Læknablaðið - 01.11.1933, Blaðsíða 30

LÆICNABLAÐIÐ
156
scrotum, genit. ext. og fjölda smærri aögeröa á neðri extr., jafnvel vi5
smærri beinbrot.
1898 fann ameriskur neuropatholog, L. Corning, a5 liægt var a5 fram-
kalla analgesi (Leitungsanásthesie) á dýrum, me5 því að lumbálpunktera
a. m. Quincke og sprauta kokainupplausn inn í cavum subarachnoidale.
Litlu síöar reyndi Bier aðferöina á sjálfum sér og Hildebrandt aöstoöar-
manni sínum. Hann fékk anæsthesi og alt virtist ganga vel, en kokainið
reyndist of eitrað og hætturnar því of miklar, þær voru helst blóðþrýst-
ingsfall og lamanir á centra í medulla obl., þ. e. respirationsstöðvun og
kollaps o. fl.
Þrátt fyrir tilraunir með ný og minna eitruö kokaiuderivöt, reyndist
aðferðin of hættuleg, og flestir hættu við hana.
Það var einkum blóðþrýstingsfallið, sem talið er stafa af intradural löm-
un á æðakonstriktorunum, og þarmeð fylgjandi kollaps, sem var það
sker, sem flestir strönduöu á. Babcock líkti sjúkl. við konstriktoralaus
dýr, sem deyja ef þau eru hengd upp með höfuð hangandi niður. Þess-
vegna verður að leggja sjúkl. þannig að blóðið renni óhindrað til hjarta
og heila, þ. e. í léttri (15—20°) Trendelenburgslegu. Fjöldi lyfja, bæði
hjarta- og neurotonica voru árangurslaust reynd.
En það sem hefir gert spinalan. nothæfa er Ephedrin, sem Chen hafði
fundið 1923, og 1927 stungu Ockerblad og Dillon upp á að nota það
sem profylaktikum við blóðþrýstingsfallinu. Þetta efni verkar nefnilega
perifert, á endagreinar konstriktoranna eða beint á finu sléttu vöðvana í
æðaveggjunum. Þess besta verkun á aö fást við subcut. inj. i dos: 10
ctgr. (2 cm3 af 5% upplausn) 15—20 mín. fyrir aðgerðina. Þó getur verið
varhugavert að gefa hypertonici nema y2 þann dosis, eða ékki fyr en
blóðþr. er farinn að falla, þ. e. á meðan á aðgeröinni stendur.
Aðferðirnar við spinalan. eru niargar og mismunandi, en þær byggj-
ast flestar á hugmyndum, sem menn gera sér um deyfingu og örlög deyfi-
lyfsins í cavum suljarachnoidale, sem stendur í beinu sambandi við cis-
terna cerebellomedullaris og beilahólfin. Flestir telja aö deyfingin bygg-
ist á þunga deyfilyfsins í hlutfalli við eðlisþunga liq. spin., og svo á
diffusion, sem ætíð á sér stað milli tveggja saltupplausna, sem látnar
eru i sama ílát.
Hér má og geta um þá skoðun sumra (A. Als-Nielsen & Christen-
sen) að kokain derivöt (Tropococain) séu neurotrop, þ. e. hafi sérstakt
affinitet til taugavefsins, það hverfur nefnilega úr liquor eftir fáeinar
mínútur.
Pech og Dehnas fundu að diffusion gekk miklu hægar í vökva með
miklum þrýstingi. Þetta nota menn sér alt eftir því hvort menn óska
að anæstheticum breiðist yfir stærra (hærra) svæði, eða að það haldi
sér sem best aðskilið frá lumbalvökvanum. Þannig tæma sumir (A. Als-
Nielsen & L. Christensen) nokkura ccm út af liquor, og lækka þannig
þrýstinginn í canalis spin. Aðrir (N. Backer-Gröndahl) tæma ekkert út.
Ritgerðir um spinalan. eru heil legio og aðferðirnar ekki síður, hér
skal því farið fljótt yfir sögu og aðeins gerð grein fyrir tveimur, sem
báðar byggja á kenningunni um mismunandi eðlisþunga í hlutfalli við
liquor cerebrospinalis, sem talinn er 1,005—1,007.