Bændablaðið - 02.02.2012, Side 28

28 Bændablaðið | fimmtudagur 2. febrúar 2012
Líf og starf
Skýrslur nautgriparæktar-innar fyrir árið 2011 hafa nú verið gerðar upp. Helstu
niðurstöður þeirra eru birtar hér
á eftir. Í töflunni er að finna heildar
yfirlit yfir helstu niðurstöður á
einstökum svæðum og lands-
hlutum. Mjólkurframleiðendum
heldur áfram að fækka nokkuð
en skýrsluhöldurum fækkar ekki
og það þýðir að skýrsluhald er
í sókn. Árið 2010 voru 607 bú í
skýrsluhaldi en eru nú 609. Eftir
mikla stækkunarbylgju á fyrri
hluta síðasta áratugar hefur hægt
mjög á henni nú undanfarin ár.
Þar er engin breyting á fyrir árið
2011 og er meðalbústærð nánast
sú sama og á árinu 2010 eða
38,5 árskýr. Stærstu búin eru í
Eyjafirði en minnstu búin eru í
Suður- Þingeyjarsýslu og er það
óbreytt frá síðastliðnum árum.
Árskýr eru alls 23.417 og fækkaði
um 31 frá árinu á undan.
Meðalafurðir hækka milli áranna
2010 og 2011, eftir að hafa lækkað
eða staðið nær í stað nokkur undan-
farin ár. Nú voru meðalafurðir árskúa
5.436 kg og hafa hækkað um 94 kg.
frá árinu 2010. Þetta eru næsthæstu
meðalafurðir sem mælst hafa og
var aðeins metárið 2007 hærra, en
þá var meðalnyt árskúa 5.480 kg.
Hæstu meðalafurðir eftir árskú eru
nú á Snæfellsnesi, 5.956 kg, síðan
fylgir A-Skaftafellssýsla í kjölfarið
með 5.889 kg eftir árskú og svo
Skagafjörður með 5.846 kg.
Þegar skýrsluhaldið er skoðað
vekur það athygli hversu meðal-
furðir einstakra gripa eru geysilega
breytilegar. Mjög margir bændur
eru að ná glæsilegum árangri í
afurðum af kúm sínum en það er
engu að síður áhyggjuefni hversu
litlar afurðir eru á lægstu búunum
og því miður dregur ekki saman
með hæstu og lægstu búuum.
Afurðahæsta búið í ár er Hraunkot í
Landbroti en þar mjólka 16,5 árskýr
að meðaltali 8.340 kg, sem er glæsi-
legt Íslandsmet, en eldra metið,
8.159 kg að meðaltali á árskú,
var á á búi Daníels Magnússonar
í Akbraut í Holtum. Ábúendur í
Hraunkoti eru Ólafur Helgason og
Sigurlaug Jónsdóttir og er árangur
þeirra einkar glæsilegur. Næst-
hæsta búið að þessu sinni var Hóll
í Sæmundarhlíð sem var efst á árinu
2010 með 7.986 kg og í þriðja sæti
Kirkjulækur II með 7.811 kg eftir
árskúna. Í 2. töflu má sjá yfirlit yfir
10 afurðahæstu búin árið 2011.
Afurðahæsta kýrin á árinu 2011 var
Týra 120 í Hraunkoti sem mjólkaði
12.144 kg og skilaði 895,0 kg af
verðefnum. Alls mjólkuðu 72 kýr yfir
10.000 kg á árinu 2011. Í 3. töflu er
yfirlit yfir þær kýr sem mjólkuðu yfir
11.000 kg á árinu 2011. Afurðahæsta
kýrin hvað verðefni varðar var Ljúfa
106 í Hraunkoti sem skilaði samtals
962,1 kg verðefna.
Niðurstöður skýrsluhaldsins fyrir
árið 2011 sýna glöggt stöðuga fjölg-
un búa þar sem næst góður árangur
og að ræktunarstarfið í íslenskri naut-
griparækt er að skila miklum árangri.
