Bændablaðið - 04.11.2008, Blaðsíða 7

7 Bændablaðið | þriðjudagur 4. nóvember 2008
Bjarni Jónsson, sem var úrsmið-
ur á Akureyri, orti þessa vísu á
krepputíma:
Hugarvíl og harmur dvín
er horfi ég á frúna.
Hún er eina eignin mín
sem ekki rýrnar núna.
Heppni
Einhvern tíma á dögum holóttu
veganna lenti bíllinn hjá Bjarna
svo harkalega ofan í holu að
konan hentist upp í bílþakið
og fékk gat á höfuðið. Þá orti
Bjarni:
Aftur í bílnum Ólöf sat,
ólmur hossast jeppinn,
á hana er komið annað gat,
alltaf er Bjarni heppinn.
Gleðinnar dyr
Bjarni mun líka hafa ort þessa
smellnu vísu:
Gleðinnar ég geng um dyr,
Guð veit hvar ég lendi.
En ég hef verið fullur fyrr
og farist það vel úr hendi.
Ljótur poki
Bjarni orti þessa líka:
Lífið er eins og ljótur poki
sem lafir á snúru í norðanroki.
Svo fyllist pokinn og fýkur tuskan
og fer einhvern andskotann út í
buskann!
Fífl og dóni
Geir H. Haarde sagði við Urði
Gunnarsdóttur upplýsingafull-
trúa að Helgi Seljan fréttamaður
væri algert fífl og dóni og heyrð-
ist það vel í sjónvarpinu, þótt
svo hafi eflaust ekki átt að vera.
Þá orti Kristján Bersi:
Í viðtölum elginn vaða kann,
veldur samt engu tjóni.
En jeg er alveg eins og hann,
„algert fífl og dóni“.
Ólafur á Hlíðarenda
Þessi skemmtilega saga og
vísa var birt á Leirnum en til
eru fleiri útgáfur af vísunni
eins og gengur: Ólafur nokkur
keypti sér jörðina Tittling, innst
í Kræklingahlíð og hóf þar
búskap. Honum þótti nafnið
niðrandi og ákvað að finna nýtt.
Komst hann að þeirri niðurstöðu
að innsta býli í Kræklingahlíð
gæti sem best heitið Hlíðarendi.
Hann vildi festa nýja nafn-
ið í sessi og leitaði því til
besta hagyrðings á Akureyri
(og nágrenni), sem á þessum
tíma mun hafa verið Jakob Ó.
Pétursson, almennt kallaður Peli
(af ástæðum sem ég þekki ekki)
og bað hann að festa nýja bæj-
arnafnið í rím. Peli brást vel við
og orti:
Akureyrar vífum vænum
verður margt að bitlingi,
þegar ekur út úr bænum
Ólafur á Hlíðarenda.
Enginn grætur auðkýfing
Jón Ingvar Jónsson orti þessa
bráðsmellnu vísu sem þarfnast
ekki skýringar:
Meðan okkar þjóðar þing
þarf að halda á lausnum
engin grætur auðkýfing
einan sér á hausnum.
Umsjón:
Sigurdór Sigurdórsson
ss@bondi.is
Í umræðunni
MÆLT AF
MUNNI FRAM
Vignir Sigurðsson ráðunautur
hjá Búgarði Ráðgjafaþjónustu
á Norðausturlandi segir að nið-
urstöður úttektar sem gerð
var á skuldastöðu kúabænda á
starfssvæði Búgarðs hafi ekki
komið sérstaklega á óvart.
Könnuð voru 71 bú í Eyjafirði
og S-Þingeyjarsýslu. Alls stunda
nú 162 bú mjólkurframleiðslu á
svæðinu og nær könnunin því til
tæplega helmings þeirra.
Heildaskuldir þeirra búa sem
könnunin náði til voru um síð-
ustu áramót um 3,7 milljarðar
eða um 52 milljónir á hvert bú.
Heildartekjur búanna árið 2007
námu 23,5 milljónum að með-
altali. Ríflega helmingur þeirra
búa sem könnunin nær til, eða 40
talsins, skulda í erlendri mynt.
Mjög misjafnt er hversu stórt hlut-
fall skulda er í slíkum lánum, en
nokkur dæmi eru um að bú séu að
stærstum hluta þannig fjármögnuð.
Heildarupphæð erlendra skulda
nam um síðustu áramót 1,4 millj-
örðum króna. Miðað við geng-
isvísitölu nú má ætla að erlendar
skuldir þessara búa hafi hækkað
um ríflega 900 milljónir króna
frá áramótum eða sem nemur 23
milljónum á hvert bú sem skuldar
í erlendri mynt.
Vignir bendir á að ekki sé mjög
langt síðan bændur á þessu svæði
hafi hafið uppbyggingu búa sinna
og endurnýjað fjós og búnað, lík-
lega 3-4 ár og flestir sem hófust
handa á þeim tíma hafi tekið lán
í erlendri mynt. „Það hafa býsna
margir hér á svæðinu staðið í
miklum framkvæmdum á liðnum
misserum eftir langt hlé og standa
vissulega frekar illa. Það er ljóst
að framundan er erfiður tími, en
menn vona auðvitað það besta,
sérstaklega að gengismálin lag-
ist sem allra fyrst,“ segir Vignir.
