Bændablaðið - 03.10.2013, Page 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 3. október 2013
Fréttir
Mjólkursamsalan og Kaupfélag
Skagfirðinga hafa ákveðið að
greiða fullt afurðastöðvaverð fyrir
alla mjólk frá októberbyrjun og
út þetta ár. Þetta þýðir að greitt
verður fyrir mjólk sem bændur
framleiða umfram greiðslumark
á fullu afurðastöðvaverði.
Ástæðan er gríðarleg sölu aukning
í smjör, rjóma, ostum, drykkjarmjólk
og ýmsum öðrum afurðum það sem
af er ári og útlit fyrir áframhaldandi
aukningu. Söluaukning á smjöri
hefur verið svo mikil að helst er hægt
að kalla hana sprengingu. Vonast er
til þess að bændur sjá ákvörðunina
sem hvatningu til að framleiða enn
meiri mjólk.
Þá hafa Samtök afurðastöðva
í mjólkuriðnaði lagt til að
greiðslumark næsta árs, það
er framleiðsluréttur bænda á
innanlandsmarkað, verði aukið úr
116 milljónum lítra í 123 milljónir
lítra. Það er því ljóst að bjart er fram
undan.
/fr
Öll mjólk keypt á fullu afurðastöðvaverði
Hrútaveisla haldin
á ný í Akrahreppi
– eftir ríflega tveggja áratuga hlé
Ríkisstuðningur við landbúnað
eykst innan OECD-ríkjanna
– Viðsnúningur á síðasta ári eftir aldarfjórðungs samdrátt
Samkvæmt skýrslu OECD um
landbúnaðar mál jókst ríkis-
stuðningur við landbúnað á
síðasta ári innan flestra aðildar-
ríkja. Um viðsnúning er að ræða,
þar eð ríkisstuðningur til handa
land búnaði hefur undanfarinn
aldar fjórðung lækkað jafnt og þétt
og náði sögulegu lágmarki árið
2011. Hið sama á við um Ísland og
önnur OECD-lönd, en hér á landi
mælist hækkunin 3 prósent milli
áranna 2011 og 2012.
Í skýrslunni er fjallað um
landbúnað og ríkisstuðning við hann
í 47 löndum sem samanlagt framleiða
um 80 prósent af öllum landbúnaðar-
vörum í heiminum. Ríkisstuðningur
við landbúnaðarframleiðslu var á
síðasta ári 17 prósent í löndunum
öllum og hafði hækkað um tvö
prósentustig frá árinu áður.
Mikilvægast að draga úr fátækt
Að mati OECD má greina skörpustu
hækkunina í ríkisstuðningi við
landbúnað innan landa sem lagt
hafa áherslu á aukna sjálfbærni í
matvælaframleiðslu. Hins vegar er
það mat OECD að einungis sé hægt að
greina veikt samband milli aukinnar
sjálfbærni í matvælaframleiðslu
og aukins fæðuöryggis, einkum í
þróunar ríkjunum. Mun skilvirkara
væri ef takast mætti að draga úr
fátækt í heiminum.
Hækkun stuðnings mun minni en
hækkun verðlags
Ríkisstuðningur við landbúnað hér á
landi var af OECD talinn vera 20,2
milljarðar króna árið 2012. Frá árinu
2008 hefur sá stuðningur hækkað
um rúmlega 13 prósent. Á sama
tíma hefur almennt verðlag hækkað
um 29 prósent. Í gögnum OECD
er stuðningnum skipt upp í fernt;
beinan stuðning, markaðsvernd,
óbeinan stuðning og annað.
40 prósent reiknuð markaðsvernd
Beinn stuðningur er talinn vera sá
stuðningur sem ríkið reiðir af hendi
beint til landbúnaðarins. Meðal
annars er um að ræða búvöru-
samninga við sauðfjárbændur,
mjólkur framleiðendur og garð-
yrkjuna auk búnaðarlaga samnings,
ráðgjafar þjónustu og annars. Beinn
stuðningur er samkvæmt OECD
talinn nema 10,8 milljörðum króna.
Það er hækkun um 13 prósent frá
árinu 2008.
OECD metur markaðsvernd
landbúnaðarvara sem stuðning upp
á 8,1 milljarð króna. Sá útreikningur
miðast við mun á heimsmarkaðsverði
og innanlandsverði, í þeim
tilvikum þegar innanlandsverð er
hærra. Ekki er tekið tillit til þess
þegar innanlandsverð er lægra en
heimsmarkaðs verð. Mestu máli
skiptir þessi mismunur varðandi
mjólkurvörur og kjúkling. Hækkun
frá árinu 2008 er metin 18 prósent.
Óbeinn stuðningur lækkar
Óbeinn stuðningur er metinn sem
umtalsvert minni en fyrrnefndir
þættir, eða 0,9 milljarðar króna.
Óbeinn stuðningur eru meðal annars
ríkisframlög til Matvælastofnunar.
Þessi liður hefur lækkað á síðustu
fimm árum um 17 prósent.
