Bændablaðið - 02.02.2012, Síða 1

34
2. tölublað 2012 Fimmtudagur 2. febrúar Blað nr. 363 18. árg. Upplag 24.000
14
Ný skýrsla um horfur í svínarækt á Íslandi:
ESB-aðild myndi valda
39% tekjusamdrætti
Verslun með búvörur og samkeppni:
Aukinn innflutningur yrði á hendi stórfyrirtækja
Ný skýrsla Samkeppniseftirlitsins
um verðþróun og samkeppni á
dagvörumarkaði sýnir fram á að
ekki sé áberandi munur á inn-
kaupsverði verslana á búvörum.
Ef eitthvað er sé hann minni en í
flestum öðrum vöruflokkum.
Þetta er mat Ernu Bjarnadóttur,
hagfræðings Bændasamtakanna, sem
hélt erindi um nýútkomna skýrslu
eftirlitisins á dögunum og ritar grein
um efnið í blaðið á bls. 30. Hún
telur að aukinn innflutningur á
búvörum myndi að verulegu leyti
verða á hendi birgðahúsa sem eru í
eigu stóru verslunarfyrirtækjanna.
Þau myndu í kjölfarið ná ráðandi
stöðu í verðlagningu þessara vara.
Skýrsla Samkeppniseftirlitisins
sýnir fram á að birgjar mismuni
verslunum eftir stærð þeirra og
það sama muni gilda um búvörur ef
ákvæðum búvörulaga verði breytt í
þá veru að innflutingur verði auk-
inn eins og Samkeppniseftirlitið
leggur til. Erna veltir jafnframt
upp þeirri hugmynd að koma á
fót embætti umboðsmanns mat-
vöruviðskipta sem gætti hags-
muna minni verslana og annarra
sem starfa á matvörumarkaði.
- Sjá bls. 30
Bærinn okkar
Haukholt
"Úr tveim milljónum tonna af heyi gætum við framleitt allt okkar eldsneyti hér heima, fyrir öll ökutæki, vinnuvélar,
skip og flugvélar,“ segir Þorbjörn A. Friðriksson efnafræðingur. Mynd / HKr.
Elvar Eyvindsson bóndi á
Skíðbakka í Landeyjum og
Þorbjörn A. Friðriksson upp-
finningamaður og efnafræðingur,
telja að hæglega megi framleiða
með vistvænum hætti úr grasi
og öðrum lífmassa og raforku
allt eldsneyti fyrir Íslendinga um
ókomna framtíð. Einnig áburð og
fjölþætta efnaflóru fyrir iðnaðinn.
Grunntæknin á bak við fram-
leiðsluna hefur verið þekkt um aldir.
Í raun má líkja upphafsferlinu við
það sem gerist þegar fólk ristar brauð
í brauðrist. Brauðið kolast og upp
úr brauðristinni liðast gas og gufa.
Í stað þess að láta gasið steyma út
í andrúmsloftið er það fangað inn í
lokað kerfi þar sem það umbreytist í
tjörukennda olíu og að hluta metan-
gas og önnur efni.
Allir tækniferlar fyrir slíka fram-
leiðslu eru þrautreyndir en þeir
félagar vara þó við að farið sé of
geyst í málið. Betra sé að fara rólega
af stað og byggja slíkan iðnað upp í
áföngum í takti við framleiðslugetu
bænda á hráefni til vinnslunnar.
Notum ríflega 600.000 tonn af
jarðefnaeldsneyti
Samkvæmt tölum Hagstofu Íslands
voru flutt inn samtals 631.689 tonn af
eldsneyti og smurolíu (bensíni, flug-
vélabensíni, þotueldsneyti, gasolíu
(dísilolíu) brennsluolíu, smurolíu og
smurfeiti) á árinu 2011.
„Við höfum þá sérstöðu
Íslendingar að hafa nægt kolefni,
rafmagn og land undir framleiðslu
á lífmassa. Úr tveim milljónum tonna
af heyi eða öðrum lífmassa gætum
við framleitt allt okkar eldsneyti hér
heima, fyrir öll ökutæki, vinnuvélar,
skip og flugvélar,“
Nægt landrými undir ræktun líf-
massa er m.a. talið vera á söndum
Suðurlands og víðar. Ætti slík
ræktun á landi sem ekki er nýtt til
matvælaframleiðslu að nægja til að
fullnægja orkuþörf Íslendinga fyrir
fljótandi eldsneyti. Um tvö tonn af
lífmassa þarf til að framleiða eitt tonn
af fljótandi eldsneyti.
Vistvæn olía
Einn stærsti kosturinn við þetta er
að á slíka framleiðslu væri hægt að
fá vistvænan stimpil þar sem kol-
efnisjöfnun ætti sér stað með ræktun
gróðurs og framleiðslu vetnis fyrir
vinnsluna úr vistvænu rafmagni.
Þá gætu Íslendingar orðið sjálfum
sér nægir um eldsneyti þegar fram í
sækti, sparað gríðarlegan gjaldeyri
og orðið algjörlega óháðir sveiflum
á eldsneytismörkuðum.
