blaðið - 21.12.2005, Page 36

36 I MENNING
MIÐVIKUDAGUR 21. DESEMBER 2005 blaAÍ6
Örlœti og óíramíœrni
Guðmundur Magnússon sagnfræð-
ingur hefur sent frá sér áhugaverða
bók um Thorsarana, þá umsvifa-
miklu ætt. Þegar Guðmundur er
spurður hvað einkenni þessa ætt
segir hann: „Ættfaðirinn Thor
Jensen var mikill framtaksmaður,
eiginlega kraftaverkamaður á því
sviði. Hann kom hingað til lands 14
ára gamall með tvær hendur tómar
og talaði ekki mál þjóðarinnar en
vann sig upp með dugnaði og ósér-
hlífni og varð á örfáum árum rík-
asti maður landsins. Dugnaður og
framtak er mjög áberandi hjá fjöl-
skyldunni. Sömuleiðis hefur örlæti
einkennt fjölskylduna, allt frá Thor
Jensen til afkomenda hans. Þetta
er fólk sem vildi láta aðra njóta vel-
gengni sinnar, enda höfðu Thors-
arar á sér gott orð og voru vel metnir,
ekki síst af hjúum sínum. Enn eitt
sem er einkennandi fyrir Thorsara
er að þeir voru yfirleitt lítið fyrir að
vera í sviðsljósinu og mikið fyrir að
eiga sitt einkalíf. Þessi óframfærni
er mjög áberandi ættareinkenni.
Nokkrir brutust út úr þessu, sér í
lagi tveir menn, Ólafur Thors og
Thor bróðir hans sem urðu frægir
menn og létu mikið að sér kveða
opinberlega."
Við lestur bókarinnar hugsar
maður með sér að Thorsararnir
hafi verið gott fólk. Myndin af
þeim er samúðarfull. Var það
nokkuð sem þú cetlaðir þér í
upphafi?
„Eg gekk fyrst og fremst til þessa
verks af forvitni og fordómaleysi.
Hugmyndin var aldrei sú að búa til
helgimynd af fjölskyldunni en það
var ánægjulegt að kynnast því hvað
þetta fólk lét að mörgu leyti gott af sér
99.............................................
Hugmyndin var aldrei sú að búa til helgimynd af
fjölskyldunni en það var ánægjulegt að kynnast því
hvað þetta fólk lét að mörgu leyti gott afsér leiða."
leiða. Hins vegar komu fram í dags-
ljósið ýmis gögn sem sýna að Thors-
ararnir voru breyskir. Við erum jú
öll breysk, nema kannski í minning-
argreinum í Morgunblaðinu. Sumir
Thorsaranna stunduðu viðskipta-
hætti sem voru umdeilanlegir svo
ekki sé fastar að orði kveðið. Ég rek
það samkvæmt nýjum gögnum. Fyr-
irtæki þeirra var í umfangsmiklum
viðskiptum í Suður-Evrópu og þar
tíðkuðust önnur vinnubrögð en hér
á landi. Ég er ekki að búa til fegraða
mynd af fjölskyldunni en heildarnið-
urstaðan er fremur geðþekk mynd
af þessu fólki.“
Nú var fyrsta upplagi bókarin-
annar eytt, eins ogfjölmiðlar hafa
skýrt skilmerkilega frá. Sú um-
ræða hlýtur að hafa verið óþœgi-
legfyrir þig ogforlagið.
„Ég ætla ekki að tjá mig um vinnslu-
ferli bókarinnar á einstökum stigum.
Aðalatriðið er að höfundur fái að
taka lokaákvörðun um það hvernig
verk hans lítur út. Annað væri óþol-
andi. Allt sem er i þessari bók er
samkvæmt minni ákvörðun. Sakni
menn einhvers, sem er svo sem ekki
óeðlilegt í jafn efnisríkri frásögn,
þá er það líka vegna minnar ákvörð-
unar. Ég hefði getað skrifað heila ri-
tröð um Thorsarana en niðurstaða
mín og forlagsins var að láta eitt
bindi duga.“
kolbrun@vbl.is
Bim/Frikki
Guðmundur Magnússon.

