Fjarðarpósturinn - 25.02.1988, Blaðsíða 6

6
FJARDARPÓSTURINN
Breytingar á
lánafyrirkomulagi
hafa gjörbreytt
aðstæðum
segja Magnús Emilsson, hjá Hraunhamri
og Sveinn Sigurjónsson, hjá Valhús.
Með nýju fyrirkomulagi á úthlut-
un húsnæðislána hafa miklar breyt-
ingar orðið á fasteignamarkaðn-
um. Með stórauknum lánveitingum
til húsnæðiskaupa var miklum fjár-
munum veitt inn á fasteignamark-
aðinn, sem var ekki í stakk búinn til
að taka við þeirri auknu eftirspurn
sem af því varð. Fjarðarpósturinn
fékk Magnús Emilsson, sölumann
hjá fasteignasölunni Hraunhamri
og Svein Sigurjónsson hjá Valhús til
að ræða um fasteignamálin.
Það sem einkennt hefur fast-
eignamarkaðinn á undanförnu ári'
eru miklar hækkanir. Með nýjum
lögum um lánveitingar húsnæðis-
málastofnunar var miklu fjármagni
veitt inn á markaðinn en hann var á
engan hátt undir það búinn. Það
voru ekki til neinar eignir til að
mæta eftirspurninni þegar fólk,
sem fengið hafði lánsloforð í hend-
ur fór að leita eftir íbúðum til
kaups. Oft var þarna um að ræða
fólk' sem átti eignir fyrir og þegar
það hafði fengið lánsloforð að upp-
hæð á aðra milljón króna til viðbót-
ar hafði það möguleika á að bjóða
hátt verð fyrir þær eignir sem það
hafði áhuga fyrir. Samkvæmt upp-
lýsingum frá Fasteignamati ríkisins
hækkaði verð fasteigna hraðar en
vísitala á tímabilinu frá janúar til
maí. Þegar úthlutun lánsloforða
var stöðvuð hægði nokkuð á hækk-
unum en þegar kom fram á síðari
hluta september og byrjun október
tóku hækkanir kipp á nýjan leik.
Hækkanir hafa orðið mestar á
þriggja og fjögurra herbergja íbúð-
um. Það hefur verið spurt lang mest
eftir þeim. Verðlag þessara eigna er
komið úr samræmi við aðrar eignir,
einkum dýrari eignir. Það hefur
aukið eftirspurnina að okkar mati,
að fólk sem ekki hefur átt eignir
fyrir og því fengið hámarkslánslof-
orð, hefur talið sig ráða við stærri
og dýrari eignir í byrjun en áður var.
Það þarf síður að kaupa sig upp á
við eins og sagt er, byrja á tveggja
herbergja íbúð og stækka síðan
smátt og smátt við sig. Nú er svo
komið að erfiðleikar eru á því að
finna hagstæðar eignir fyrir þessa
kaupendur. Þær eru ekki til á mark-
aðnum.
Þrátt fyrir þessa tilhneigingu þá
finnst okkur fólk gæta betur að sér
og gera sér meiri grein fyrir þvi
hvernig það ætlar að leysa húsnæð-
iskaup sín áður en það fer af stað en
áður var. Það reiknar dæmið út og
reynir að meta greiðslugetu sína
betur allt til enda. Það er minna um
að fólk horfi ekki lengra en á samn-
ingsgreiðsluna og e.t.v. næstu á eft-
ir. Það má vera að ráðgjafaþjónusta
húsnæðismálastjórnar eigi ein-
hvern þátt í þessu. Fólk fer þangað
og lætur ráðgjafa reikna fyrir sig.
Þá er almennur ótti við óbærilega
greiðslubyrði einnig á ferðinni þótt
alltaf verði einhverjir sem ana beint
út í óvissuna.
Þrátt fyrir aukna eftirspurn og
hækkandi verðlag hefur útborgun-
arhlutfall fasteigna haldist nokkuð
í sama fari eða um 70 til 75%. Þó er
alltaf eitthvað um að boðið sé
hærra hlutfall og jafnvel að greiða
allt kaupverðið innan árs gegn ein-
hverri lækkun kaupverðs. Það hvíla
einnig oft skuldir á íbúðum sem
geta numið þessu 25 til 30% eftir-
stöðvahlutfalli. Það á ekki síst við
um minni eignir sem gengið hafa
kaupum og sölum á undanförnum
árum. Þetta eru oft íbúðir sem fólk
hefur keypt sem sína fyrstu eign og
því fengið húsnæðismálalán til
kaupanna. Það hefur stækkað
fljótt við sig aftur og næsti eigandi
hefur einnig fengið húsnæðismála-
lán. Ef þessar eignir skipta oft um
eigendur á þennan hátt getur verið
um nokkrar upphæðir að ræða. Nú
hefur verið komið í veg fyrir að
þessi lán hlaðist á eignir við hver
eigendaskipti því samkvæmt nú-
gildandi reglum dragast eldri lán
húsnæðismálastjórnar frá lánslof-
orðum.
