Prentarinn - 01.02.1998, Qupperneq 22

■ ■■ BOKAGERÐARMENN
Sigfús Eymundsson
Allir þekkja
bókaverslunina
Eymundsson og
flestir hafa heyrt
um Ijósmynd-
arann Sigfús
Eymundsson,
en hvað vita
margir um
bókbindarann
Sigfús
Eymundsson?
SIGURÞOR
SIGURÐSSON
Það var á Borgum í Vopnafirði,
þann 24. maí 1837, að Sigfús
kom í heiminn en ólst upp á Svína-
bakka. I Vopnafirði fékk hann sína
fyrstu tilsögn í bókbandi og bjó
hann sér sjálfur til verkfæri og batt
bækur fyrir sveitunga sína. Vorið
1859 fór hann til Reykjavíkur í þeim
tilgangi að sigla til Kaupmannahafn-
ar til að læra bókbandið að fullu og
starfaði hann fyrst við bókband hjá
Asgeiri Finnbogasyni á Lambastöð-
um á Seltjarnarnesi þar til hann fór
uni haustið til Kaupmannahafnar og
komst með aðstoð Jóns Sigurðsson-
ar forseta að hjá konunglegum hirð-
bókbindara Ursin.
Þetta var stærsta bókbandsvinnu-
stofan í Kaupmannahöfn. Byrjað var
vinnu kl. 6 á morgnana og voru
sveinarnir umsvifalaust reknir ef
þeir mættu of seint eða ef Ursin mis-
líkaði við þá að einhverju öðru leyti.
Þar fékk Sigfús sveinsbréf með
besta vitnisburði eftir tvö ár og var
hann þar áfram önnur tvö ár sem
sveinn og seinast sem yfirmaður eða
meistarasveinn.
Til er saga frá námsárum Sigfúsar
i Kaupmannahöfn. Var Jón bróðir
hans þá í borginni, en veiktist og
þurfti að leggjast á spítala. Peninga-
ráð bræðranna voru ekki nægileg og
leitaði Sigfús á náðir grósserans á
verslunarskrifstofu Örum & Wulffs
um lán, er var vel tekið. En þar var
staddur fyrrum verslunarstjóri versl-
unarinnar t Húsavík, maður nefndur
Johnsen, kallaður Húsavíkur-John-
sen. Tók hann að skammast út í Is-
lendinga, um drykkjuskap þeirra og
ólifnað og sagði lítt að marka sögur
þeirra er þeir séu í lánbeiðsluförum
og hefur um mörg orð og ókurteis.
Reiddist Sigfús þessu og ákvað að
ná sér niðri á karlinum. Bjó hann til
galdrakver er kenna átti mönnum
hvernig finna mætti af nöfnum
manna undir hvaða stjömu þeir séu
fæddir, og af því aftur innræti þeirra
og mannkosti. Tók sem dæmi nafnið
Jakob Johnsen og sýnir eftir aðferð
þessari hvern mannkost sá hefur að
bera er ber nafn þetta og var sú
mannlýsing ófögur mjög. Skammt
frá bókbandsvinnustofunni var karl
einn, er verslaði með ýmiskonar
hindurvitnabækur og fór Sigfús með
handritið til karlsins og sagðist hafa
þýtt það úr æfagamalli fslenskri bók.
Keypti karlinn handritið og var það
að fáum dögunt liðnum komið á
prent og hét þá: „Den ældgamle Is-
lænder Sigurdson's Spaa- og Trold-
domsbog". Hitti Sigfús nú Johnsen
að máli og segist hafa gefið út litla
bók og spyr hvort Johnsen vilji ekki
taka hana til útsölu við verslunina
heima sem hann tekur vel og gefur
Sigfús honum eintak að skilnaði. En
illt auga gaf Johnsen honum þegar
þeir hittust næst og var ekki minnst
á sölu bókarinnar.
