Bændablaðið - 28.10.1997, Blaðsíða 20

20
Bændablaðið
Þriðjudagur 28. október 1997
Frá Framleiðsluráði
Vmsjón: Erna Bjarnadóttir
Þróun í heims-
viðskiptum með
korn
Blrspurnvex
en tvissa nm
Moð
Alþjóðasamningur WTO um
viðskipti með búvörur (GATT-
samningurinn) og fyrirsjáanlegar
breytingar ESB á stuðningi við
komframleiðslu hafa skapað nýja
stöðu í heimsviðskiptum með
kom. Mikill hagvöxtur víða í
heiminum hefur og skapað aukna
eftirspum eftir komi til skepnu-
fóðurs. Sú þróun mun halda áfram
í takt við vaxandi tekjur fólks.
Eftirspum eftir komi fer því vax-
andi. Á hinn bóginn fara kom-
birgðir heimsins nú minnkandi og
því verður kommarkaðurinn
viðkvæmari fyrir breytingum á
framboði s.s vegna þurrka, flóða
og veðurfarsbreytinga. Enn er ekki
komið í ljós hvemig markaðurinn
mun aðlaga sig þessari nýju
óvissu. Auk þess em ófyrirséð
áhrif niðurstaðna úr WTO við-
ræðunum sem hefjast eiga árið
1999, á landbúnaðarstefnur þjóða
heimsins.
Á sama tíma leggja neytendur
aukna áherslu á gæði matvælanna
sem þeir neyta. Mun nokkum tíma
verða fallist á erfðabreyttan maís
og soyja sem meginuppsprettu
fæðu og hver er framtíð búfjár-
ræktar og fóðuriðnaðar í ljósi
kúariðunnar í Evrópu?
Mikill hagvöxtur víða í heiminum
hefur skapað mikla eftirspurn eftir
korni. Hér eru breskir kornbœndur
að störfum.
, HE« VQCTlWrW
m
ow WÉVtltV
v.«\t
r~niwiDí
ÍLsnt.nozzAMuA.
jáy.ou>v\sw wn
a swiv.mwmihw
?R.'\*Wr. &&

0KOUÖU«.
wm UÉT MRAWUW3 ‘
HU PR.KV.
****** /CjO?
Bœndablaðsmynd: Torfi Jóhannesson.
Evrópskip búvfiruframleiðendur ræða
um bæti samslarf vid neytendur
í nýlegu fréttabréfi frá IFAP (Alþjóðasamtökum búvömframleið-
enda) er sagt frá umræðum á þriðja þingi Evrópskra samtaka búvöm-
framleiðenda (CEA-COPA-COGEGÁ). Miklu af tíma þingsins var varið
til umræðna um hvemig bændur gætu náð nánara sambandi við neytendur
í nýju og markaðsvæddara umhverfi en áður.
Fulltrúi neytenda í umræðunum, Helene Karmasin frá Austurríki,
lagði áherslu á að nútíma neytendur vilji vömr sem:
§ Hafa gildi fyrir þá,
§ Veita þeim þjónustu og er
§ Hœgt að skilgreina með „sérstöðu“ og sem „betri“.
Hún sagði uppmnavottaðar búvömr hafa frábært sölugildi. Þær
tengjast eiginleikum dreifbýlisins, landslagi, menningu og lífsstíl. Breitt
úrval af búvömm sem bera auðkenni mismunandi uppmna, gefa
einstaklingnum þá tilfinningu að þær hafi verið framleiddar sérstaklega
handa honum. Auk þess er fólk oft hrætt við breytingar og við að tapa frá
sér kunnuglegum hlutum. Búvömr minna fólk á uppmna þess, sögu og
arfleifð.
Þægindi eru annar mikilvægur þáttur í markaðssetningu búvara.
Nútíma neytendur h'ta á sjálfa sig sem framkvæmdastjóra heimilisins en
ekki eldhúsþræla. Þá skiptir næringargildi einnig miklu máli við
markaðssetningu búvara.
Ný viðhorf í samkeppnislöggjöf í Frakklandi
Evrópskir bændur hafa áhyggur af þeirri samþjöppun sem oröiö hefur í smásöluverslun. Sem dæmi má taka að í
Sviss halda tvö fyrirtæki um taumana á stærstum hluta smásölumarkaðarins. Bændur hafa því samið við
smásölugeirann um „reglur góðrar hegöunar". (Frakklandi voru á síðastliðnu ári samþykktar breytingar í þessa veru á
samkeppnislöggjöf frá árinu 1986. Þessar reglur „góðrar hegðunaC taka þar til eftirfarandi þátta:
§ Dreifingaraðilar verða að vinna með framleiðendum til að tryggja það að kynningarstarfsemi hafi ekki
„gervi“ áhrif á hegðun markaðarins. Þannig má kynningarstarfsemi t.d. ekki trufia aðra markaðssetningu eða
skapa einhverskonar verðviðmiðun. Hún verður því fyrst og fremst að tengjast efnislegum eiginleikum
vörunnar frekar en verði.
§ Smásöluaðilum er óheimilt að taka vöru eða birgja af listum yfir vörur eða viðskiptavini, eða hóta slíkum
aðgerðum á meðan verið er að semja um verð. Skyndilegar. breytingar á viðskiptasamböndum þarf nú að tilkynna
skriflega.
§ Sameiginlegar aðgerðir af hálfu bænda voru ekki leyfðir í eldri löggjöf. Nú er bændum heimilt að grípa
til sameiginlegra aðgerða til að bregöast við „kreppuástandi" þar með talið að skipuleggja magn og gæði
framleiðslunnar, versla undir einu vörumerki og/eða semja um eitt sameiginlegt skilaverð.
