blaðið - 10.08.2005, Blaðsíða 12

—
blaðið____
Útgáfufélag:
Stjórnarformaður:
Ritstjóri:
Arog dagurehf.
Sigurður G. Guðjónsson.
Karl Garðarsson.
SKYLDA STJORNVALDA
AÐ GRÍPA INN í
Igær bárust neytendum þær fréttir til eyrna að bensín og olía
væri enn einu sinni að hækka í verði. Þetta er önnur hækkunin
í þessum mánuði og er verð á einum lítri af bensíni nú komið
upp í 113 krónur í sjálfsafgreiðslu og 118 krónur þar sem boðið er upp
á fulla þjónustu. Nú þeim sem finnst þetta ekki nógu dýrt geta síð-
an alltaf keypt V-power bensín fyrir 129 krónur á lítrann.
Það eru ekki mörg ár síðan verð á einum lítra af bensíni fór í fyrsta
skipti yfir 100 krónur og þótti neytendum þá nóg um. Líkegt er að
ef einhver biði bensín á því verði í dag myndu langar biðraðir mynd-
ast enda væri slíkt væntanlega talið kostaboð eins og ástandið er á
þessum síðustu og verstu.
Svo allrar sanngirni sé gætt þá má segja að hækkanir nú eigi sér
eðlilega skýringu því heimsmarkaðsverð á olíu er í sögulegu há-
marki. Verðið fór í gær í um 64 dollara á tunnuna og hefur aldrei
verið hærra. Það vekur hinsvegar athygli að á sama tíma og verð á
olíu hefur hækkað gríðarlega á stuttum tíma hafa stjórnvöld hér
á landi staðið til hliðar án þess að gera nokkuð. Það er þekkt stað-
reynd að stærstur hluti olíuverðs hér á landi rennur í ríkissjóð. Af
113 krónum sem íslenskur neytandi greiðir fyrir bensínlítrinn renn-
ur vel yfir helmingur í ríkissjóð, eða rúmar 65 krónur. Það vekur
ennfremur athygli að þegar olíufélögin greiða um 29 krónur fyrir
bensínlítrann þurfa neytendur að greiða sex sinnum hærra verð.
Bensín hefur lengi verið ein þeirra neysluvara sem hvað mest er
skattlögð hér á landi og ekkert útlit er fyrir að það breytist. Síðustu
breytingar á verðlagningu á díselolíu sýna skýrt stefnu stjórnvalda
í þessum málum. Almennir bifreiðaeigendur og það sem verra er
- atvinnubílstjórar, sem eiga allt sitt undir því að geta rekið bíla
sína á hagstæðan hátt, þurfa að greiða háar fjárhæðir í ríkiskassann
á þennan hátt. Það er leitin að annarri atvinnustarfsemi sem ber
slíka skattlagningu.
Eins og áður sagði hefur ekki heyrst hósti né stuna frá stjórnvöld-
um um hækkandi bensínverð. Á sama tíma og ríkisstjórnin boð-
ar skattalækkanir skellir hún skollaeyrum við eðlilegum kröfum
bifreiðaeigenda og atvinnubílstjóra um að örlítið verði dregið úr
skattlagningu á eldsneyti. Það er skylda stjórnvalda að grípa inn í
áður en hinn almenni borgari hættir að hafa efni á að fylla á tank
bifreiða sinna og atvinnubílstjórar hverfa til annarra starfa.
Auglýsingastjóri: Steinn Kári Ragnarsson. Ritstjórn & auglýsingar: Bæjarlind 14-16,201 Kópavogur.
Aðalsími: 510 3700. Símbréf á fréttadeild: 510.3701. Símbréf á auglýsingadeild: 510.3711.
Netföng: vbl@vbl.is, frettir@vbl.is, auglysingar@vbl.is.
Prentun: Prentsmiðja Morgunblaðsins. Dreifing: (slandspóstur.

assémmmr.'
jtt.
12 I ÁLIT
MIÐVIKUDAGUR 10. ÁGÚST 2005 blaöiö
Með Símanum - gegn neytendum
Mörður
Árnason
Eins og allir vita
hefst „Enski bolt-
inn“ næstu helgi - á
sérstakri sjónvarps-
rás sem Skjár einn
hefur komið upp fyr-
ir hönd aðaleiganda
síns, Símans. Það
er athyglisverð og ..................
djarfleg nýjung að
selja úrvalsdeildina ensku á sjónvarps-
stöð sem ekki býður neitt annað efni.
