Dagfari - 01.12.1961, Qupperneq 10

NÚ að undanförnu hafa skyn-
samir menn í Bandaríkjum
Norður-Ameríku rætt mikið
og ritað um brýna þörf rót-
tækra ráðstafana til að koma í
veg fyrir að meirihluti banda-
rísku þjóðarinnar verði orðinn
að sljóum idjótum eftir nokkur
ár.
Og hver er ástæðan til þess
að svo víðtækur og fullkominn
fávitaháttur vofir yfir bessu á-
gæta fólki? Hvernig stendur á
því að í þessu höfuðvígi frels-
isins og lýðræðisins og alls-
nægtanna skuli vitsmunalífið í
þvílíkum voða statt? Það stend
ur þannig á því, að Bandaríkja-
menn hafa verið gripnir sjón-
varpsdellu, sem er magnaðri en
nokkur önnur della er upp hef-
ur komið £ því landi, og er þá
vissulega mikið sagt. Ymsa
þeirra er ómögulegt að hemja
við vinnu nema leyfa þeim um
leið að glápa á sjónvarp. marg-
ir þeirra glápa á siónvarp með
an þeir eru að éta, allir nota
þeir tómstundir sínar nær ein-
göngu til að glápa á sjónvarp.
Þess eru iafnvel mörg dæmi að
menn hafi fengið taugaáfall af
því að glápa á sjónvarp heilu
næturnar í stað þess að fara að
sofa í hausinn á sér.
Nú, en af hverju getur bless-
að fólk.ið ek.ki haldið vitsmun-
um sínum óskertum, þó að það
horfi svona mikið á sjónvarp?
Islendingar eiga siálfsagt erf-
itt með að skilja hað. Fæstir
þeirra þekkja nokkuð til sjón-
varps, og yfirleitt hafa þeir
enga reynslu í þessum efnum
nema af sínu eigin ríkisútvarpi,
er ekki mun sakað um að hafa
valdið ncinum teljandi fávita-
hætti með þjóðinni, þvert á
móti munu flestir sammála um
að það hafi frekar en ekki
hresst upp á vitsmunalífið und
ir styrkri stjórn Vilhj. Þ. og
annarra slíkra. En útvarp eins
og íslendingar þekkja það á
ekkert skylt við sjónvarp, að
minnsta kosti ekki amerískt
sjónvarp, það sem vinsælast er.
Þar er sko aldeilis ekki verið
að þreyta fólk með gáfumanna
tali um daginn og veginn eða
athugun „merkilegra rannsókn-
arefna“.
Þar er yfirleitt ekkert sem
heitir að afgreiða hlutina „i
Guðs friði“.
★
Sérstök nefnd hefur kynnt
sér málið og komizt að þeirri
niðurstöðu að amerískt sjón-
varp sé fyrst og fremst til þess
fallið að venja fólk af að hugsa.
En jafnframt eru áhrif þess
einkum í því fólgin að æsa upp
í fólki vondar tilfinningar. A-
samt ýmsum trúðum sem hafa
í frammi aumustu fíflalæti und
ir yfirskini gamansemi eru vin
sælustu persónur sjónvarpsins
þrennskonar:
) Kúrekabandittar sem
drepa fólk með skammbyssum.
2) Stórborgagangsterar sem
drepa fólk með vélbyssum.
3) Ófreskjur ýmiskonar sem
bíta fólk á barkann og sjúga úr
því hlóðið (Frankenstein. Dra-
cula & Co.).
Þetta er sem sé það sam-
kvæmi sem skcmmtir Amerí-
könum, meðan þeir eru við
vinnu sína, meðan heir eru að
éta, og meðan þeir hvílast á
heimilum sínum. Og mundi
víst margur þakka fyrir ef það
ætti ekki eftir að gera úr þeim
neitt verra en idjóta.
En Ameríkanar iðka sjón-
varnssendingar víðar en heima
hjá sér. Þeir flytja delluna með
sér í önnur lönd. Meðal annars
hafa þeir flutt hana hingað til
Islands. Og nú nýlega hafa þcir
fengið leyfi til að senda hana
út með auknum krafti sem á
að nægia til að koma henni
skýrt og skilmerkilega inn á
hvert heimili við Faxaflóa.
