Læknablaðið - 01.11.1919, Blaðsíða 3

10IH1HII
.. 5. árgangur.
Nóvember.
10. blað.
Oxyuriasis.
Njálgur hefir veriS kunnur síðan i fornöld, og er meira og minna al-
gengur í öllum löndum, einkum i börnum, og þar sem hreinlæti er ábóta-
vant, og er þetta síðara atriði í eölilegu samræmi viS lífsháttu þessara orma.
Skal dálitið minst á það her.
Oxyuris vermicularis hefst helst viö í neðanverðum Ileum og í Coecum
og Process. vermiformis. Skiftar hann ham 2var eða 3var áður en karl-
og kvendýrin verða fullþroska. Þegar Copulation (karl- og kvendýrs) er
um garð gengin og uterus kvendýranna fer að þenjast út af eggjum, þá
fara kvendýrin að flytja sig úr Coecurn (og proc. vermiformis) niður
eftir colon niður i rectum. Þegar þangað er komið', er uterus kvendýr-
anna orðinn troðfullur af fullþroska eggjum og fara ormarnir þá að
gjóta, sumpart neðst í rectum og í slímhimnufellingunum í anus
og sumpart og enda helst á húðinni fyrir utan anus. Einkum skriða kven-
dýrin full af þroskuðum eggjum um næturnar út úr anus og áfram, hing-
að og þangað í rima internat., um perineum o. s. frv., helst þar sem húð-
in er rök, stundum inn í vulva og vagina hjá telpum og konum, og gjóta
aragrúa af eggjum á leiðinni. Þetta skrið ormanna hefir, sem kunnugt
er, oítast í för með sér kláðaóþægindi á þessum umgetnu stöðum likam-
ans og klóra sjúklingar sér svo, og fá um leið egg njálgsins á fingurna
og undir neglurnar, og þaðan komast eggin svo inn í munn sjúklings-
ins, þegar hann neytir matar, eða á annan hátt. Egg njálgsins berast
þannig, annaðhvort beinlínis á fingrum sjúklinga inn í munninn, einkum
r börum, eða þá á mat og stundum í drykk inn í munn og maga fólks, þ.
e. a. s., eggin eru þá s m i t a, og Oxyuriasis h e 1 d u r á f r a m i sjúkl-
ingum, aðallega af því að stöðugt koma egg á ný p r. o s inn í hann, það á
sér stað stöðugt reinfectio p r. os, en að miklu minna leyti af því
að ormarnir gjóti inni í þörmum sjúklingsins, því að þótt slikt geti
kornið fyrir, þá er hitt að aðalreglan og e ð 1 i orma þessara að skríða
niður í anus og út úr anus til þess að gjóta á húð sjúklingsins.
Það lítur svo út, að kláöi sá, sem oftast er samfara skriði ormanna um
leið og þeir dreifa eggjum sínum á húö sjúklingsins, sé frá náttúrunnar
hendi tilhögun til þess að halda við þeim „circulus“ ormanna og eggj-
anna, sem að ofan er lýst, ormunum í hag. í samræmi viö þetta, sem hér
hefir verið tekið fram um eðlisfar njálgsins, er það, að sjaldan finnast
njálgsegg svo neinu nemi í fæces sjúklinga, þó leitað sé að þeim ]tar.
Egg njálgsins eru töluvert lifseig og geta haldið sér nokkurn tíma bæði
á matvælum og í vökvum (vatni, mjólk) þegar þau komast í slíkt, og