Aðeins 2,12 prósent af
heildarútgjöldum ríkissjóðs
Annar stuðningur er síðan 0,4
milljarðar króna. Bein ríkis-
útgjöld vegna stuðnings við
landbúnað eru því talinn vera 12,1
milljarður króna og kostnaður
neytenda af markaðsvernd er
talinn 8,1 milljarður. Útgjöld til
landbúnaðarins voru 2,12 prósent
af heildarútgjöldum ríkissjóðs árið
2011 og hafa farið lækkandi síðustu
áratugi.
Ísland í fimmta sæti
Samkvæmt skýrslu OECD er
ríkisstuðningur talinn vera tæp 47
prósent af heildartekjum bænda. Það
hlutfall hefur lækkað úr 52 prósentum
árið 2008. Ríkisstuðningur sem
hlutfall af tekjum bænda hér á
landi er sá fimmti hæsti innan
OECD. Stuðningurinn er hærri í
Noregi (63%), Sviss (57%), Japan
(56%) og Suður-Kóreu (54%) en
að meðallagi er hann nítján prósent
innan OECD. Stuðningurinn
innan Evrópusambandsins er
sömuleiðis nítján prósent. Lægstur
er stuðningurinn í Nýja-Sjálandi,
Úkraínu og Ástralíu.
Mikill viðskiptahalli við útlönd
Þá vekur athygli að viðskiptahalli
vegna landbúnaðavara var 21,6
milljarðar króna árið 2011.
Með því er átt við að fluttar
voru inn landbúnaðarvörur fyrir
umrædda uppæð umfram útfluttar
landbúnaðarvörur.
/fr
Síðastliðið haust voru gerðar
breytingar á varnarlínum
vegna sauðfjár sjúkdóma sem
meðal annars fólust í því að
svo kallað Tröllaskaga hólf
var flokkað sem ósýkt svæði,
utan Dalvíkur byggð norðan
Hámundarstaða. Tröllaskagahólf
nær frá Héraðsvötnum í vestri til
Eyjafjarðarár í austri. Fram að
breytingunum hafði umrætt svæði
talist sýkt svæði og þar með verið
ólöglegt að selja fé á milli bæja
innan hólfsins.
Félag fjárbænda í Akrahreppi
í Skagafirði hyggst nú halda
hrútasýningu í hreppnum, þá fyrstu
um ríflega tveggja áratuga skeið, en
á meðan hólfið taldist sýkt svæði
voru slíkar sýningar ólöglegar. Með
því að nú hefur hömlum verið létt af
svæðinu gefst nú tækifæri til slíks
sýningahalds og verður því fagnað
með hátíð sunnudaginn 6. október
næstkomandi. Samkoman verður
haldin í fjárhúsunum á Þverá og
hefst hún klukkan 13. Hvorki þarf að
greiða þátttökugjald né aðgangseyri
og eru allir velkomnir en Kvenfélag
Akrahrepps mun standa fyrir
kaffisölu á staðnum.
Á Hrútaveislunni, sem svo
er nefnd, verður boðið upp á
hrúta sýningu, hrúta uppboð og
skrautgimbra sýningu. Á hrúta-
sýningunni verður keppt í tveimur
flokkum, flokki vetur gamalla hrúta
og lambhrúta. Þátttöku rétt öðlast
15 hæst dæmdu hrútarnir í hvorum
flokki í eigum félagsmanna. Ráðu-
nautar munu svo raða þeim í sæti.
Lambhrútasalan fer þannig fram
að hver félagsmaður fær að koma
með 10-15 hrúta og fær úthlutað stíu
fyrir sína hrúta. Geta þá gestir og
gangandi fengið að skoða hrútana
og falað þá til kaups. Stefnt er á að
10-15 bestu hrútarnir sem koma á
sölusýninguna verði boðnir upp,
þannig að allir ættu að eiga mögu-
leika á að geta keypt kostagripi.
Verð á lambhrút hefur verið ákveðið
20.000 krónur fyrir utan virðisauka-
skatt og verður það byrjunarverð á
uppboðshrútum.
Skrautgimbrasýningin verður
þannig að öllum börnum í
Akrahreppi er boðið að koma með
sína skrautgimbur til sýningar.
Ræður þar litur, hornalag, gáfur og
fleira sem ráðunautum finnst ekki
mikið til koma við einkunnagjöf. Ef
bara eru til hvítar gimbrar á bænum
er bara að skreyta eina. Yngstu
keppendurnir mega hafa með sér
aðstoðarmann. /fr.
Skráning lambadóma í fjárvís.is
Þessa dagana er vinna við lambadóma
í fullum gangi. Til að hægt sé að
gera upp niðurstöður einstakra
búa og safna saman upplýsingum
um afkvæmi sæðingastöðvahrúta er
nauðsynlegt að fá þessar upplýsingar
inn i skýrsluhaldið.
