Bændablaðið - 09.06.2011, Side 24

Gísli Jóhannsson, formaður Félags
blómabænda, rekur garðyrkju-
stöðina Dalsgarð ehf. í Mosfellsdal.
Hann segir að hátíðin Blóm í bæ,
sem haldin verður í Hveragerði nú
í júní, sé mjög góður vettvangur
fyrir blómabændur til að kynna
sína framleiðslu.
„Þetta er eina raunverulega blóma-
sýningin sem haldin er á landinu.
Að henni koma Félag blómabænda,
garðplöntuframleiðendur, heild-
sölurnar, skrúðgarðyrkjumeistarar,
landslagsarkitektar og fjöldi annarra.
Þarna er mikil sjálfboðavinna í gangi
og við reynum að skreyta eins vel
og hægt er.
Þó ekki sé mikil garðyrkja eftir í
Hveragerði þá á staðurinn þann sess
að vera kallaður blómabær. Það er
frábært að það skuli vera einhver bær
á Íslandi sem er blómabær.“
Bændamarkaðir af hinu góða
Gísli telur reyndar að bændamark-
aðir eins og tíðkast erlendis ættu að
geta haslað sér völl á Íslandi. Slíkur
markaður herfur verið að þróast í
Mosfellsdal. Byrjaði Gísli á því
dæmi fyrir tíu árum ásamt bróður
sínum og fleirum. Segir hann að
smám saman hafi fleiri komið inn
í þetta og með því að einskorða
markaðinn við nokkra klukkutíma
á laugardögum hafi tekist að mynda
góða stemmingu í kringum hann.
„Besta stemmingin skapast þegar
nokkrir framleiðendur koma saman
með ólíkar framleiðsluvörur. Þetta
snýst líka um að þarna skapist staðir
þar sem fólk hittist til að spjalla og
geti keypt nýjar vörur milliliðalaust
af bændum. Þetta á að vera skemmti-
legt því fólk er ekki síður að leita
að afþreyingu. Við höfum yfirleitt
byrjað fyrst í júlí.“
Barátta við sölusamdrátt og
hækkandi rekstrarkostnað
Hvernig gengur innlend framleiðsla
á blómum í samkeppni við innflutn-
ing?
„Ég held að það gangi ágætlega
en það sem er fyrst og fremst að há
okkur í dag er minnkandi kaupmáttur
og samdráttur í sölu á blómum.
Sérstaklega frá því síðastliðið haust.
Þá eru aðföng orðin skelfilega dýr í
því gengisumhverfi krónunnar sem
er núna. Ekki má gleyma rafmagn-
inu, sem hefur hækkað verulega.“
Gísli segir að það hafi ekki náðst
í gegn að skilgreina gróðurhúsa-
ræktendur sem stórnotendur, sem
njóti raforkuverðs samkvæmt því.
Ástæðan sé hversu dreifð gróður-
húsafyrirtækin eru, þannig að erfitt
sé að komast hjá miklum kostnaði
vegna dreifingar. Því hafi ekki komið
til greina að gróðurhúsarekstur fái
raforku á verði sem ein heild.
„Eitthvað er raforkan þó niður-
greidd en þá hækka menn bara verðið
á dreifingunni á móti sem nemur
niðurgreiðslunni. Þetta er þrátt fyrir
allan þann velvilja sem er í garð
garðyrkjunnar í landinu á meðal
almennings. Stjórnmálamenn eru
líka duglegir við að hampa garðyrkj-
unni fyrir kosningar. Þá lýsa þeir því
fjálglega að þarna sé framtíðin. Eftir
kosningar er það bara alltaf þannig
að ekkert verður úr loforðunum og
þessir menn sjást ekki hjá okkur.
Samt er verið að framleiða frábæra
vöru í grænmetisræktuninni á Íslandi
og einnig í blómunum.“
Kjarklausir stjórnmálamenn
Er það ekki bara spurning um póli-
tískt þor að gera þær breytingar á
raforkusölunni að garðyrkjan njóti
betri kjara en nú er?