Lene Kaaberbel
Hilmar Hilmarsson

Dó^R xnc
Ávfc^ns
Lene Kaaberbol
Hilmar Hilmarsson Leiðb.verð: 3.480,-
Tilboðsverð: 2.390,
W „... höfundurinn
er sögumaður af
guðsnáð og þegar
hún hefur krækt í
lesandann á hann
sér ekki undankomu
auðið."
*****
Páll Baldvin, DV
„ ... [Avítaratáknið] er
í alla staði áhugaverð
- svo áhugaverð að ég
ætla strax að lesa [Dóttir
ávítarans] og bíð spennt
eftir næstu tveimur."
Ulfhildur Dagsdóttir
www. bókmenntir.is
Lene Kaaberbel er einnig höfundur hins
vinsæla bókaflokks um galdrastelpurnar
Bækurnar um Avítarann verða kvikmvndaðar á næst ári.
www.jentas.com
as@baek
Sala og
ing: Sögur ehf. utgafa, tomas
ur.is, simi: 557 3100 fax: 557 3137
Blóðberg - Ævar Örn Jósepsson
Kárahnjúkamorð
★★★ i
Blóðberg, 403 bls.
Höfundur: Ævar örn Jósepsson
Útgefandi: Mál og menning
Það er athyglisvert til þess að
hugsa að rúmum tuttugu árum
eftir að félagslegt raunsæi byrjaði
að víkja fyrir breyttum áherslum
og nýjum stílbrögðum í skáldskap
skuli þessi stefna ganga í endur-
nýjun lífdaga með glæpasögunni.
Eflaust er hér um að ræða áhrif
frá hinni skandinavísku glæpa-
sagnahefð en einnig kallar sjálft
bókmenntaformið óneitanlega á
visst raunsæi. Allavega má finna í
flestum ef ekki öllum þeim glæpa-
sögum sem nú standa lesþyrstum
Islendingum til boða undirliggj-
andi samfélagslega ádeilu af
ýmsum toga. Ibókinni Blóðberg
eftir Ævar Órn Jósepsson er þessu
ekki öðruvísi farið en í þetta sinn
er sögusviðið Kárahnjúkavirkjun
eða öllu heldur vinnusvæðið þar. I
upphaf bókarinnar fá lesendur að
skyggnast inn í huga erlends verka-
manns við Kárahnjúka sem berst
við framandi og illvígar aðstæður
en þangað er hann kominn með
það fyrir augum að brauðfæða
fjölskyldu sína. Á sama tíma er
sögusviðið gleðskapur í borginni
þar sem einu áhyggjuefnin eru
af mun hverdagslegri toga og
snúast fyrst og fremst um ódýrt
áfengi og innkaupaferðir svo fátt
eitt sé nefnt. Þessir tveir ólíku
heimar skerast síðan í glæpnum
sjálfum. I bókinni er tekist á við
mörg af álitamálum samtímans
sem kristallast kannski fyrst og
fremst í árekstrum milli menn-
ingarheima og þeim fordómum
sem þá oft vilja koma upp á yfir-
borðið. Það er reyndar afskaplega
vel til fundið að gera Kárahnjúka
að sögusviði slíkrar frásagnar
enda eru þar samankomnir ólíkir
einstaklingar og þjóðfélagshópar.
Má jafnvel segja að þar sé efnivið-
urinn nánast ótæmanlegur fyrir
glæpasögu. Ævar gerir þetta vel
og afraksturinn er spennandi
saga sem heldur manni vel við
efnið. Það er helst að lesturinn
truflist í enskuskotnum sam-
tölum sem eflaust eiga að endur-
spegla skurðpunkt hins afskekkta
og hins alþjóðlega en verður engu
að síður þrey tandi og tilgerðarlegt
til lengdar.
hoskuldur@vbl.is