Bændablaðið - 01.01.1988, Blaðsíða 8

Páll Jóhannesson bóndi á Bæjum:
...ALLTAF
FÆKKANDI!
„Hér fer alltaf fækkandi og þegar bóndinn sem var á
Tyrðilmýri auglýsti sína jörð til sölu þá fékk hann engin
viðbrögð^ þannig að eftir því er þetta verðlaust hérna,“
sagði Páll Jóhannesson bóndi á Bæjum í Snæfjalla-
hreppi í samtali við Bændablaðið en nú eru ekki nema
fjórir bæir byggðir í hreppnum7 Æðey er einn þeirra en
hinir þrír eru í landi. í vetur eru íbúar 12—13. Sveitin er
yst við ísafjarðardjúp að norðanverðu og þaðan er tæp-
lega 230 km vegur á ísafjörð, eða sú sama og suður í
Dalsmynni í Borgarfirði.
Páll sagði að af þeim fjórum
bændum sem nú búa í sveitinni
væru þrír komnir yfir sextugt og sá
elsti þeirra um áttrætt. Menn eru
uggandi um að nokkur taki við þó
að á öllum þessum bæjum sé vel bú-
ið, þar eru blönduð bú með um 20
kýr og 200 til 300 kindur. Það sem
aftur á móti er áhyggjuefni fyrir
kúabúskapinn er hversu mikil eyða
hefur myndast í röð kúabúa á þess-
arri leið til ísafjarðar. Hann er nú
víðast hvar aflagður í Nauteyrar-
hreppi, sem er næstur fyrir innan.
A vetrum er mjólk bændanna á
Snæfjallaströnd flutt með Djúp-
bátnum með því móti að henni er
dælt á stóra lausa tanka sem siðan
eru hífðir um borð. í vetur brá þó
svo við að fært var fyrir mjólkurbíl
allt til jóla en flesta vetur er vega-
sambandslaust við Snæfjalla-
ströndina þar sem vegurinn lokast
um Kaldalón. Heimamenn fá allar
sínar vörur með bátnum og sjálfur
kvaðst Páll alls ekki hafa vanist því
að fara í verslun og tína úr hillunum
heldur pantaði hann allt.
Það sem þó einkum þykir gera
búsetu í þessarri sveit erfiða fyrir
ungt fólk er fjarlægð frá skóla.
Barnaskóli er að Reykjanesi í 90
km. fjarlægð og frá 10 ára aldri eru
börn þar í heimavist en koma heim
aðra hverja viku og eru þá fjóra
daga. Smalamennskur gerast og
erfiðar í fámenni en sumt af fé
heimamanna gengur alla leið í eyði-
byggðir Jökulfjarða og hafa bænd-
ur treyst á hjálpsemi áhugasamra
vina og ættingja annarsstaðar að
þegar að smalamennsku kemur.
Á annað ár hefur nefnd setið á
rökstólum og rætt um sameiningu
hreppanna fjögurra við Djúp en
tveir þeirra telja innan við 50 íbúa
og samaniagður íbúafjöldi allra er
rétt á þriðja hundraðinu. Aftur á
móti er þjóðvegur í gegnum þessi
sveitarfélög um 200 kílómetrar.
Engilbert Ingvarsson fyrrum bóndi á Tyrðilmýri:
EKKI LEYFT AÐ NYTJA
MÍNAR EIGIN EIGNIR!
„Maður hefur ekki lengur leyfi til
að nytja sínar eignir,“ sagði Engil-
bert ingvarsson fyrrum bóndi og
oddviti á Tyrðilmýri sem reyndi á
síðasta ári að selja jörð sína en án
árangurs. Að sögn Engilberts er
brunabótamat húsa á jörðinni rúm-
lega 9 milljónir króna en kvóti jarð-
arinnar er innan við 300 ærgildi og
því helst til lítill til þess að þar megi
búa við hefðbundinn búskap.
