildi þess) kostar 200.000-
300.000 allt eftir stærð og gerð
fjóssins. Fjármunabindingin í Ijós-
byggingum er því 3-4 milljarðar.
Síðustu 10 ár hefur endumýjunin
verið tæplega 400 básar (80-120
milljónir) á ári. Útreikningar benda
til að um næstu aldamót muni ný-
byggingum fjölga og fyrstu áratugi
næstu aldar þurfi að byggja um 800
bása á ári (160-240 milljónir) til að
halda framleiðslugetunni nálægt
hundrað milljónum lítra mjólkur á
ári. Mikilvægt er að sú uppbygging
verði vel undirbúin svo byggja megi
ódýr fjós með góða endingu. I sam-
vinnu við hagsmunaaðila hefur nú
iar verið lokið við fyrstu
áfanga rannsóknaverkefnis
á þessu sviði.
Júgurbólga í
mjólkurkúm veldur
mjólkurframleiðendum
miWum skaða. Líklegt er
að 10-20% kúa fái júgur-
bólgu árlega. Hvert tilfelli kostar
mjólkurframleiðandann 10.000-
30.000 króna. Árlegt tap mjólkur-
framleiðenda vegna þessa eina
sjúkdóms nemur því 30-180
milljónum. Með rannsóknum hefur
verið sýnt ffam á að þetta tjón má
minnka með betri hönnun fjósa og
réttri verktækni.
8. Vinnuumhverfi vió
bústörf
Samstæðar rannsóknir á
vinnuaðstöðu og vinnuumhverfi við
bústörf hafa ekki verið gerðar hér á
landi. Bútæknideild hefur þó á
undanfömum árum gert vinnu-
mælingar við búfjárhirðingu, fóður-
öflun og tækni við beitarstjómun en
fyrst og ffemst út frá sjónarhóh
vinnuhagræðingar. Hvað snertir at-
vinnusjúkdóma og vinnuálag liggja
fyrir rannsóknir um afmarkaða þætti
eins og heymæði. 1 nágranna-
löndunum er nú lögð aukin áhersla á
vinnurannsóknir við landbúnaðar-
störf því margt bendir til að vinnu-
álag og vinnuaðstaða hafi þróast til
verri vegar með aukinni sérhæfingu
búanna. Tíðni slysa við vélavinnu
þarf að taka til sérstakrar athugunar.
Mikilvægt er að hafist verði handa
um skipulegar rannsóknir á þessu
sviði þannig að afmarka megi vand-
ann betur og hefjast handa um við-
eigandi aðgerðir.
4. Jarðræktartækni
Á undanfömum ámm hefur
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
gert tilraunir og útvegað tæki til að
sá grasfræi í gróinn svörð og endur-
nýja þar með sáðgresi í túnum
einkum á kalsvæðum landsins.
Með þessu móti em líkur á að spara
megi endurræktun að vemlegum
hluta en kosmaður við nýrækt eins
og hann er metinn í handbókum er
um 50 þús kr/ha. Þá hefur verið
unnið markvisst að prófun og
kynningu á notkun tækja til ffum-
og endurvinnslu auk tækni við
ffamræslu. Þannig er ýmislegt sem
bendir til þess að minnka megi
vemlega kosmað við jarðrækt á
landsvísu og ná að auki betri árangri
ef að hægt er samhæfa innlenda og
erlendar tilraunaniðurstöður og þróa
áffam þá ræktunartækni sem hentar
aðstæðum hérlendis.
5. Fóðurverkun
Upp úr 1980 komu fyrstu rúllu-
bindivélamar til prófunar hjá Bú-
tæknideild og nokkm seinna eða um
1986 fyrstu pökkunarvélamar. Þessi
verkunartækni hefur valdið straum-
hvörfum við fóðuröflun hérlendis
þar sem ætla má að um 60-70% af
heyfeng landsmanna sé nú votverk-
aður. Ávinningurinn er
margvís-
legur
og má þar nefna
að menn em mun óháðari
veðuraðstæðum. Samhliða og á
gmndvelh búvélaprófana hafa verið
haldin námskeið fyrir bændur um
þessa verkunartækni þannig að
fljótlega komust bændur inn á réttar
brautir með tækni- og verkunarhlið
þassarar aðferðar. Af athugunum
sem gerðar hafa verið um hag-
kvæmni þessarar aðferðar má ætla
að tilkosmaður við fóðurframleiðslu
hafi á landsvísu stórlega minnkað,
jafnvel svo nemur á annað hundrað
milljónum kr. á ári miðað við hefð-
bundnar eldri aðferðir.
6. Tækni við stjórnun
nýting aðfanga og
orku - hermilíkön
Vegna örrar þróunar í rafeinda-
og stýritækni gefast ýmsir mögu-
leikar á að nýta afkastagetu og beita
hjálpartækjum af meiri nákvæmni
en áður t.d. við fóðuröflun. í þessu
sambandi má árétta að verðmæti í
árlegum heyfeng landsmanna eru
ætluð að séu 4-6 milljarðar. Miklu
skiptir því að búin séu skynsamlega
vélvædd og rétt staðið að heyskap.
Sem dæmi í þessu sambandi má
nefha að á hveijum degi sem hey
hrekst á velli tapast um 1,5-2,0 % af
Ormar Hreinsson,
4 ára
(Dýravtnur)

Faxi, 7 vetra
(Fyrsti hestur
Örniars
Hreinssonar)
FENASOL.VET.
(fenbendazól)
Mixtúra lOOmg/ml
ÞESSIKNAPIER MEÐ
ALLT SnT Á HREINU
Fenasól - gegn þráðormum
Notkunarsvið: Fenasól, vet. inniheldur
fenbendazól, sem er fjölvirkt ormalyf.
Það er notað gegn þráðormum og lirfum
þeirra í meltingarvegi hrossa og jórtur-
dýra og lungnaormum í sauðfé.
Skömmtun: Hross og nautgriþir: 7,5
mg/kg þunga. Sauðfé: 5 mg/kg þunga.
Pakkningar: 100 ml, 500 ml
og 1000 ml.
Lesið vandlega leiðbein-
ingar, sem fylgja lyfinu.
REYKJAVÍKURVEGI78
220 HAFNARFJÖRÐUR