Prentarinn - 01.02.1998, Blaðsíða 5

TÆKNI ■
Ný þekking með grunn í
prentiðnaði
Fjölmiðlarnir
íframtíðinni var
yfirskrift eins og
hálfs dags
námstefnu sem
Nordisk Grajisk
Union gekkst
fyrir í Stokkhólmi
í lok nóvember í
fyrra sem við
Ólafur Örn
Jónsson sóttum.
Ég geri hér
stuttlega grein
fyrir því sem
fram fór. Vegna
þess hversu löng
frásögnin er, er
óhjákvœmilegt að
skipta henni í
a.m.k tvennt.
STEFÁN
ÓLAFSSON
Ganga rafrænir
fjölmiðlar ekki af
prentmiðlunum
dauðum?
Anders Bovin frá Institutet för
Medieteknik leitaðist við að svara
þessari spumingu. IMT stundar rann-
sóknir, upplýsingamiðlun og ráðgjöf,
55 manns starfa þar og veltan er 35
milljónir. 270 fyrirtæki af öllum toga
í íjölmiðlageiranum kosta IMT.
Upplag fréttablaða miðað við
íbúatölu er minna nú en það var
fyrir rúmum aldarfjórðungi.
Morgunblöðin eru á svipuðu róli og
1970 en upplag eftirmiðdagsblað-
anna er mun minna nú að tiltölu.
Þróunin er sú sama í Finnlandi,
Svíþjóð, Bandaríkjunum, Kanada,
Bretlandi og í Þýskalandi.
Athyglisvert er að lestur dagblaða
er mun meiri á Norðurlöndum en
víðast hvar í öðrum Evrópulöndum
og að þjóðir Evrópu eru helmingi
meiri blaðalesendur en íbúar í
Bandaríkjunum og Kanada, en þar
er að sama skapi meira horft á
sjónvarp.
Tekjur dagblaðanna í Svíþjóð
skiptast þannig að 42% teknanna
kemur af áskrift, 48% frá auglýsing-
um, 8% koma frá „öðru“ og 2%
teknanna eru opinberir styrkir. Það
fer sem sagt ekkert á milli mála að
auglýsendur hafa örlög blaðanna í
hendi sér. Laun og launakostnaður
eru helmingur alls kostn-
aðar, 12% fara í pappírs-
kaup, 16% í dreifíngu,
3% í afskriftir, og 19%
kostnaðar fara í „annað“.
Kostir dagblaðanna
eru umtalsverðir:
• Upplýsingarnar eru
áreiðanlegar.
• Gott álit - gæða-
stimpill.
• Viðráðanleg og veita
góða yfirsýn.
• Samskipti við
viðskiptavini byggð
á nýjustu upplýsingum.
• Þau eru skoðanamyndandi.
• Gjörþekkja markað
sinn.
• Auðvelt að nálgast þau.
• Meðfærileg, hægt að
lesa þau „allsstaðar".
• Auðvelt að rífa eða
klippa úr þeim.
• Að endingu má svo
nota þau til uppkveikju
eða til að pakka inn
fiski.
Það að auglýsingar í sjónvarpi og
útvarpi hafi verið á kostnað prent-
miðla þarf ekki að koma okkur á
óvart, en þar eð þær voru ekki heim-
ilar í Svíþjóð má glögglega sjá þetta
þar. En að notkun prentmiðla hefur
aukist úr 20% íjölmiðlanotkunar
1980 í 23% 1995 og að aukningin er
nær öll í lestri bóka, og munar
helming í mínútum talið - það eru
tíðindi!
Könnun sýnir að Svíar vörðu 345
mínútum á degi hverjum í fjölmiðla
árið 1980 en 329 mínútum 1995.
Nokun myndbanda fer úr 1 mínútu í
10 mínútur en sjónvarpið tapar 10
mínútum, fer úr 118 mínútum í 98.
Utvarp, morgunblöð, vikublöð og
sérblöð halda sínu að mestu en eftir-
miðdagsblöð missa nær þriðjung,
fara úr 12 mínútum í 7 en Svíar lásu
bækur í 19 mínútur 1980 en 28
mínútur dag hvern 1995.
Og síðan sneri Anders Bovin sér
að alvörumálum, pen-
ingum.
Hlutverk dagblaðanna
sem auglýsingamiðla er
alls ekki sjálfgefið.
Auglýsingar á Inter-
netinu jukust úr 0,3% í
2% 1997, 15% að-
spurðra fyrirtækja aug-
lýstu á Netinu 1996 og
43% 1997. Árið 2002 er
talið að 22% allra aug-
lýsinga verði á Netinu.
2/3 stærstu auglýsenda
eru nú þegar á Netinu.
Netið er komið til að
vera, en frá hverjum tekur það? Það
er nokkuð ljóst að upplag dagblaða
mun minnka í Evrópu en
í Bandaríkjunum og
Kanada mun sjónvarps-
notkun minnka. Blöðin
sjálf, þ.e. fyrirtækin,
munu græða vel á öllu
saman, og pappírsfram-
leiðendur einnig, því þó
upplagstölur fari minnk-
andi fjölgar síðum dag
hvem. Anders Bovin tel-
ur að eftir 3 til 5 ár muni
starfsfólk blaðanna verða áþreifan-
lega vart við samkeppni frá Netinu.
Nokkrar tölur:
• 1969 vom 3 netþjónar, þ.e.
móðurtölvur fyrir Internetið, í
heiminum.
• 1994 voru þeir 2,3 milljónir.
• 1997 um 10 milljónir.
• Milli 50 og 100 milljónir manna
notuðu Netið eitthvað 1997.
• Notendafjöldinn tvöfaldast á
8 mánaða fresti.
• Viðskipti á Netinu nema um
milljarði dollara í Bandaríkjunum
1997.
Nú er í gangi verkefni sem á að
auka gæði í dagblaðaframleiðslu,
þ.e. hráefnisins, trjánna og
prentunarinnar, farfans og registurs.
Auglýsendur gera gífurlegar kröfur
til prentgæða. Til þess að mæta þeim
verður pappírsverðið að lækka og
pappírinn að batna. Hann þarf að
verða léttari og þéttari, taka betur
prentun og þorna hraðar, ryka
minna, upplitast síður, lykta minna
og slitna sjaldnar. Meiri rannsókna
er þörf, t.d. hvort borgi sig að prenta
fleiri blöð í sömu vélum og hvemig
auka megi hraða og öryggi. Áfram
þarf að þróa vinnsluna og auka
framleiðnina, sagði Anders Bovin.
Ef auglýsingar eiga áfram að birtast
í dagblöðunum verður að vera hægt
að treysta myndgæðunum.
Og til að ná í unga fólkið verður
að leggja áherslu á að venja böm og
unglinga á dagblaðalestur! ■
Pappír þarf
að verða
léttari og
þéttari, taka
betur prent-
un og þorna
hraðar, ryka
minna, upp-
litast síður,
lykta minna
og slitna
sjaidnar
Lestur
dagblaða er
mun meiri
á Norður-
löndum en
vfðast hvar
í öðrum
Evrópu-
löndum
PRENTARINN ■ 5