Engilbert sagðist í samtali við
Bændablaðið telja að kvótakerfið
hefði farið afar illa með Vestfirð-
inga þrátt fyrir að skilyrði búskapar
í landinu væru hvergi betri. Afurðir
eftir hverja kind væru meiri en til
dæmis sunnanlands og búskapur-
inn því hagkvæmari. Engilbert
sagði að framleiðsla á þessu svæði
hefði líka verið mjög lítil og því frá-
leitt að offramleiðsla hefði hlotist
af þeim búskap. Með kvótanum
væru offramleiðslusvæðin að nota
sér meirihlutavald innan bænda-
stéttarinnar til þess að bjarga eigin
skinni.
Offramleiðsla kom ekki frá þessum
svœóum hérna en bœndur af öðrum
svœðum nota meirililutavald sitt til að
bjarga eigin skinni, — Engilbert
Ingvarsson.
Úr Isafjarðardjúpi. Menn hafa nú vaxandi áhyggjur af byggðaþróun íþessum sveitum en bændum við Djúp þykir sem land-
búnaðarstjórnun hafi litið tekið tillit til aðstœðna þar vestra. Myndir: Tíminn.
Sigmundur Sigmundsson bóndi á Látrum:
„VAR PLATAÐUR TIL
AD BYGGJA FJÓSUT
„Ég byggói þetta 30 kúa fjós í tengslum við Inndjúpsáætlunina en þá var
lögð áhersla á uppbygginga fjósa til þess að fullnægja mjólkurþörf svæðis-
ins og stuðla að bættum samgöngum sem voru í ólestri. Með þessarri áætl-
un átti að bjarga öllu hérna en það fór samt svo að allir byggðu þá fjárhús
og þetta var eiginlega eina fjósið sem byggt var,“ sagði Sigmundur Sig-
mundsson bóndi á Látrum við sunnanvert ísafjarðardjúp en hann fékk
upphaflega úthlutað fullvirðisrétti uppá um 60 þúsund lítra en telur sig
þurfa a.m.k.100 þúsund til þess að nýta nýja fjósið.
Ástæðan fyrir þessum knappa
fullvirðisrétti er einkum að viðmið-
unarárin svokölluðu var Sigmund-
ur bóndi að þóknast markaðinum á
svæðinu með því að færa fram-
leiðsluna sem mest á vetrartímann.
Afleiðingin var minni framleiðsla
þessi tilteknu ár. Nú hefur bóndinn
fengið nokkra leiðréttingu með því
að hann má framleiða 87 þúsund
lítra á þessu ári en svar þar að lút-
andi barst ekki fyrr en um jólin
núna þegar liðnir eru nær fjórir
mánuðir af framleiðsluárinu og
óvíst hvort þessi aukning gildi leng-
ur en til næsta hausts. Hluti af
aukningunni er vegna leigu á full-
virðisrétti frá nágrannabónda, en
samningur þeirra var gerður áður
en núgildandi reglugerð um bann
við tilfærslu milli bæja gekk í gildi.
„Það er verið að glundra 13 milljónum í Djúpbátinn sem vœri betur varið á annan
hátt..., “ — Sigmundur Sigmundsson bóndi á Látrum.
„Maður getur alveg viðurkennt
að það er offramleiðsla fyrir hendi
og eitthvað þurfti að gera við því.
En þegar bóndi getur selt sinn full-
virðisrétt í sauðfjárframleiðslu og
fyllt svo fjárhúsin af svínum til þess
að framleiða ennþá meira kjöt en
áður þá dettur manni í hug að þetta
sé frekar í þá veru að eiga að vera
atvinnuskapandi fyrir skrifstofulið
í Reykjavík. Og bændasamtökin
sem áður voru til þess að halda
fram rétti bænda eru búin að tapa
öllum áttum þannig að það er tími
til kominn að athuga möguleikana
á að stofna raunhæf hagsmuna-
samtök bænda.
Stefnan sem nú tj^fur verið að
leyfa takmarkalausa framleiðslu á
öllu því sem lifir af innfluttu fóðri
því þá græða innflytjendurnir. Hitt
sem þrífst af því sem landið gefur af
sér verður að takmarka," sagði Sig-
mundur. Þá kvaðst hann telja óeðli-
legt hvernig skerðing á framleiðslu-
rétti væri með öllu óháð því hvort
önnur atvinnutækifæri væru fyrir
hendi á viðkomandi svæði. í Djúp-
inu hafi verið ráðist i fjárfestingar
samkvæmt sérstakri Inndjúpsáætl-
un en nú fengju menn ekki að nýta
þær sömu fjárfestingar.