/Gunnfríður E. Hreiðarsdóttir,
Magnús B. Jónsson,
Sigurður Kristjánsson
Niðurstöður skýrsluhaldsins 2011Fjóstíran
Í hugbúnaðarþróun er þýð-
ingarmikið að reyna að átta sig
á þeirri tækniþróun sem kann
að verða næstu 3-5 ár og hvaða
möguleika hún muni bjóða not-
endum í framtíðinni. Það var í
kringum árið 1998 sem mörkuð
var sú stefna innan hugbún-
aðarsviðs Bændasamtakanna að
þróa veflausnir með miðlægum
gagnagrunnum í öllum helstu
búgreinum. Við þróun vefforrita
Bændasamtakanna var veðjað
á útbreiðslu Internetsins og að
allir bændur myndu eiga kost á
viðunandi tengingu við það.
Á þessum tíma voru fáir farnir að
þróa lausnir fyrir vefinn með mið-
lægum gagnagrunnum. Þá bættist við
óvissa um uppbyggingu á háhraða-
nettengingum í hinum dreifðu byggð-
um, sem var á þessum tíma skammt á
veg komin. Þessi framtíðarsýn mætti
töluverðri andstöðu margra bænda
og forystumanna þeirra, sérstaklega
þegar þróun á FJARVIS.IS hófst,
skýrsluhaldskerfinu í sauðfjárrækt.
Ástæða hinnar hörðu gagnrýni var
m.a. vantrú á að tækist að koma á
viðunandi nettengingum í dreifbýli.
Þess vegna töldu sumir betra að þróa
Windows útgáfu, með svokölluðum
biðlara og miðlara, en sú lausn krafð-
ist ekki sítengingar við Internetið.
Veflausnin sem tölvudeildin hóf
þróun á keyrði á miðlara á netinu,
gögn voru geymd á afkastamiklum
miðlara og aðeins var gerð krafa um
að notendur hefðu tölvu með vef-
rápara (Internet Explorer, Firefox
o.fl.) og svo að sjálfsögðu viðunandi
tengingu við Internetið. Þessi lausn
varð fyrir valinu einnig vegna þess að
þannig væri hægt að bjóða bændum
betri þjónustu og öryggi, m.a. við
geymslu gagna. Alvarleg gagnrýni
heyrðist víða að og þau rök m.a.
notuð að sauðfjárbændur þyrftu að
kaupa sér aðgang að Internetinu til
að nýta vefforrit, eins og FJARVIS.
IS. Svar mitt við þessari gagnrýni
var einfalt: Af hverju ættu bændur
og fjölskyldur þeirra að gera minni
kröfur en aðrir þjóðfélagshópar í
þessum efnum og sætta sig við að
vera útilokaðir frá upplýsingasam-
félaginu? Slíkt fannst mér óhugsandi
ef bændur ættu að eiga kost á að nýta
sér nýjustu upplýsingatækni eins og
aðrir þjóðfélagshópar. Internetið var
komið til að vera.
Jafnræði í aðgengi að
upplýsingasamfélaginu
Það var og er enn trú og vissa undirrit-
aðs að stjórnvöld séu skuldbundin til
þess að tryggja öllum landsmönnum
jafnt aðgengi að upplýsingasamfélag-
inu, enda eru greið og örugg samskipti
ein af grunnstoðum í nútímaþjóð-
félagi. Við hugbúnaðarþróun skiptir
sköpum að hugbúnaðarlausnir séu til
staðar fyrir markaðinn á réttum tíma.
Það getur verið dýrkeypt fyrir fyrir-
tæki á samkeppnismarkaði að missa
af lestinni í tækni, sem neytendur
hafa tileinkað sér og eftirspurn er
eftir. Það sem tafði framfarir í byrjun
Internetbyltingarinnar hér á landi var
að Síminn, sem var lengi vel eina fjar-
skiptafyrirtæki landsmanna, stóð sig
ekki við að byggja upp háhraðanet í
hinum dreifðu byggðum. Þetta breytt-
ist til batnaðar þegar alvöru samkeppni
varð til á fjarskiptamarkaðnum. Örar
tækniframfarir í fjarskiptum skiluðu
sér líka til neytenda. Þéttbýlisbúar
voru fljótir að fá til sín öflugri net-
tengingar en landsbyggðin sat eftir.
Verst var ástandið í hinum dreifðu
byggðum og sérstaklega voru sauð-
fjárbændur illa í sveit settir. Mynd
sem ég lét teikna á sínum tíma og
birtist í Bændablaðinu sýnir þennan
aðstöðumun betur en orð fá lýst. Sjá
mynd.