Við höfum ekki orðið varir við
að dregið hafi úr eftirspurn þótt bú-
ast hefði mátt við því eftir að út-
hlutun lánsloforða var stöðvuð á sl.
vori. Umræðan sem verið hefur um
húsnæðismálin hefur skapað vænt-
ingar hjá fólki. Það býst við að fá
eitthvert fjármagn. Þessi bréf sem
húsnæðismálastjórn hefur verið að
senda út að undanförnu þess efnis
að viðkomandi einstaklingar eigi
lánsrétt, án þess að nokkuð sé getið
um hvenær hann megi vænta þess
að geta notað hann, hafa valdið
aukinni þenslu á markaðnum. Það
er verið að gefa fólki ótímabærar
vonir. Það á e.t.v. eign fyrir, vill
stækka við sig og fer að leita. Það
hugsar sér að brúa bilið með banka-
lánum þótt það viti í raun og veru
ekkert um hvað slik lausn þarf að
vara lengi. Það gerir sér oft ekki
fulla grein fyrir fjármagnskostnaði
sem hlýst af því. Ef fólk vissi betur
hvenær það ætti von á peningum,
hvort það væri eftir eitt ár, tvö eða
jafnvel lengri tíma þá væri auðveld-
ara fyrir það að gera nauðsynlegar
ráðstafanir.
Þótt ráðgjafaþjónusta húsnæðis-
málastjórnar sé vissulega til mikilla
bóta er það ekki nóg. Fræðsla er
enn í lágmarki. Við verðum varir
við það í okkar störfum. Vegna þess
ástands sem hefur ríkt er erfitt fyrir
okkur að leiðbeina fólki nægilega.
Afgreiðsla húsnæðismálastjórnar
hefur runnið stjórnlaust áfram. Á
s.l. vori voru allir peningar búnir án
þess að neinn virtist hafa gert sér
grein fyrir því fyrirfram. Síðan
verða stjórnarskipti og umræða fer
af stað um að eitthvað verði að gera.
Síðan líður mánuður eftir mánuð
og óvissan heldur áfram. Við erum
heldur ekki nægilega vel í stakk
búnir til að veita þá upplýsinga-
þjónustu sem nauðsynleg er. Sam-
starf húsnæðismálastjórnar við
fasteignasala er mjög lítið og okkur
finnst að upplýsingar frá henni liggi
ekkert á lausu. Það væri mjög stórt
skref gagnvart okkur að húsnæðis-
málastjórn héldi fungi með fast-
eignasölum, segjum einu sinni í
mánuði og veitti upplýsingar. Það
myndi gera okkur mun auðveldara
að leiðbeina viðskiptavinum okkar.
Hér i Hafnarfirði hefur verið
mikil eftirspurn eftir fasteignum.
Það hefur ekki verið nein leið að
anna henni. Við það bætist að lítið
hefur verið byggt af blokkaríbuð-
um. Algengustu stærðir blokkar-
íbúða vantar tilfinnanlega á mark-
aðinn. Það vantar einnig minni sér-
býli. Parhús og raðhús á bilinu 90 til
130 fermetra. Það er nokkuð um að
fólk frá Hafnarfirði sé farið að leita
sér að íbúðarhúsnæði í öðrum
sveitarfélögum t.d. í Grafarvogi,
vegna þess að það er ekki til hér.
Þetta er oft fólk sem að öðrum
kosti hefði ekki viljað fara héðan.
Það verður að huga mjög fljótt að
lóðum undir sambýlishús og minni
sérbýli og hefja byggingafram-
kvæmdir ef við eigum ekki að missa
fólk úr bænum vegna húsnæðis-
skorts.
Fólk sem leitar eftir húsnæði hér
í Hafnarfirði kemur allsstaðar að.
Það ber nokkuð á því að fólk vilji
flytjast hingað frá nágrannasveitar-
félögunum. Það er einnig áberandi
að fólk sem kemur utan af landi vill
flytjast hingað. Það er annar bæj-
arbragur hér en í Reykjavík og
þessu fólki finnst viðbrigðin vera
minni. Það má einnig vera að í viss-
um tilvikum álíti fólk sig geta feng-
ið eignir í Hafnarfirði fyrir lægra
verð en í Reykjavík eða Garðabæ.
Það rekur sig þó fljótt á að verðlag-
ið er svipað á öllu stórreykjavikur-
svæðinu. það eru alltaf einhver
hverfi sem skera sig úr og eru dýr.
Það skiptist fremur eftir hverfum
en sveitarfélöum. Með þessari stór
auknu eftirspurn hefur verðlagið
jafnast út.
Það er mjög nauðsynlegt að
meiri festa komist á húsnæðislána-
kerfið og fólk viti á hverju það má
eiga von þaðan. Þá kemst jafnvægi
aftur á markaðinn. Hvernig sem
lánakerfið verður byggt upp í fram-
tíðinni og hverjum því verður ætlað
að þjóna skapa ákveðnar reglur
meiri festur á markaðnum og
sporna við því að verðlag fasteigna
færist verulega úr tengslum við
anpað verðlag í landinu. Ef núver-
andi ástand varir mikið lengur get-
ur svo farið að fasteignir gangi
kaupum og sölum á verði sem er
fyrir ofan raunverulegt verðmæti
þeirra. Það kallar síðan aftur á
aukna fyrirgreiðslu af opinberri
hálfu. Slíkt endar aðeins sem víta-
hringur.
BYGGÐASAFN
HAFNARFJARÐAR
— Hús Bjarna Sívertsen —
Vesturgötu 1 - Sími 54700
□ Opnunartímar í vetur:
Laugard. og sunnud. kl. 14-18.
□ Á þriðjudögum, miðvikudögum og
fimmtudögum er safnið opið kl. 10-12
og 13-15 fyrir hópa (t.d. skólanema)
sem boða komu sína með fyrirvara.
(Ath. heimasími minjavarðar er 52656