Árið 1863 hætti Sigfús hjá Ursin
og hélt til Osló, eða Kristjaníu eins
og borgin hét þá. Starfaði hann þar
sem sveinn í einhverri bókbandsstof-
unni þar til í mars 1864 er hann fór til
Bergen. Gat hann þó oft lítt stundað
vinnu vegna fótameins er þjáði hann
allan tímann sem hann var í Noregi
og þénaði því stundum lítið.
f Bergen réðst Sigfús til starfa hjá
bókbandsmeistara er jafnframt var
bókaútgefandi og ljósmyndari. Hjá
honum lærði Sigfús ljósmyndun og
keypti fljótlega sína fyrstu ljós-
myndavél og annað er tilheyrði ljós-
myndagerðinni.
Ein af þeim bókum er bókbands-
meistarinn gaf út er Sigfús var þar,
voru nokkrar prédikanir eftir Stub
prest. Vildi hann senda þær frá sér
innbundnar og samdi við Sigfús að
setja þær í band upp á akkorð.
Samið var um fasta borgun fyrir allt
upplagið, er var 3000 eintök, og tók
Sigfús fyrst fyrir 1000 eintök, svo
hægt væri að koma þeim fyrr í sölu.
Annan daginn sem Sigfús erfiðaði
við bandið, kom meistarinn til hans
og undraði sig hversu vel verkið
gengi og sagði Sigfús víst þéna of
mikið á verkinu og reyndi að fá hann
til að sætta sig við lægri upphæð.
Daginn eftir gjörði Sigfús ekki hand-
tak á vinnustofunni, heldur lagði sig
upp á borð og las þar í bók allan dag-
22
PRENTARINN
inn. Að kvöldi dags spurði meistarinn
hverju þetta ætti að sæta að liggja
upp á borði allan daginn en vinna
ekki við bækumar. Svaraði Sigfús
því til að hann óttaðist að þéna of
mikið ef hann héldi sig of mikið að
verki og sagði það ekki gengi gott í
Bergen, þar sem fólk hefði svo lítið
vit á erfiði. Og ekki fékk Sigfús að
klára nema þessi 1000 eintök á
akkorðinu og mátti sætta sig við fast
vikukaup það sem eftir var.
I ágúst 1865 var Sigfús orðinn at-
vinnulaus, hafði hann lent í rifrildi
við meistarann sem endaði með því
að Sigfús barði manninn og var rek-
inn samdægurs. Var það reyndar
með 14 daga fyrirvara, eins og regla
var og sást meistarinn aldrei á verk-
stæðinu þann tíma, var víst hálf
hræddur við Islendinginn.
28. október kom Sigfús aftur til
Kaupmannahafnar og starfrækti þar
Ijósmyndastofu í Kannikestræde þar
til í júlí árið eftir að hann hélt heim
til Islands.
Virðist Sigfús hafa alfarið unnið
við ljósmyndun næstu árin og ferð-
ast mikið um landið til myndatöku.
Um sumarið 1868 ráðgerði hann að
flytja alfarið frá Reykjavfk og fór í
september til Stykkishólms og var
þar fram í desember er hann sneri
aftur til Reykjavíkur. Til Stykkis-
hólms fór hann aftur næsta vetur og
þar trúlofaðist hann Elísabetu
Hjaltalín, dóttur Páls Hjaltalín versl-
unarstjóra og bókbindara.
Það var samt ekki Elísabet sem
Sigfús kvæntist í Reykjavík ári síð-
ar, eða í júlí 1870, en kannski átti
dvölin í Stykkishólmi sökina á því
verslunarbraski sem Sigfús var upp-
fullur af næstu tvö árin. Um sama
leyti og Sigfús kvæntist, fékk hann
borgarabréf sem kaupmaður og var í
viðskiptum við samtök í Bergen og
fór þangað nokkrar ferðir.
Árið 1871 keypti hann húsið á
homi Lækjargötu og Austurstrætis
og bjó þar og hafði alla sína starf-
semi, en í nóvember árið eftir stofn-
aði hann bókaverslun sína. 1 desern-
ber 1873 fékk Sigfús send bók-