„Ég var plataður til að byggja
þetta fjós og sagt að það yrði til þess
að bæta samgöngur í héraðinu sem
voru í ólestri og eru það enn,“ sagði
Sigmundur. „Það er verið að
glundra 10 til 13 milljónum á ári í
Djúpbátinn sem væri betur varið á
annan hátt. Á vissan hátt standa
þessar fjárveitingar í vegi fyrir eðli-
legri uppbyggingu hérna. Alltaf
þegar þarf fé fyrir einhverjar sam-
göngubætur á landi er bent á að bú-
ið sé að verja svo og svo miklu fyrir
bátinn. Það mætti halda öllum veg-
um við Djúp opnum fyrir 13 millj-
ónir á ári og jafnvel þó það væri
ekki allt notað. í rauninni er mjög
snjólétt hér á vetrum nema þá
norðanmegin í Djúpinu, næst jökl-
inum. En margt fólk í Djúpi telur
að hér eigi að halda uppi öflugum
samgöngum á sjó, landi og i lofti
sem er alls ekki raunhæft fyrir
svona lítið byggðalag. Eðlilegast
væri að koma hér á góðu vegasam-
bandi eins og er í öðrum sveitum og
það væri nóg.“
Sjónvarpið:
EÐLILEG VINNUBRÖGÐ VIÐ FRÉTTAFLUTNING
(Aðspurður um skýrslu þá sem Ó.R.
skilaði til útvarpsstjóra lét Ómar rit-
stjóra Bændablaðsins eftirfarandi texla
í té.)
Vegna ásakana Bændablaðsins
um „fréttamisferli“ og aöild Stjón-
varpsins að „herför gegn landbún-
aði í Grímsnesi“, óska ég eftir að
eftirfarandi komi fram:
Um „upplogna skýrslu" vísa ég
til athugasemda Andrésar Arnalds í
blaðinu, varðandi það mál. í
Bændablaðinu var dregið í efa, að
óbirtar niðurstöður ástandsmæl-
inga RALA leggist mjög á sömu
sveif og gert er í áliti beitarþolssér-
fræðingsins, en þó haggar blaðið
þessu hvergi, enda ítrekar Andrés
Arnalds í viðtali við blaðið, að
ástandsmælingar RALA sýni, að,
„mjög alvarleg jarðvegseyðing herj-
ar á Grafning".
Um efnistök og uppbyggingu
sjónvarpsfréttarinnar er það að
segja, að fyrst var varpað fram
þeirri spurningu, hvort álit beitar-
þolssérfræðingsins væri á rökum
reist, eða hvort það væri á misskiln-
ingi byggt. Síðan kom vettvangslýs-
ing úr Botnadal og spurt var, hvort
gróðureyðing væri bundin við hann
einan, eða hvort hún væri víðar á
þessum slóðum. Þessu næst var
leitað svara hjá fulltrúum and-
stæðra sjónarmiða um gróður-
ástand og landnýtingu og svör
þeirra birt eða þau endursögð. Ég
tel val þessara fulltrúa, annars veg-
ar oddvita Grafningshrepps, og
hins vegar fulltrúa frá Skógræktar-
félagi Reykjavíkur, fullkomlega
eðlilegt, bg einnig það, hvernig.
fréttin í heild var sett upp, eins og
hver maður sér, sem kynnir sér efni
hennar.
Ég vona, að rangfærslur, dylgjur
og ásakanir Bændablaðsins um
þessa sjónvarpsfrétt séu mistök í
hita leiksins en ekki sú aðferð, sem
aðstandendur blaðsins telja sér
sæma að beita vísvitandi að stað-
aldri. Sjónvarpinu er skylt að fjalla
um hvers kyns opinber álitamál, og
það lýsir misskilningi á eðli mál-
efnalegrar fjölmiðlunar, ef slik um-
fjöllun er sjálfkrafa talin þátttaka i
herferð annars aðilans gegn hinum.
Með beztu kveðjum og óskum
um málefnalega umfjöllun í blað-
inu í framtíðinni.
Ómar Þ. Ragnarsson, fréttamaður.