Kraftur - 01.05.2011, Blaðsíða 10

10 KRAFTUR
„Í Ráðgjafarþjónustu Krabbameinsfélagsins
er boðið upp á þjónustu við fólk sem greinst
hefur með krabbamein og aðstandendur
þess. Þegar krabbamein greinist orsakar
það óvissu hjá viðkomandi einstaklingi
og fjölskyldu hans varðandi framtíðina,
bæði hvað varðar heilsu, fjárhag og ýmsa
félagslega þætti. Ótal spurningar vakna sem
finna þarf svör við.

Þetta geta til dæmis verið vandamál sem
tengjast velferð barnanna, óvissa tengd
vinnu og starfsþreki, heilsunni, áhyggjur
af fjármálum, framfærslu og margt, margt
fleira.
Mikilvægt er að praktísk málefni fjöl–
skyldunnar séu í góðum farvegi og það er
í raun forsenda þess að sjúklingurinn geti
einbeitt sér að læknismeðferðinni og að því
að ná bata á nýjan leik.
Í þessum aðstæðum er nauðsynlegt að
ræða við fagaðila og í Ráðgjafarþjónustunni
er hægt að hitta fagaðila en þar starfa
félagsráðgjafi, hjúkrunarfræðingar og fram–
kvæmdastjóri Krafts. Við leitumst við að
svara spurningum þeirra sem til okkar leita
og aðstoðum við að fylla út umsóknir og
eyðublöð, t.d. varðandi sjúkradagpeninga
og lífeyri og reynum þannig að leggja okkar
af mörkum til að létta undir með sjúklingum
og aðstandendum þeirra. Okkar þjónusta er
veitt án endurgjalds.“
Er eitthvað eitt ferli sem allir þeir sem
greinast með krabbamein fara í gegnum
eða er misjafnt hvernig fólk tekur á
veikindunum? Hvað er það sem brennur
helst á fólki?
„Það er áfall fyrir flesta að greinast með
krabbamein og áfallahjálp getur hjálpað
mörgum að komast í gegnum fyrsta skeiðið.
Það er misjafnt hvernig fólk upplifir áfallið
og það fer áreiðanlega eftir því hvaða
skuldbindingar fólk hefur í lífinu. Sumir dofna
upp og sýna litlar tilfinningar. Stundum
finnst fólki sjúkdómsgreiningin óraunveruleg
og tala um að það sé eins og þetta sé að
koma fyrir einhvern annan en það sjálft.
Mér finnst skelfilegast þegar foreldrar ungra
barna greinast og fólk í þeim aðstæðum
vill oft fá upplýsingar um hvernig það eigi
að segja börnum sínum slík tíðindi á sem
sársaukaminnstan hátt. Ég held að erfiðast
sé að vera foreldri í þessum aðstæðum.“
Nú er oft talað um afneitun sem eitt stig
sorgarferlis og oft ef fólk vill ekki tala um
veikindi eða forðast það, þá er það oft
stimplað sem í afneitun? Er þetta rétt?
„Settar hafa verið fram kenningar um
sorgarferli sem fólk gengur í gegnum
við þessar aðstæður og að fyrsta stigið
eftir greiningu sé tímabil afneitunar og
einangrunar (Elísabet Kübler-Ross). Þeir
sem hingað leita eru ekki í afneitun. Þeir
eru að leita lausna í þeim erfiðu aðstæðum
sem þeir eru komnir í. Ég tel að fólk sem ekki
vill ræða veikindi sín hafi fullan rétt á því
þó sjálfsagt sé að ræða þessa hluti við sína
nánustu. Reynslan hefur kennt mér að fólki
líður betur ef það ræðir hlutina við aðila sem
hafa sambærilega reynslu.“
Hvað með sálrænan stuðning? Er munur á
stuðningi þeirra sem hafa sömu reynslu og
þeirra sem eru vinir og ættingjar en hafa
ekki sjálfir reynslu af krabbameini.
„Ég held að það sé lítill munur hvað
samkennd varðar. Það kemur ekkert í
staðinn fyrir góðan stuðning frá ættingjum
og vinum. Hins vegar búa þeir sem hafa
greinst með krabbamein og farið í gegnum
krabbameinsmeðferð yfir reynslu og
þekkingu sem þeir geta deilt með öðrum.
Það getur auðveldað hinum nýgreinda að
fá upplýsingar um reynslu annarra og taka
síðan sjálfur sínar ákvarðanir varðandi þau
vandamál sem hann stendur frammi fyrir.
Það felst mikil heilun í því fyrir sjúklinginn
að ræða við annan einstakling með
sambærilega reynslu. Það getur myndast
djúp samkennd milli þeirra og er til þess
fallið að efla von sjúklingsins um bata. Það
er ómetanlegt að hitta einhvern sem lítur vel
út og hefur lifað sjúkdóminn.“
Er hægt að tala um að fólk upplifi
áfallastreitu þegar það greinist með
krabbamein? Hvernig lýsir hún sér?
„Margir þeirra sem greinast með krabba–
mein hafa upplifað þrekleysi, slappleika
eða önnur líkamleg einkenni. Þessum
einkennum fylgja oft áhyggjur og kvíði.
Þetta getur valdið því að fólk er ekki eins
vel í stakk búið til að takast á við áfallið sem
sjúkdómsgreiningin veldur. Áfallastreita
getur komið í kjölfar áfalls og fólk með skert
þrek er ekki eins sterkt fyrir og heilbrigðir
einstaklingar. Það hefur ekki eins góðar
varnir gegn áfallastreitu. Áfallastreita getur
birtst í hugrænum-, tilfinningalegum-, og/
eða líkamlegum einkennum. Einkennin geta
falist í minnisleysi, einbeitingarörðugleikum,
skapsveiflum, kvíða, ótta eða líkamlegum
óþægindum. Besta vörnin gegn áfallastreitu
er að hvílast vel, slaka á og hugleiða, hreyfa
sig daglega, borða hollan mat og þiggja
sálfélagslegan stuðning.“
Annað sem þú vilt koma að?
„Ég tel að allir sem greinast með krabbamein
eigi að fá alhliða endurhæfingu og þá er ég
að tala um sjúkraþjálfun, næringarráðgjöf,
iðjuþjálfun og aðstoð frá félagsráðgjafa
og sálfræðingi. Á krabbameinsdeild
Landspítalans er matstæki sem mælir
vanlíðan sjúklinga. Ég myndi vilja að allir
sem greinast með krabbamein séu greindir
á þessu matstæki og að þeir fái aðstoð í
samræmi við niðurstöður þeirra mælinga.“
ÞAÐ ER ÁFALL FYRIR FLESTA AÐ GREINAST
MEÐ KRABBAMEIN
GUNNJÓNA UNA GUÐMUNDSDÓTTIR FÉLAGSRÁÐGJAFI SEGIR AÐ
RÁÐGJAFAÞJÓNUSTA KRABBAMEINSFÉLAGSINS GETI NÝST UNGU
FÓLKI SEM NÝLEGA HEFUR GREINST MEÐ KRABBAMEIN EÐA ER Í
KRABBAMEINSMEÐFERÐ Á MARGVÍSLEGAN HÁTT.
RÁÐGJAFAÞJÓNUSTA
Gunnjóna Una Guðmundsdóttir félagsráðgjafi.