„Jú, þetta er auðvitað bara spurn-
ing um pólitíska ákvarðanatöku. Það
hefur þó enginn haft kjark til þess
enn að taka þetta skref. Þetta er sér-
kennilegt ef menn hugsa um hversu
mikið þetta sama fólk hampar þessari
grein og sýnir henni mikinn velvilja
fyrir kosningar. Svo er aldrei hægt að
gera neitt þegar á hólminn er komið.
Þá vísa stjórnmálamennirnir þessu
bara yfir á raforkufyrirtækin og skýla
sér á bak við þau.“
Raforkukostnaður stór póstur
Hvað er rafmagn stór hluti af rekstr-
arkostnaði gróðurhúsa?
„Það getur verið mjög misjafnt.
Trúlega frá 15% upp í 40%. Þegar
þetta er svo stór hluti af veltu verða
allir aðrir þættir að vera í mjög góðu
lagi svo einhver framlegð fáist út úr
þessu. Auðvitað er svo allur gangur
á því hvernig mönnum tekst að ná
þessu saman.
Í vetur var ég í fyrsta skiptið í
þeirri stöðu að þurfa að draga úr
lýsingu vegna kostnaðar. Það var
bara ekki um neitt annað að ræða.
Ég var að hugsa um að hætta alfarið
að lýsa og fara bara í gamla farið. Þá
væri maður bara að nýta dagsbirtuna
á vorin, sumrin og fram á haustið.
Það má svo sem segja að það hafi
aldrei verið mikill hagnaður af því
að vera með ræktun undir ljósum
í mesta skammdeginu í desember
og janúar. Það sem maður hefur
fyrst og fremst verið að horfa á er
að halda plöntunum í formi og að
halda sér inni á markaðnum allt árið.
Þannig brúar maður ákveðið bil og
heldur uppi veltu þó maður sé alveg
sáttur við að reka þetta bara á pari
yfir háveturinn. Í vetur var staðan
þó sú vegna minni sölu, hærra verðs
á aðföngum og hærra raforkuverðs
að ég held að það hafi allir verið að
reka þetta með bullandi tapi. Slíkt
gengur ekki lengi og menn voru því
neyddir til að draga saman seglin.“
Blússandi bjart framundan!
Hvernig metur þú þá horfurnar?
„Þær eru bara bjartar,“ segir Gísli
og hlær. „Ef þær væru ekki bjartar
gæti maður bara gleymt þessu. Þær
eru blússandi bjartar og maður verður
bara að trúa því.“
Sparnaðurinn virkaði öfugt
„Í kreppunni fór maður svolítið í
kreppu sjálfur. Strax 2008 fór ég
að kaupa ódýrari perur frá Kína og
blanda áburðinn sjálfur eins og ég
gerði hér áður. Þetta voru ósjálfráð
viðbrögð við ástandinu og maður ætl-
aði að vera á undan niðursveiflunni
og vera byrjaður að spara á fullu áður
en maður yrði blankur.
Allt var þetta með skelfilegum
árangri. Í stað þess að græða á sparn-
aðinum varð niðurstaðan sú að ég
tapaði miklu meira á þessu, vegna
lélegri framleiðslu, heldur en sparn-
aðinum nam. Þarna var ég að spara
eyririnn og kasta krónunni. Ég fór
því að snúa aftur yfir í dýrari aðföng í
vor til að ná upp framleiðslunni á ný.
Varðandi tilraun til að spara raf-
orku lenti ég í skelfilegum hlutum,
því þessir þættir verða að vera í lagi.
Ef lamparnir eða perurnar eru ekki í
lagi þá er maður bara að fá verri birtu
en samt að nota jafn mikið rafmagn.