Þeir sem mest skulda á svæðinu er
þeir sem hafa byggt upp bú sín af
myndarskap og reka stór og öflug
bú, en það er yfirleitt fólk í yngri
kantinu og þeir sem Vignir segir
að samfélagið megi síst af öllu nú
missa úr búskap.
„Það er í rauninni ótrúlega
gott hljóð í bændum miðað við
þá stöðu sem þeir eru í, þeir hafa
örugglega áhyggjur en eru ekki
að bera þær mikið á borð,“ segir
Vignir og telur að bændur ætli
líkt og aðrir að bíða átekta og sjá
hverju fram vindur. Flestir séu því
í einskonar skammtímaaðgerðum,
að bjarga málum fyrir horn núna,
„og svo vonum við að ráðamenn
þjóðarinnar grípi til aðgerða og
sýni þessari atvinnugrein skilning
þannig að bændur komist yfir erf-
iðasta hjallann. Augu manna hafa
opnast fyrir því á þessu síðustu
tímum að matvælaöryggi þjóð-
arinnar getur verið í húfi,“ segir
Vignir.
MÞÞ
Úttekt á skuldastöðu kúabænda á Norðausturlandi
Heildarskuldir námu um 3,7 milljörðum eða um 52 milljónum á bú
Vignir Sigurðsson ráðunautur.
Ástand efnahagsmála hefur kom-
ið við bændur rétt eins og aðrar
stéttir þjóðfélagsins. Vissulega
kemur það misjafnlega niður
á fólki, sumir verða ekki mikið
varir við versnandi kjör en aðrir,
ekki síst þeir sem skulda mikið,
verða óþyrmilega fyrir barðinu á
lækkun gengis íslensku krónunn-
ar og verðbólgunni sem eykur
greiðslubyrði lána. Bændasamtök
Íslands hafa brugðist við þessari
þróun á ýmsan hátt, ekki síst með
því að auka ráðgjöf til bænda,
bæði um rekstur og um viðbrögð
við snöggversnandi skuldastöðu.
Meðal þess sem samtökin hafa
gert er að ganga á fund stjórnenda
þeirra banka sem bændur skipta
hvað mest við. Formaður og fram-
kvæmdastjóri hafa hitt að máli
bankastjóra Nýja Landsbankans og
Nýja Kaupþings banka, en þessi tveir
bankar hafa verið hvað umsvifamest-
ir í þjónustu sinni við landbúnað á
undanförnum árum. Auk þess er ætl-
unin að heimsækja fjármögnunarfyr-
irtæki sem lagt hafa bændum lið við
fjármögnun vélakaupa.
Bráðavandinn
Að sögn Haraldar Benediktssonar
formanns Bændasamtakanna lögðu
samtökin upp með það meginmark-
mið að tryggja rekstur búanna til
skemmri og lengri tíma. „Við vitum
að vandinn er víða verulegur og
teljum mikilvægt að þeir sem glíma
við erfiðleika fái hið allra fyrsta
aðstoð bankanna sem beini þeim í
ákveðið skilgreint ferli. Við lýstum
því yfir við bankastjórana að sam-
tökin væru reiðubúin að veita fag-
lega aðstoð við að skilgreina það
sem gera þarf og bentum á bún-
aðarsamböndin um allt land sem
eru í nánum tengslum við bændur.“
Það sem samtökin telja að þurfi
að gera til skamms tíma er að
tryggja bændum rekstrarfjármagn
þannig að búreksturinn geti geng-
ið eðlilega fyrir sig. Það þarf að
gera með tvennum hætti, annars
vegar að frysta erlend lán eða fresta
afborgunum lána svo greiðslubyrð-
in sligi ekki reksturinn. Hins vegar
þarf að tryggja búunum aðgang að
skammtímafjármögnun í íslenskum
krónum. Í þeim tilvikum þar sem
reksturinn stefnir í þrot þarf að efla
boðleiðir og lausnir sem koma í veg
fyrir að velferð dýranna sé ógnað.
Þetta eru undantekningar en þeim
þarf að sinna hratt og vel.
Lausnir til lengri tíma
Til lengri tíma litið þarf að bjóða
bændum sem eiga í erfiðum rekstri
upp á skuldbreytingur þannig að
rekstur sem getur staðið undir sér
verði ekki keyrður í þrot vegna
skammtíma greiðsluerfiðleika. Það
er engum greiði gerður með því að
knýja fram gjaldþrot þegar eigna-
verð er lágt og erfitt að selja eignir.
Þar sem skuldsetning er óraun-
hæf, en rekstur að öðru leyti í lagi,
þarf að skoða leiðir til að tryggja
áframhaldandi búrekstur. Mjög
mikilvægt er að tryggja að slík-
ar einingar hverfi ekki úr rekstri,
enda ljóst að upplausnarvirði eign-
anna er aðeins brot af virði þeirra í
rekstri eins og staðan er á markaði
um þessar mundir. Markmiðið hlýt-
ur að vera að viðhalda framleiðslu
matvæla í góðum búrekstrareining-
um þar sem mun erfiðara og dýrara
er að byggja þær upp frá grunni.