Fjarskiptasjóður sem svar
við markaðsbresti
Í þessu sambandi skipti stofnun fjar-
skiptasjóðs ríkisins árið 2007 miklu,
en hann hafði það m.a. að markmiði
að stuðla að uppbyggingu á háhraða-
nettengingu á landsbyggðinni, með
stuðningi ríkisins á þeim svæðum
sem fjarskiptafyrirtæki töldu ekki
mögulegt að bjóða netsamband á
markaðslegum forsendum. Markmið
fjarskiptasjóðs var einnig að stuðla
að því að fjarskiptafyrirtæki byggðu
upp GSM-samband á öllum stofn-
vegum og helstu ferðamannastöðum.
Um þetta hef ég nokkuð fjallað í
Bændablaðinu oft áður.
Fyrsta fjarskiptaáætlun ríkisins,
sem var samin í ráðherratíð Sturlu
Böðvarssonar samgönguráðherra,
náði til áranna 2005-2010. Með
samþykkt hennar á Alþingi var
mörkuð metnaðarfull stefna í fjar-
skiptamálum landsmanna. Eitt af
markmiðum hennar var að tryggja
öllum landsmönnum aðgang að upp-
lýsingasamfélaginu líkt og fjallað er
um hér að ofan.
Í ráðherratíð Kristjáns L. Möller
var veigamiklum þáttum fjar-
skiptaáætlunar 2005-2010 komið
í framkvæmd. Í þessari viku mun
Ögmundur Jónasson innanríkis-
ráðherra síðan fylgja úr hlaði á
Alþingi nýrri og framsækinni fjar-
skiptaáætlun sem nær til ársins 2022,
og fjallað var um í þessum dálki fyrir
nokkru. Þá samþykkti Alþingi ný lög
um fjarskiptasjóð á síðasta þingi sem
framlengja starfsemi hans næstu 5
ár og tryggja fjármögnun verkefna,
m.a. með tekjum af auðlindagjaldi
fyrir tíðnir.
Nokkur gagnrýni hefur komið
fram á starfsemi fjarskiptasjóðs,
sem ég tel að byggi á misskilningi.
Verkefni hans voru í upphafi tengd
með lögum við svæði á landinu þar
sem fjarskiptafyrirtæki ætluðu ekki
að byggja upp háhraðanettengingar.
Inn á þau svæði þar sem fjarskipta-
fyrirtæki hugðust tryggja íbúum
netþjónustu var fjarskiptasjóði ein-
faldlega bannað að koma og komu
þar til EES-reglur um ríkisstyrki. Í
þessu sambandi sagði ágætur bóndi
við mig um daginn að loksins myndi
eitthvað fara að gerast í fjarskipta-
málum á landsbyggðinni þegar fjar-
skiptasjóður hætti starfsemi! Þetta
tel ég vera alvarlegan misskilning
en vissulega áskorun til stjórnvalda
að kynna markmið og verkefni fjar-
skiptasjóðs, sem hefur svo sannar-
lega lyft grettistaki í fjarskiptamálum
á landsbyggðinni á síðustu þremur
árum eða svo. Þessi kynning hefur
ekki farið fram.
Verkefnin sem bíða nýrrar stjórnar
fjarskiptasjóðs eru aðkallandi og eru
mörkuð í nýrri fjarskiptaáætlun. En
auðvitað eru aðalleikendur á fjar-
skiptamarkaðnum þau fjarskipta-
fyrirtæki sem keppa á markaði og
neytendur sem kalla eftir nýrri tækni
og þjónustu.
Á næstunni ætla ég síðan að fjalla
um framtíðarsýn upplýsingatækni-
sviðs Bændasamtakanna í þróun
hugbúnaðar fyrir bændur og tengda
aðila, en þar eru spennandi verkefni
framundan nú sem fyrr.
Jafnt aðgengi verði tryggt að upplýsingasamfélaginu
sviðsstjóri tölvudeildar
Bændasamtaka Íslands
jbl@bondi.is
Jón Baldur Lorange
Upplýsingatækni og fjarskipti
Uppgjörssvæði Árskýr
Afurðir
á árskú
Fita
(%)
Prótein
(%)
Heilsárs-
kýr
Kýr á
skýrslu
Skýrslu-bú
2011
Skrá
kjarnf.
