Læknablaðið - 01.12.1924, Blaðsíða 8

182
LÆKNABLAÐIÐ
góma börn i barnaspítalanum í Great Ormond Street. Hafði hann þá
nýlega skrifaö um sínar fyrstu 3000 holgómaaögjöröir á slikum brjóst-
mylkingum. Samvinnan var svo góö með hjúkrunarkonu og þremur að-
stoðarlæknum, sem hjálpuöu Lane og verkfærin útvalin. — Litlu trant-
arnir uppspertir svo, aö nærri mátti korna inn heilum hnefa, chloroform-
svæfing meö Junkers áhaldi, og svampar á löngu skafti, til aö þerra
blóð. Á eftir ])aut eg urn ótal Lundúnagötur í bifreiöinni méö Lane, til
morgunveröar í hinu skrautlega heimili hans, og svo þaðan til Guys
HospitaJs, til aö sjá fótbrotaaðgeröir, shortcircuiting o. fl.
í Anteríku sá eg nokkra stórskurðlækna, sem voru litlu íhaldssantari
meö hnífinn en Lane, þó ekki væru þeir aö leika sér viö; önnur eins fyrir-
tæki og að exstirpera colon.
Þar i landi ])ótti mér eftirtektaveröast, hve margir trúöu duglega á
kredduna um íocal infection og l)reyttu dyggilega þar eftir.
1 vöntun góðs nýyröis yfir ])etta hugtak verö eg aö tákna þaö meö „smit-
un frá sýklafylgsnum“.
Tveir vísindamenn, þeir Rosenow og F r a 11 k B i 11 i n g s, eru
aðalfrömuðir þessarar kreddukenningar — og samkv. skoðun þeirra eru
]>aö einkum holdvefir og holrúm nefsins og munnsins, sem búa sýklun-
um staö, og frá þeim sýkjast síöan aftur ýmsir partar likamans. Þaö er
fyrst og fremst tonsillæ, nefið og holrúmin í sambandi viö það og sjúk-
ar tannrætur, sem spellum valda. Og einkum eru það grænir og hæmolyt-
iskir streptococci, sem fá sökina, enda finnast þeir þráfalt á þess-
um stööum liggjandi i leyni. Meö lymfu — og blóðæðum eiga þeir svo
að geta borist þá og þegar og víös vegar um líkamann og valdiö tjóni.
Af þessum ástæöum hefir veriö til bragös tekið, að reyna umfram alt
aö uppræta sýklahreiörin á þessum stööum meö ýmsum blóöugum að-
geröum. Lane trúöi því, að colon væri aöal-Pandórukrukkan, en Amerik-
anar finna nú krukkurnar helst í grend viö nef og munn eins og sann-
gjarnt er, ])ví að þar liggur ])jóöleiö flestra sýkla inn í likamann.
Þaö eru sérstaklega t o n s i 1 1 e c t o m i u r og t a n n ú t d r æ 11 i r.
sem hafa komist i alglevming. Siöan Röntgen-gegnumlýsing kjálkanna
fór aö tíökast nteðal lækna og tannlækna, hefir þaö orðið auðfundnara
en áöur, hverjar tannrætur væru skemdar, og hefir þaö hert rnjög á tann-
útdrætti.
Rosenow og lærisveinar hans halda því fram, aö sýklarnir öölist við
langa geymslu í fylgsnttm sinum mismunandi eiginleika eftir atvikum.
eins og i klakskápum viö mismunandi 'hita og næringu. Þannig uppfóstr-
ist sýklakyn með misjafnri ásælni (affiniteti) eftir ýmsum liffærum eins
og t. d. liðamótum, appendix, maga, gallvegum, húö o. s. frv. Þetta er þó
fremttr trúaratriöi en aö staðfest sé meö fulluin rökum.
Sjúkdómar þeir sem helst eru raktir frá sjálfsmitun út frá sýklafylgsn-
um, eru þessir: Rheumat. ac. et chroii., endocarditis, myocarditis, peri-
carditis, chorea, gonococc-fylgikvillar, nephritis, appendicitis, cholecyst-
itis, ulcus ventriculi. tt. duodeni, pancreatitis, erythema nodosum, myelitis,
iridocyclitis o. fl.
Þessi ameríska kenning hefir fengiö rnikla útbreiöslu um hinn ensku-
talandi heim, en hér í álfu á hún enn öröugt uppdráttar. Flestum evrópsk-
um vjsindamönnum þykjr hún á of veikum rökum bygö, En meðal ame-