V
§ Stórum verslunum (yfir 300 ms) er bannað selja vörur með tapi. Lágmarks endursöluverð skal skilgreina
nákvæmlega á vörureikningi. Til þess að þetta ákvæði nái einnig til afúrða sem milliliðir vinna eða pakka (kjöt, ávextir
o.s.frv.) grípa lögin til hugtaksins „óeðlilega lágt verð" í hlutfalli við framieiðslu-, vinnslu- og dreifingarkostnað.
„Óeðlilega lágt verð“ er bannað. \
\
Straumar og
stefnur í norskum
Samkvæmt ályktun norska
Stórþingsins nr. 8 frá 1992/93 er
landbúnaðarstefna Noregs eftir-
farandi:
1. Stefnt skal að kröftugri
landbúnaði.
2. Bæta samkeppnisstöðu
í úrvinnslu og sölu búvara.
3. Laga framleiðslumagn
að markaðnum (ekki of-
framleiðslu)
4. Lækka verö á norskum
matvælum
5. Lækka framleiðslu-
kostnað á öllum stigum í
landbúnaði.
Takist þetta væri unnt að
lækka ríkisframlög til land-
búnaðar og styrkja samkeppnis-
stöðu gagnvart útlöndum. I land-
búnaðarstefnunni er sett það
markmið að bæta nýtingu á fram-
leiðslutækjum (byggingum, vél-
um o.s.frv.). Opinber framlög
eiga ekki að falla niður en deilast
út á ,/éttlátari“ hátt og þeim skal
beita meira í þágu byggðajafn-
vægis.
Tekjur á ársverk í landbúnaði
hafa þróast með eftirfarandi hætti
á undanfömum árum:
1993 128.800 NKR
1994 137.400 NKR
(áhrif af lækkun vaxtagjalda)
1995 125.600 NKR
1996 121.300 NKR
1997 125.000 NKR (áætlað
samkvæmt landbúnaðarsamn-
ingi við ríkið)
Reiknað er með að meðal-
tekjur annaíra stétta í Noregi
verði að meðaltali 245.000 NKR
á ársverk á árinu 1997. Tekjur í
landbúnaði em þannig aðeins
51% (1993, 60%) af meðal-
tekjum annarra stétta.
í Noregi gera ríki og bændur
árlega með sér landbúnaðar-
samning, þar sem einkum er
samið um framlög ríkis til
bænda. Heildarstuðningur norska
ríkisins við landbúnaðinn á árinu
1997 er um 12 milljarðar norskra
króna.
Stórþingið samþykkti við
afgreiðslu landbúnaðarsamnings-
ins fyrir árið 1996/97 að koma á
fót nýju fyrirkomulagi við kaup
og sölu á mjólkurkvóta ffá og
með árinu 1997. Samkvæmt því
er landinu skipt í níu svæði og
óheimilit er að flytja kvóta á
milli svæða. Sérstök nefnd fjallar
um viðskipti með kvóta. Hún
getur tekið kvóta úr umferð ef
nauðsynlegt er að aðlaga fram-
leiðsluna markaðsþörfum. Heild-
arkvótinn er 1700 milljón lítrar og
á ekki að breytast næstu þijú ár.
Verð á kvóta (til seljenda) er
5,50 NKR/lítra fyrir fyrstu
100.000 lítrana, 2,75 NKR/lítra
frá 100.000 til 200.000 lítrana og
ekkert er greitt fyrir lítra þar um-
fram. Heildarverðmæti mjólkur-
kvóta í Noregi (miðað við þetta
verð) er um 9 milljarðar NKR.
Þetta hefur hingað til verið
„ósýnilegur“ hluti af verðmæti
búsins en verður hér eftir með
sjálfstætt verðmæti sem hægt er
að kaupa og selja.
Norsku bændasamtökin hafa
verið mótfallin viðskiptum með
mjólkurkvóta. Þau hafa lagt
áherslu á að byggðamynstur og
þar með atvinnusköpun, haldist.
Jafnframt benda þau á að við-
skipti með kvóta leiði til fjár-
magnsflótta frá landbúnaðinum.
Þróun í
landbúnaði
Árið 1996 var ræktað land í
notkun 1,03 milljónir hektara
(0,99 milljónir hektara 1989).
Fjöldi búa var 81.600 árið 1996
(99.400 árið 1989). Meðlabúið í
Noregi hefur því stækkað úr 10
ha í 12,7 ha á þessu tímabili.
Komframleiðsla í Noregi
nam 1338 þúsund tonnum árið
1996. Verð á komi og kjamfóðri
hefur lækkað á síðustu ámm og
hefur sú lækkun einungis að
hluta verið bætt með hækkun á
styrkjum út á akurland.
Metframleiðsla var á kjöti
árið 1996 eða alls 214 milljón kg.
Jafnframt var kjötsala hin mesta
sem um getur. í landbúnaðar-
samningnum við ríkið er eftir-
farandi viðmiðunarverð á kjöti:
Nautakjöt 36,20 NKR/kg (+1,15
NKR/kg jöfnunargjald)
Kindakjöt 37,19 NKR/kg (+ 0,80
NKR/kg jöfnunargjald)
Svínakjöt 26,62 NKR/kg (+0,15
NKR/kg jöfnunargjald)
Meöalkaupgengi norsku krónunnar árið
1996varkr. 10,299.
Offramleiðsla er á alifugla-
kjöti en framleiðsla þess jókst
um 13% milli áranna 1995 og
1996.