Bændur eru hvattir til að skrá dóma
sjálfir inn í fjárvís.is og er miðað við
að dómaskráningu ljúki viku eftir að
mælingarnar eru gerðar. Þeir bændur
sem ekki hafa tök á því að skrá dómana
sjálfir inn í Fjárvís geta fengið það gert
hjá RML gegn vægu gjaldi. Að afloknu
skoðunartímabilinu (lambadómum)
skulu allir dómar vera komnir inn í
gagnagrunn Fjárvís.
/Sauðfjárteymi RML
Úr Tungnarétt. Mynd / Ruth Örnólfsdóttir
Staðið við búvörusamninga í fjárlögum
Staðið verður við ákvæði
búvörusamninga í fjárlögum
næsta árs ef frumvarp þar að
lútandi nær fram að ganga. Munu
samningarnir fylgja almennum
verðlagsbreytingum en sem kunnugt
er var samið um að svo skyldi vera
í september 2012 þegar einnig var
samið um að eftirstöðvar verðbóta
kæmu ekki að fullu til greiðslu. Þetta
kemur fram í frumvarpi til fjárlaga
ársins 2014 sem kynnt var síðasta
þriðjudag.
Nokkuð er dregið úr framlögum
í þágu landbúnaðar og dreifbýlis í
frumvarpinu. Stærsti niðurskurðurinn
á sér stað í þremur fjárlagaliðum;
verðmiðlun landbúnaðarvara, jöfnun
flutningskostnaðar og Fóðursjóði.
Ekki er gert ráð fyrir neinu framlagi
til þessara þriggja liða og jafngildir
það lækkun að raungildi um 2.001,5
milljónir króna.
Niðurgreiðslur á húshitun verða
lækkaðar að raungildi um 108,3
milljónir króna. Stærstur hluti
lækkunar innar felst í 75 milljóna
króna lækkun vegna aðhaldsaðgerða
í ríkisrekstri. Þá lækkar fjárveiting
til Bændasamtaka Íslands um 7,3
milljónir króna og til Búnaðarsjóðs um
30 milljónir. Hins vegar hækka framlög
til Framleiðnisjóðs landbúnaðarins um
14 milljónir og í flutningssjóð olíuvara
um 27 milljónir að raungildi.
Skorið niður hjá skólunum
Dregið verður úr framlögum til
menntastofnana tengdra landbúnaði
samkvæmt frumvarpinu. Háskólinn
á Hólum þarf að þola mesta
niðurskurðinn, 8,6 prósent frá síðustu
fjárlögum. Skýrist stærstur hluti
samdráttarins með því að fellt verður
niður tímabundið 39 milljóna króna
framlag vegna rekstarerfiðleika.
Landbúnaðarháskóli Íslands fær
samkvæmt fjárlagafrumvarpinu
655,1 milljónir, sem er 0,7 prósenta
samdráttur frá yfirstandandi fjár-
lögum. Skýringar þess eru að fellt er
niður tímabundið 10 milljóna króna
framlag vegna langvarandi rekstrar-
örðugleika. Þá dragast framlög til
Tilrauna stöðvar Háskólans að Keldum
saman um 2,5 prósent. Skýringin er sú
að tíma bundið framlag til rannsókna
á smit sjúkdómum í íslenska hestinum
fellur niður.
Fjárframlög til rannsókna háskóla
í þágu landbúnaðar verða dregnar
saman að raungildi um 2,4 milljónir
króna og verður fjárveitingin 162,7
milljónir króna. Sömuleiðis verður
dregið saman í landgræðslu og
skógrækt í þágu land búnaðar. Framlög
til þess málaflokks verða 24 milljónir
sem jafngildir 0,4 milljóna lækkun að
raungildi. Þá verður dregið saman í
hagskýrslum og hag rannsóknum um
landbúnað en þar er gert ráð fyrir
framlagi upp á 21,1 milljón króna. Það
jafngildir 1 milljóna króna raunlækkun
frá yfirstandandi fjárlögum. Allar
þessar lækkanir skýrast af aðhalds-
aðgerðum í ríkisrekstri.
Framlög til héraðsbundinna
skógræktar verkefna taka litlum
breytingum. Samkvæmt frum-
varpinu hækka þau í prósentum frá
yfirstandandi fjárlögum um á bilinu
1–1,5 prósent en raungildi framlaganna
lækka hins vegar öll lítils háttar í
samræmi við markmið um lækkun
útgjalda og aðhald í ríkisfjármálum.
Framlög til Matvælastofnunar
aukast um 16,2 prósent frá yfir-
standandi fjárlögum og gerir
frumvarpið ráð fyrir 1.287,8 milljónir
króna renni til stofnunarinnar. Stærstur
hluti hækkunarinnar skýrist af endur-
skoðaðri áætlun um ríkistekjur
stofnunarinnar en hún gerir ráð fyrir
að tekjurnar aukist um 135,1 m.kr.
vegna breytinga á verkefnum sem
fjár mögnuð eru með lögbundinni
gjaldtöku.
/fr