Auk þess að rækta lífmassa gætu
Íslendingar hæglega nýtt til fram-
leiðslunnar þær gríðarlegu kolefnis-
auðlindir sem faldar eru í mó sem
dygðu einar og sér um mjög langa
framtíð.
Rannsóknir á síðustu öld leiddu
í ljós að varlega áætlað finnast um
2000 milljónir tonna (tveir millj-
arðar tonna) af vel nýtanlegum mó
á landinu.
Mór er ekki síðra hráefni en líf-
massi og gætu þær birgðir sem hér
eru tryggt Íslendingum fljótandi elds-
neyti í margar aldir.
Hægt að umbreyta öllu lífrænu
sorpi og rusli í eldsneyti
Með þeim framleiðsluaðferðum sem
Þorbjörn hefur skoðað má líka breyta
öllu lífrænu sorpi, plasti, bíldekkjum,
timbri og öðru kolefni í olíu og marg-
vísleg önnur efni. Þannig væri í raun
hægt að leysa ýmis vandamál sem
skapast við plássfreka urðun eða
brennslu á sorpi landsmanna. /HKr

- Sjá nánar bls. 21
Miklir orkuframleiðslumöguleikar sagðir felast í sveitum Íslands:
Gætum framleitt alla okkar
olíu og gas á vistvænan hátt
– Eigum allt sem til þarf, kolefni, raforku og landbúnað segir efnafræðingur
19
Hörður Harðarson, formaður Svínaræktarfélags Íslands. Mynd / TB
Aðild Íslands að Evrópu-
sambandinu (ESB) myndi hafa í
för með sér umtalsverðan samdrátt
í tekjum svínabænda. Gera
má ráð fyrir að verð til bænda
lækki um 39 % ef af aðild yrði.
Þá má sömuleiðis gera ráð fyrir
að hagnaður í svínarækt minnki
um á bilinu 9 til 41% miðað við
núverandi tekjur, þó að búið sé
að gera ráð fyrir styrkjum og/eða
mótvægisaðgerðum af svipuðu
tagi og fengust við aðild Finna að
ESB árið 1995. Þetta kemur fram
í nýrri skýrslu Hagfræðistofnunar
um stöðu og horfur í svínarækt á
Íslandi en skýrslan var unnin að
beiðni Svínaræktarfélags Íslands.
Í fyrri hluta skýrslunnar er fjallað
um stöðu svínaræktarinnar og þróun
hennar undanfarin ár. Í seinni hlutan-
um er svo fjallað um hugsanleg áhrif
aðildar Íslands að ESB og sérstak-
lega horft til reynslu Finna af aðild.
Dregnar eru upp tvær sviðsmyndir
til að áætla afkomu svínabænda ef
af aðild yrði. Í sviðsmynd 1 er gert
ráð fyrir að tekjur myndu dragast
saman um 39% en áfram yrði fram-
leitt sama magn og nú er. Í sviðsmynd
2 er einnig gert ráð fyrir að tekjur
dragist saman um 39% en að fram-
leitt magn dragist saman um 48%.
Sá samdráttur í framleiðslu skýrist
af því að miðað er við að framleiðsla
á unnum svínakjötsafurðum drægist
saman um 80% vegna samkeppni
við stór erlend afurðafyrirtæki. Gert
er ráð fyrir að fjármagnskostnaður
lækkaði um 37,5% til lengri tíma og
breytilegur kostnaður um 5%.
Stuðningur þyrfti að vera á bilinu
600 til 1.000 milljónir
Þetta þýðir að til þess að halda
óbreyttri afkomu eftir aðild þyrfti
svínaræktin að fá stuðning sem næmi
33% af núverandi tekjum greinar-
innar (m.v. sviðsmynd 1) eða 53%
ef sviðsmynd 2 yrði niðurstaðan. Það
myndi jafngilda stuðningi á bilinu
600 til 1.000 milljónir króna. Af
því má gera ráð fyrir að kostnaður
íslenska ríkisins yrði á bilinu 400 til
750 milljónir króna árlega, eða um
60% af öllum styrkjum sem greinin
fengi. Svínaræktin nýtur engra
beinna styrkja í dag en nýtur umtals-
verðrar markaðsverndar, einkum í
formi tolla.
Hörður Harðarson, formaður
Svínaræktarfélagsins, segir ljóst
að komi til aðildar muni það í
einhverjum tilfellum hafa neikvæð
áhrif á stöðu greinarinnar.
„Það liggur alveg ljóst fyrir. Þó ber
að hafa í huga að á síðustu árum hefur
orðið gríðarleg hagræðing innan
greinarinnar. Við höfum þrátt fyrir
allt náð upp ákveðinni hagræðingu og
ef það tekst að brúa það bil sem þarna
yrði miðað við þessar sviðsmyndir
sem dregnar eru upp þá tel ég að það
ættu að vera möguleikar fyrir greinina
að laga sig að þeim breytingum sem
yrðu framundan.“
/fr
Íslenska ullin í forgrunni
Miðstöð handverks
og hefða