Samtökin benda á ýmsar fleiri
leiðir til að bregðast við vandanum.
Ein er sú að athuga hvort Íbúða-
lánasjóður getur ekki tekið þátt í
að tryggja eignarhald bændafjöl-
skyldna á íbúðarhúsum sínum.
Jákvæðir bankastjórar
Haraldur sagði að viðbrögð banka-
stjóra hefðu verið jákvæð. „Þeir
sögðu okkur að þeir hefðu trú á
íslenskum landbúnaði. Viðskipti
banka við hann hefðu alltaf verið
traust og sjaldgæft að þeir hafi
tapað á þeim. Eins og staðan væri
nú væru þeir ekki að búa sig undir
að ganga að bændum sem ættu í
kröggum til að gera bú þeirra upp.“
Hann bætti því við að næsta
verkefni væri að fara yfir það
hvernig tryggja mætti rekstur
bænda í erfiðleikum með því að
lengja í lánum, fresta afborgunum
eða frysta lánin um skeið.
Til þess að efla ráðgjöf til bænda
enn frekar hafa Bændasamtökin
skipað starfshóp til þess að fara yfir
málin, fylgjast með því sem gerist
og leita leiða til að sigla í gegnum
kreppuna. Á þeim vettvangi hefur
verið rætt um að auk fjármálaráð-
gjafar þyrfti ef til vill að auka fram-
boð á annars konar þjónustu, svo
sem lögfræðilegri og tæknilegri
aðstoð við einstaka bændur vegna
samningsgerðar við banka og
birgja.
Vandinn er ekki einungis sá að
lánin hafi hækkað heldur hefur
allur tilkostnaður við aðföng og
rekstrarvörur rokið upp á síðustu
misserum. Ýmislegt bendir þó til
þess að heldur sé að slakna á þeirri
þróun, olíuverð hefur farið lækk-
andi á síðustu dögum, kornverð
einnig og teikn á lofti um að lækk-
un olíuverðs muni fyrr en varir hafa
áhrif til lækkunar á áburðarverði.
Það má því ætla að við enda
þessara ganga sé ljóstýra. –ÞH
Hópur Íslendinga sótti fyrir skömmu ráðstefnu
sem kölluð er Terra Madre, Móðir Jörð, sem hald-
inn var í þriðja sinn í Tórínó á Ítalíu. Ráðstefnan er
haldin á vegum Slow Food samtakana.
Á Terra Madre er gífurlega margt að sjá, heyra og
upplifa. Ráðstefnan sjálf er í raun verkefni sem styð-
ur við minni sjálfbær hagkerfi. Yfir sexþúsund þátt-
takendur voru fulltrúar frá 1.650 matarsamfélögum,
eitt þúsund matreiðslumenn og 400 fræðimenn frá
153 löndum tóku þátt. Segja má að Terra Madre sé
atburður, heimsfundur matarsamfélaga/framleiðenda
sem stuðlar að kynningu þjóða á meðal. Haldnir voru
fjölmargir fróðlegir fyrirlestrar meðal annars um fram-
leiðslu, markaðssetningu og sölu á matvælum, gæða-
stýringu, héraðsframleiðslu, ferðamennsku, hagleiks-
smiðjur, endurnýjanlega orku og margt fleira.
Samhliða Terra Madre er haldin stór matarsýn-
ing, Salone del Gusto, en í fyrsta sinn í ár eru þessir
viðburðir samtengdir til að leggja áherslu á það sem
báðar þessar ráðstefnur standa fyrir eins og staðbund-
in vistkerfi. Á matvælasýninguna sjálfa komu yfir 180
þúsund gestir, flestir frá Ítalíu en um 45 þúsund frá
öðrum löndum. Á slíkri ráðstefnu gefst því minni mat-
arsamfélögum gríðarlega gott tækifæri til að auglýsa
sig og kynna framleiðslu sína. Eins og áður segir eru
um 1000 matreiðslumenn, matgæðingar, sem sækja
Tórínó heim í tengslum við þessa atburði. Fæstir fram-
leiðendanna eru stórir heldur gera út á sérkenni sín,
hvar sem þau liggja. Nánar verður skýrt frá heimsókn
Bændablaðisins til Tórínó í næstu blöðum. Bgk
Tækifæri fyrir íslenskt dreifbýli
Hópur Íslendinga sótti Tórínó heim til að vera á ráðstefnunni Terra Madre og í tengslum við hana stóra mat-
vælasýningu Salone del Gusto. Hér er hópurinn fyrir framan rútuna sem flutti mannskapinn frá hótelinu að ráð-
stefnusvæðinu.
Bændaforystan gengur á fund bankastjóra
Margir bændur í erfiðleikum vegna verðlagsþróunarinnar – Bankarnir hafa trú á íslenskum landbúnaði