Læknablaðið - 01.04.1919, Blaðsíða 7

LÆKNABLAÐIÐ
53
ina. Framtak þurfti til þessa á þeim dögum. Aftur sló hann slöku viS
námiö i Hólaskóla framan af,* var skemtilegur, skrautgjarn og iþrótta-
maður mikill. Hann fór þá strax á skólaárunum aS hnýsast í lækningar.
Aö lokum útskrifaSist hann þó meS góSum vitnisburSi eftir n ára nám
26 ára aS aldri. „Excudit tandem pulverem scholasticum, per undecim
annos contractum“, segir í testimonium hans.
Á Hafnarárunum stundaSi hann námiS af kappi: læknisfræSi og náttúru-
fræSi, og hefir auSsjáanlega veriS í góSu áliti, því hann komst óSara í
kynni viS marga merka Dani, sérstaklega vísindamenn. Leiddi þetta til
þess, aS hann var sendur til íslands meS Eggert Ólafssyni 1751, til þess
aS safna náttúrugripum og handritum. Fór hann um mestan hluta SuSur-
Og NorSurlands og streymdu auSvita'S sjúklingar til hans hvar sem hann
fór. Dönum þótti svo góSur árangur af ferS þeirra Eggerts, aS þeir
voru sendir heim á ný og ferSuSust um land alt. Er skýrt frá ferSum
þeirra og athugunum í hinni miklu ferSabók þeirra félaga.
Bjarni vann sér þaS til ágætis í för þessari, aS rannsaka hina svonefndu
sárasótt, sem kom upp viS verksmiSjuna í Rvík (1756), og reyndist þaS
vera syphilis. SkoraSi hann þá fastlega á amtmann, aS taka alvarlega í
strenginn, „til þess aS þessi viSurlita sjúkd. rótfestist ekki í landinu til óSæt-
andi skaSa og hneisu“. Menn létu sér fátt um finnast, og varS sjúkd. ekki
útrýmt fyr en hann var orSinn landlæknir.
Bjarni var nú orSinn kunnur vísindamaSur, en fullnáSarpróf í læknis-
fræSi tók hann ekki fyr en 1759 meS besta vitnisburSi.
Sáraveikisfaraldurinn varS til þess, aS Magnús Gíslason amtm. fór
fram á þaS, eftir tillögum Bjarna, aS stofnaS væri hér landlæknisembætti.
Var Bjarni sjálfkjörinn í þá stöSu, og 1760 var hann skipaSur af konungi
sem fyrsti landlæknir á íslandi. Hann skyldi fá leigulausa ábúSarjörS
og 300 ríkisdala laun.
Því verSur ekki neitaS, aS hér var álitlegur maSur settur i mikilvæga
stöSu. Þekking hans á læknisfræSi hefir veriS ágæt eftir þeirrar tiSar
hætti, og sjálfur var hann hneigSur til þess starfa, mikill dugnaSarmaSur
til ferSalaga, hjálpfús og ósérhlifinn. Sérþekking hans á náttúrufræSi
var aS sjálfsögSu góS viSbót, en auk þess hafSi hann auSsjáanlega ríkan
áhuga á því, aS „hefja land og lýS“. Hann hafSi t. d. aldrei setiS sig úr
íæri ytra meS aS skoSa hvern hlut, sem hann hélt aS gagni kynni aS koma
hér, leirkera og glersmiSjur, púSurs og pappírsgerS, múrsteina og
járngerS, sögunarmyllur, saltgerS, kalkbrenslu o. fl. — ÞaS var því marg-
fróSur maSur á besta aldri, meS brennandi áhuga á hvers konar viSreisn
landsins, þessi Abraham ísl. læknastéttarinnar.
En hvaS varS svo úr þessum efnilega manni og áformum hans, er hann
kom heim í íslenska fásinniS?
Fyrsta verk hans var aS kenna stúdentum læknisfræS'i
— stofna vísi aS læknaskóla, — til þess aS bæta úr læknisleysinu. Fyrsti
lærisveinn hans var Magnús GuSmundsson, er gekk undir próf á alþingi
----------- (Framh. á bls. 73.)
* MóÖir hans setti þaS upp viS menn þá, er báSu dætra hennar, aS þeir útveg-
uSu sonum hennar „ölmusupláss" á Hólaskóla og kom þeim þannig til menta
þó fátæk væri.