Helmingi íslenzku þjóðarinnar
hefur sem sé verið boðin þátt-
taka í þeim galskap sem er á
góðri leið með að venja fólk
alaiörlega af að hugsa í ..Guðs
eigin Iandi“. Þetta er að vísu
ekki fyrsta tilraun sem gerð er
til að efla fávitahátt með fs-
lendingum. Morgunhlaðið hef-
ur lengi verið fast lesefni á
öðru hverju íslenzku heimili,
og Alþýðublaðið hefur verið að
auka útbreiðslu sína jafnt og
þétt undir ritstjórn Benedikts
Gröndal og G. J. Á. En þetta er
fyrsta, eða að minnsta kosti al-
varlegasta tilraunin til að gera
íslendinga að amerískum fávit-
um.
★
Fregnin hefur líka vakið mik
inn fögnuð í Morgunblaðinu og
Alþýðublaðinu.
Bitstjórar þeirra skrifa um
sjónvarpið dag eftir dag og
húrra hátt. Sömulciðis hefur
fregnin orðið til mikillar gleði
fyrir Janus hjón á Borginni.
Hernámsblöðin segja að andúð
manna á Keflavíkursjónvarp-
inu sé sprottin af skrælingja-
hætti og sérvizku og miði að
því að einangra íslcndinga og
hægja frá þeim ' erlendum
menningaráhrifum sem geti
orðið þeim til gagns og þroska.
Janus þjónn segir líka í viðtali
við Vísi að það sé hlægilegt að
íslenzkri menningu muni stafa
hætta af Keflavíkursjónvarp-
inu, en fyrir hann persónulega
virðist það skipta mestu máli
að sjónvarpið hjálpar honum
til að hvílast og „slappa af“„
þegar hann kemur heim til sín
þreyttur og taugatrckktur frá
því að servera sjússinn á Borg-
inni.
Hér skal ekkert um það sagt,
hvort Janus gæti talizt fær um
að ábyrgjast íslenzka menn-
ingu, svona yfirleitt, jafnveí þó
honum kynni að virðast hún í
lítilli hættu stödd á Borginni.
Enda munu ummæli Janusar
varla ráða úrslitum í þessu
máli. En hitt er verra. þegar
stærstu blöð landsins taka að
sér að froða hví samkvæmi,
sem er á góðri Icið með að
stöðva allt vitsmunalíf fyrir
vestan haf, upp á Islendinga.
★
Fullyrðingar um að íslenzk
menning sé nógu sterk til að
þola hverskyns erlend áhrif,
eru auðvitað ekki annað en full-
yrðingar. Til dæmis munu rit-
stjórar hernámsblaðanna yfir-
leitt hafa alizt upp við ramm-
íslenzkar menningarerfðir í föð
urhúsum; og þó eru þeir sem
sagt þegar svo hart leiknir af
áhrifum hinnar aðfluttu menn-
ingar, að það örlar varla leng-
ur á Islendingnum í þeim. Þmr
eru þegar orðnir amerískir í
hugsun. Og þá má geta nærri
hvernig komið er fyrir því
fólki sem lagt hefur út í hríð-
ina í litlum sem engum skjól-
flíkum þjóðlegrar menningar.
Enda munu flestir hugsandi
mcnn á einu máli um að ástand-
ið sé þegar orðið ískyggilegt,
að minnsta kosti hér í nágrenni
Keflavíkurflugvallar, þar sem
hermannaútvarp og aðrar slík-
ar uppeldisstofnanir hafa haft
aðstöðu til að útbreiða amerísk
an menningarsora meðal heill-
ar kynslóðar íslendinga og not-
ið til þess ötullar aðstoðar ís-
lenzkra blaða. Og það þarf
heldur ekki að velta vöngum
yfir því hver verða muni þró-
un þessa ástands þegar öflugt
amerískt sjónvarp verður kom-
ið til viðbótar þeirri amcríkaní-
seringu sem fyrir er.
★
Qui bono? Hverjir hafa hag
af allri þcssari taumlausu
ameríkaníseringu? Því er fljót-
svarað. Hag af henni hafa þeir
erlendir aðilar sem ætla sér að
gjörnýta ísland til hernaðar-
þarfa sinna og fjárhagslegs
stórgróða, en hafa hingað til
orðið að fara tiltölulega hægt
í sakirnar vegna þess að þjóð-
ernismetnaður íslcndinga,
sómatilfinning þeirra og sjálfs-
virðing, hefur hvað eftir ann-
að bannað þeim það sem þeir
vildu. Og hag af þessu hafa
einnig þcir innlendir glæfra-
menn sem binda miklar gróða-
vonir við áform hinna erlendu
stéttarbræðra sinna, og eiga
því sín lilutabréf í amerík-
aníseringunni. Það er í þágu
þessara aðila sem hernáms-
blöðin reka sinn áróður.
Ritstjórar hernámsblaðanna
eru arftakar þeirra manna sem
SJÖNVARP OG SÉRVIZKA