Kjarnf.
(árskú)
Meðalbú-
stærð (árskýr)
Meðalbú-stærð
(skýrsluf. kýr)
Kjalarnesþing 271.8 5,328 4.00 3.26 206 356 7 3 1,097 38.8 50.9
Borgafjörður 1958.1 5,067 4.15 3.33 1,345 2,631 52 31 769 37.7 50.6
Snæfellsnes 632.0 5,956 4.28 3.39 456 859 22 13 795 28.7 39.0
Dalasýsla 382.5 4,547 4.18 3.32 254 548 13 7 795 29.4 42.2
Vestfirðir 625.7 4,887 4.23 3.33 456 832 21 12 665 29.8 39.6
Húnaþ. og
Strandir
1367.7 5,233 4.13 3.36 933 1,788 45 34 807 30.4 39.7
Skagafjörður 2264.7 5,846 4.21 3.39 1,513 2,988 52 38 990 43.6 57.5
Eyjafjörður 4656.7 5,410 4.28 3.38 3,151 6,308 96 55 656 48.5 65.7
Suður-Þing. 1409.8 5,443 4.27 3.39 956 1,926 57 32 719 24.7 33.8
Austurland 1002.2 5,388 4.21 3.38 711 1,348 26 18 849 38.5 51.8
A.-Skaft. 422.8 5,889 4.17 3.35 314 544 11 7 1,099 38.4 49.5
V.-Skaft. 748.4 4,783 4.20 3.35 540 990 29 11 327 25.8 34.1
Rangárval-
lasýsla
3014.9 5,474 4.20 3.35 2,063 4,158 74 23 652 40.7 56.2
Árnessýsla 4660.3 5,608 4.12 3.37 3,180 6,354 104 53 794 44.8 61.1
Samtals 23417.4 5,436.0 4.20 3.37 16,078 31,630 609 337 757 38.5 51.9
Kýr Faðir Afurðir kg Prótein % Fita % Bú
0120 Týra 98046 Hræsingur 12.144 3,33 4,04 Hraunkot
1650761-0382 Raketta 04043 Ári 11.999 3,34 3,62 Hóll, Sæmundarhlíð
0409 Auðhumla 03003 Bani 11.843 3,59 3,78 Vaglir
0279 Tíund 02032 Síríus 11.836 3,08 4,05 Leirulækjarsel
1600821-1151 11.776 3,07 3,76 Flatey
0106 Ljúfa 03036 Brunnur 11.747 3,63 4,56 Hraunkot
0400 Hófý 97010 Stígur 11.583 3,41 4,00 Keldudalur
1264891-0093 11.464 3,02 4,04 Stóra Hildisey II
0422 Blanda 97010 Stígur 11.440 3,18 3,74 Keldudalur
0552 Sveðja 97032 Þverteinn 11.359 3,35 3,83 Reykjahlíð
0006 Rjóð 11.300 3,00 3,15 Skriðufell
1645461-0577 Flóra 95010 Soldán 11.220 3,37 3,90 Selalækur
0356 Guðrún 97002 Bylur 11.211 3,42 4,82 Steindyr
1262 Súla 06002 Hlíðar 11.138 2,99 3,51 Hvanneyri
0447 Braut 97010 Stígur 11.110 3,05 4,19 Búvellir
0103 Tjörn 97010 Stígur 11.049 3,55 4,24 Hraunkot
Bú Skýrsluhaldari Árskýr Afurðir kg. Fita % Prótein %
Hraunkot Ólafur Helgason 16,5 8.340 4,25 3,47
Hóll Jón og Hrefna 34,6 7.986 4,15 3,50
Kirkjulækur 2 Eggert Pálsson 42,2 7.811 4,17 3,55
Reykjahlíð Sveinn Ingvarsson 60,1 7.734 4,07 3,47
Syðri Bægisá Helgi B. Steinsson 33,9 7.687 4,59 3,42
Ytri-Skógar Félagsbúið 21,2 7.669 3,91 3,37
Egilsstaðakot Elín og Einar 33,6 7.517 4,38 3,36
Helluvað III Helluvað ehf 35,2 7.434 4,09 3,31
Tröð Steinar Guðbrandsson 25,4 7.383 4,51 3,39