Sama gildir með áburðinn. Ég hugsa
því að ég hefði verið miklu betur
staddur með því að nota áfram dýra
áburðinn og dýru perurnar, sem gekk
vel upp fyrir kreppuna. Í stað þess fór
ég að prófa mig áfram með eitthvað
nýtt sem ekki gekk upp.“
Gamlir lampar dýrir í rekstri
Sem dæmi um mikilvægi þess að
lamparnir séu í lagi nefnir Gísli
að þeir hafi bara ákveðinn líftíma.
Þegar þeir séu farnir að gefa sig náist
stöðugt minni árangur af lýsingunni
úr sama raforkumagni. Hann segist
mæla alla lampana hjá sér á haustin
og hafa t.d. áttað sig á því að í sumum
tilfellum var alltaf verið að skipta um
perur í sömu lömpunum. Þá áttaði
hann sig á því að það voru ekki per-
urnar sem voru vandamálið, heldur
gömlu lamparnir, sem sumir voru
orðnir 25 ára gamlir.
Fjármagnskerfið vandamál
Gísli segir að í garðyrkjunni í
Evrópu, t.d. í Hollandi og Finnlandi,
séu menn að fá lán á lágum vöxtum
til 20 ára. Það sé jafnframt afskriftar-
tími stöðvanna. Ef stöðvarnar séu
þá álitnar úreltar og gamaldags
rífi menn þær bara og byggi nýjar.
Lampar eru afskrifaðir á tíu árum.
„Hér eru menn enn að velkjast
með lán á lömpunum eftir 25 ár og
lánsupphæðin enn jafn há og þegar
lamparnir voru keyptir. Sama er
með gróðurhúsin. Þar erum við að
með lán til 40 ára og þá eru gróður-
húsin fyrir löngu orðin ónýt. Þetta er
okkar stærsti vandi, hvernig lána- og
vaxtamálunum er háttað hjá okkur.
Allt er þetta svo með verðtrygg-
ingu sem er bara skelfileg. Það má
eiginlega segja að léleg stjórn hér-
lendis á fjármagnsmarkaðnum hér
séu einu rökin fyrir því að fara inn í
Evrópusambandið. Að öðru leyti er
það mjög óspennandi.“
Markaðurinn krefst nýjunga
Segir Gísli að allir blómabændur
séu á einn eða annan hátt háðir inn-
flutningi. Mjög sé þó mismunandi
hversu stór hluti ræktunarinnar fer
fram hér heima.
„Við flytjum inn bæði fræ og
lauka og þeir sem eru með sumar-
blóm flytja inn fræ, græðlinga
og jafnvel smáplöntur sem þeir
ala áfram. Blómabændur eru svo
stöðugt að reyna að koma með á
markað ný afbrigði. Við erum að
flytja inn nýjar tegundir af rósum
og túlípanalauk og þeir sem eru í sölu
á afskornum blómum eru stöðugt að
leita að einhverju nýju og spennandi.
Markaðurinn krefst þess að hafa fjöl-
breytt úrval og fólk vill sjá eitthvað
nýtt. Það gefur okkur líka best í aðra
hönd ef við komum með eitthvað nýtt
sem hittir í mark.
Undanfarin tvö ár hafa menn þó
hægt aðeins á sér í nýbreytninni,“
segir Gísli Jóhannsson. /HKr.
Félag blómabænda virkur þáttakandi í hátíðinni Blómum í bæ í Hveragerði 23. - 26. júní:
„Frábært að það skuli vera einhver
bær á Íslandi sem er blómabær“
Gísli Jóhannsson, formaður Félags blómabænda, segir blússandi bjart framundan þrátt fyrir margvíslega erfiðleika í kjölfar kreppunnar. Mynd / HKr.
Hjá Dalsgarði var starfsfólk að huga að nýjum jarðaberjaplöntum sem lofa góðu.
24 - Ýmsir viðburðir sumarsins BLAÐAUKI BÆNDABLAÐSINS 9. JÚNÍ 2011