Því miður stendur þessi viðskiptahug-
mynd þó hvorki né fellur með viðtök-
unum í bráð og lengd heldur er Enski
boltinn fyrst og fremst verkfæri sem
stærsta fjarskiptafyrirtæki landsins
notar til að tryggja sér enn fjölmenn-
ari kaupendahóp fyrir allt aðra vöru,
nefnilega Breiðbandsáskrift og ADSL-
tengingar. Nýja sjónvarpið gæti þess
vegna farið á hausinn strax uppúr ára-
mótum - og samt hefði Síminn grætt
stóran hóp nýrra viðskiptavina sem
væntanlega hikar við að segja honum
upp, enda hefur samkeppnisstaða Sím-
ans þá væntanlega bamað verulega
gagnvart keppinautunum, Vodafóni
og Hive. Allt spilið með Enska boltann
frá því hinn bláfátæki Skjár einn keypti
réttinn - gegnum kaup Símans á þeirri
stöð - til nýju boltastöðvarinnar - mið-
ast við að treysta yfirburði Símans sem
grunnnetseiganda. Fótboltinn sem
slíkur hefur hér aldrei skipt máli og í
rauninni hefúr dæmið sáralítið með
eiginlega fjölmiðlun að gera.
Hér er augljóslega verið að brjóta á
neytendum með því að skilyrða kaup á
einni vöru, boltaútsendingunum, við að
kaupa einnig aðra vöru - ADSL-áskrift
eða Breiðband. Þetta er sérlega ámælis-
vert í tilviki Símans sem markaðsráð-
andi fyrirtækis í fjarskiptum og maður
hefði ætlað að ADSL-skilyrðið fæli í sér
hreint brot á samkeppnislögum.
Annar keppinauta Símans kærði
málið reyndar til samkeppnisyfirvalda
í byrjun apríl, fyrir rúmum fjórum
mánuðum, og það er sérkennilegt að
enn skuli ekki hafa borist svar. Nokk-
uð lengi hefur nefnilega legið fyrir að
úrvalsdeildin enska 2005-2006 hefjist
hinn 13. ágúst næstkomandi.
Ráðherrar gegn neytendum
Enn verra er það þó þegar kjörnir full-
trúar fólksins í landinu telja hagsmuni
Símans mikilvægari en hagsmuni
almennings. Síminn var þangað til í
fyrradag í ríkiseigu. Akvarðanirnar
um enska boltann eru teknar af fólki
sem Geir Haarde fjármálaráðherra
kaus fyrir hönd okkar allra á síðasta að-
alfundi Símans. Þessi gerningur heyrir
því beint undir nefndan Geir. Ekkert
hefur heyrst f honum um máhð.
Það er merkilegt í ljósi þess að þver-
pólitískt samkomulag tókst í fjölmiðla-
nefndinni síðari sem Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir menntamálaráðherra
skipaði í vor - meðal annars og ekki
síst um að koma í veg fyrir að viðskipta-
blokkir á fjölmiðlamarkaði skipti neyt-
endum á milli sín með skilyrtum tilboð-
um eins og um Enska boltann.
I skýrslu nefndarinnar er þess vegna
fjallað sérstaklega um „lóðrétta“ eignar-
aðild (þar sem t.d. fjarskiptafyrirtæki á
sjónvarp sem á efni til að senda út) og
lagðar til tvær skýrar lagareglur gegn
hættunni sem af slíku stafar, nefnilega
um flutningsrétt annarsvegar, þ.e. að
dreifandi, t.d. fjarskiptafýrirtæki, geti
fengið efni til flutnings frá öllum fjöl
miðlum/ffamleiðendum, og hinsvegar
um flutningsskyldu, þ.e. að fjölmiðill/
framleiðandi geti fengið efni flutt hjá
hvaða dreifiveitu sem vera skal. Þess-
um reglum er einmitt ædað að koma í
veg fyrir að fyrirtæki sjái sér hag í einok-
unartilburðum af því tagi sem Síminn
beitir nú með Enska boltann. Nú mun
vera hafinn einhverskonar undirbún-
ingur að lagafrumvarpi í framhaldi af
skýrslu nefndarinnar en ekkert hefúr
þó heyrst í menntamálaráðherranum
um málefni Enska boltans.
Þessir sömu ráðherrar tveir höfðu þó
uppi mikinn málflutning fyrir skömmu
um hætturnar af samþjöppun eignar-
halds í fjölmiðlum. Þær raddir virðast
hljóðna þegar kemur að gamla góða
einokunarfirmanu. Geir og Þorgerður
Katrín hafa í máhnu kringum Enska
boltann tekið afstöðu með Símanum
-gegnneytendum.
Þegar á reyndi var heldur ekki mikið
að marka hina þverpólitísku samstöðu
um umbætur á fjölmiðlavettvangi.
Bakkavararbræður - stöðvið svindlið
Enn getur nýja einkafyrirtækið bjargað
andlitinu í þessu svindlmáli kringum
Enska boltann. Nýir eigendur geta tek-
ið í taumana og stöðvað þessa viðskipta-
hætti gömlu einokunarsjoppunnar.
Hér með er skorað á Bakkavarar-
bræður að taka upp flautuna og dæma
á þetta augljósa brot gegn neytendum
öhum almennt og áhugamönnum um
enska boltann sérstaklega.
Höfundur er alþitigismaðurfyrir
Samfylkinguna í Reykjavík og
heldurmeð Everton í ensku úrvals-
deildinni
Stórabróðursárátta
ríkislögreglustjóra
Össur
Skarphéðinsson
Ég greiddi atkvæði
með virkjun við
Kárahnjúka. En ég
held að afskipti rík-
islögreglustjóra af
fóUd sem hefúr mót-
mælt framkvæmd-
um við Kárahnjúka
hljóti að vera ólögleg.
Fólkið er elt um landið á merktum bif-
reiðum - og fylgst með hverju fótmáli
þess.
Þetta hlýtur að vera brot á friðhelgi
einkahfsins. Þó ég sé hluti af löggjaf-
anum sem alþingismaður þá kannast
ég einfaldlega ekki við þau lög sem
heimha þetta. Hér er um mál að ræða
sem Alþingi hlýtur að skoða þegar það
kemur saman - og ræða. Þar verður
eftir því gengið hvers konar eftirliti var
beitt gagnvart mótmælendum við Kára-
hnjúka - og í krafti hvaða lagaheimilda.
Voru til dæmis símar þeirra hleraðir?
Ein af undirstöðum lýðræðisins er
tjáningarfrelsi. Allir eiga rétt á að koma
skoðunum á framfæri - og án þessa
réttar væri lýðræðið sannarlega í hættu.
Hér er hins vegar greinUega um skipu-
lagt áreiti að ræða af hálfú rikislögreglu-
stjóra. Það miðar að því að hræða við-
komandi frá því að tjá skoðanir sínar
- og fæla aðra frá að gera það í svipuðum
málum. Þess vegna er þetta í andstöðu
við þá lýðræðislegu grunnreglu að allir
eigi að fá að tjá skoðanir sínar - meðan
þeir brjóta sannanlega ekki lögin. Ég
held að þetta sé skýrt lögbrot hjá ríkis-
lögreglustjóraembættinu.
Hér er um grundvallaratriði að ræða,
og þar skiptir engu máli hvort við er-
um með eða á móti Kárahnjúkavirkjun.
Andstæðingar þeirrar virkjunar - inn-
lendir sem erlendir - eigi tvímælalaus-
an rétt á því að tjá andstöðu sína, svo
lengi sem það varðar ekki við lög.
Eg set sjálfan mig í spor þessara mót-
mælenda: Ef ég held uppi harkalegu
andófi og skipulegg sýnileg mótmæli
sem reynast ríkisstjórninni erfið - er þá
réttlætanlegt að ríkisins hálfu að hafa
mig undir eftirhti? Terrrorisera mig og
fylgja eftir við hvert fótmál á merktum
bílum - eða hlera síma? Auðvitað ekki.
Ég er ekki að verja það að mótmæl-
endur beiti ofbeldi eða brjóti lög með
háttsemi sinni. Lög eiga undir öhum
kringumstæðum að gilda. Af fréttum
að dæma er því haldið fram að einhver
hluti mótmælenda hafi ekki farið að
öhu leyti að lögum við Kárahnjúka.
Við höfum hins vegar ákveðið ferli til
að rannsaka það og taka á afleiðingum
þeirra brota.
En þangað tU sekt er sönnuð eru
menn saklausir. Það er undirstaða lag-
anna. Af fréttum að dæma virðast þeir
líka undir eftirliti sem ekki liggja undir
grun um að hafa þrengt að lögunum.
Það er því lögleysa - sem virðist byggj-
ast á æ sýnUegri stórabróðursáráttu
embættis ríkislögreglustjóra - að brjóta
svona á friðhelgi og tjáningarfirelsi
vegna þess eins að opinbert embætti fer
á tauginni þegar fólk mótmæhr harka-
lega umdeildri ákvörðun stjórnvalda
Össur Skarphéðinsson, alþingismaður
www. ossur@hexia. net
Ibúðalán jm ^m #
4.15°/o
Kynntu þér kostina viö íbúöalán
Landsbankans. Fáöu ráðgjöf hjá
sérfræöingum okkar og veldu
leiðina sem hentar þér best. Hafðu
samband í síma 410 4000 eða á
fasteignathjonusta@landsbanki.is
410 4000 i iandsbanki.is
Landsbankinn
Banki allra landsmanna