Bændablaðið - 03.10.2013, Qupperneq 14

14 Bændablaðið | Fimmtudagur 3. október 2013
SS er að hefja byggingu á nýju
vöruhúsi á athafnasvæði félagsins
í Þorlákshöfn. Vöruhúsið, sem
verður 1.500 fermetrar að stærð,
verður notað undir innflutning á
áburði.
Nýja vöruhúsið verður kærkomin
viðbót við rúmlega 500 fermetra
vöruhús sem fyrir er. Athafnasvæði
SS er um 9.000 fermetrar við
höfnina í Þorlákshöfn, sem tryggir
búvörudeild félagsins gott rými til
frekari vaxtar á komandi árum.
Búvörudeild SS á sér ekki langa
sögu en á árinu 2001 hóf SS skipulegan
innflutning á tilbúnum áburði fyrir
bændur. SS er í afar farsælu samstarfi
við norska stórfyrirtækið YARA um
innflutning og sölu á áburði að því er
fram kemur í fréttatilkynningu.
Brýnt að bæta aðstöðuna í
Þorlákshöfn
SS skipar upp áburð á 12 höfnum um
allt land. Umsvifin eru hins vegar
mest í Þorlákshöfn og því er brýnt
fyrir SS að bæta enn frekar aðstöðuna
í Þorlákshöfn með byggingu á nýju
vöruhúsi. SS flytur einnig inn
kjarnfóður í samstarfi við DLG í
Danmörku en DLG er samvinnufélag
bænda. Í dag rekur SS 3 fóðurbíla
og eru mikil sóknarfæri fram undan.
Búvörudeildin selur einnig bætiefni,
rúlluplast og sáðvörur. Með nýja
vöruhúsinu í Þorlákshöfn verður SS
enn betur í stakk búið að þjónusta
bændur.
Í tilkynningu frá SS segir enn
fremur að afar mikilvægt sé að koma
fjárfestingum af stað til að auka
atvinnustarfsemi:
„Það er því ánægjulegt fyrir SS
að hefja framkvæmdir í Þorlákshöfn.
Þann 3. september s.l. var samið við
Landstólpa um kaup og uppsetningu
á nýja vöruhúsinu sem er 1500
fermetra stálgrindahús. Landstólpi
hefur mikla reynslu á þessu sviði
enda hefur fyrirtækið byggt tugi húsa
um allt land á undanförnum árum.
Auk Landstólpa koma að verkinu
fjöldi góðra verktaka á Suðurlandi.
Verkfræðistofan Ferill sem SS hefur
átt langt og farsælt samstarf við sér
um hönnun, umsjón og eftirlit með
byggingarframkvæmdum. Áætlað er
að framkvæmdum ljúki fyrir áramót.
Nýja vöruhúsið verður eingöngu
fjármagnað úr rekstri SS enda
fjárhags- og lausafjárstaða félagsins
góð.“
Mikilvægt fyrir sveitarfélagið
Frekari uppbygging við hafnarsvæðið
í Þorlákshöfn hefur mikla þýðingu
fyrir Sveitarfélagið Ölfus því að
þótt Þorlákshöfn hafi á árum áður
verið stór sjávarútvegshöfn á
landsvísu og þótt enn sé myndarlegur
sjávarútvegur starfræktur í
Þorlákshöfn, hefur starfsemin við
höfnina breyst í áranna rás. Við
höfnina hefur byggst upp aðstaða
hjá fyrirtækjum sem flytja vörur til
og frá landinu í verulegu magni. Má
þar nefna auk SS fyrirtækið Lýsi hf.
sem flytur inn ómegalýsi sem dælt er
á tanka í Þorlákshöfn og fyrirtækið
Jarðefnaiðnaður ehf. sem flytur út
vikur sem notaður er til ræktunar og
í byggingariðnaði.
Fjöldi fyrirtækja er í Sveitar-
félaginu Ölfusi og á Suðurlandi
öllu sem flytja út og selja hágæða
vörur á erlendum mörkuðum.
Þessi fyrirtæki hafa fæst kost á því
að flytja sínar vörur beint út frá
Þorlákshöfn í dag. Mikið hagræði
hlýst af fyrir þau fyrirtæki sem geta
notað höfnina til inn- og útflutnings
þar sem siglingarleiðin frá Evrópu
til Íslands styttist verulega sé siglt
til Þorlákshafnar í stað Reykjavíkur
auk þess sem landleiðin milli
Þorlákshafnar og Reykjavíkur er
tiltölulega stutt.
Forsvarsmenn sveitarfélagsins
segja það því ekki að ástæðulausu
sem fyrirtæki eins og SS sjá tækifæri
í myndarlegri uppbyggingu í
Þorlákshöfn.
SS byggir 1.500 fermetra vöruhús í Þorlákshöfn
Ein albesta fjárfesting mín
í gegnum tíðina var þegar
ég keypti mér frystikistu. Í
gegnum árin hafði ég búið
við það ófremdarástand að
eiga bara ísskáp með litlu
frystihólfi sem dugði rétt svo
til að geyma í því frostpinna
fyrir börnin og klakabox til
að eiga klaka í kokkteilinn.
Þær voru margar stundirnar
sem ég stóð og endurraðaði
í frystihólfið með það að
markmiði að sjá hvort ég
gæti nú ekki komið nokkrum
lærissneiðum efst til hægri, við
hliðina á rúgbrauðshleifnum
og kæfunni sem hún mamma
mín blessunin hafði gaukað
að mér.
En eftir að ég eignaðist
frystikistuna mína er þetta
vandamál úr sögunni. Nú get ég
fyllt hana af alls konar gúmmelaði
og kræsingum sem síðan er hægt
að tína upp hægt og rólega og
hafa í matinn. Það hefur ekki
verið ónýtt að eiga pláss í frysti
fyrir ýmsa matvöru síðustu fimm
ár, eða frá því að fjármálakerfi
landsins hrundi með brauki og
bramli. Á meðan dæmi voru um
að fólk bæði guð að blessa Ísland
blessaði ég frystikistuna mína.
Mér þykir slátur gott, eins svið
og sperðlar, innmatur og aðrar
afurðir sauðkindarinnar. Ég hef
glaðst óskaplega yfir vel birgri
frystikistunni síðustu ár, ekki síst
þegar styst hefur í mánaðamót.
Helsta áhyggjuefni mitt er
raunar að missa yfirsýn yfir hvað
er til í kistunni. Á dögunum sá
ég meira að segja á Facebook
hvar góð vinkona mín, bóndi
á Austurlandi, var að barma
sér yfir leiðinlegustu verkum
haustsins. Ein uppá stungan um
hver þau verk gætu verið var
tiltekt í frystikistunni. Ég skildi
þá afstöðu mæta vel.
Þegar líður að hausti kemur
sá tími að ég fer að orða það
að nú þurfi að fara að klára úr
frystikistunni. Konan mín hefur þá
gjarnan að orði, með mæðusvip,
að það sé merkilegt að þegar þurfi
að klára úr frystikistunni virðist
það alltaf vera sperðlar, slátur og
lifur sem liggur á að klára. Það
liggi hins vegar ekki jafn mikið á
að klára lambalærin og hryggina
sem hún viti að séu þarna ofan
í kistunni. Við þessi orðaskipti
verð ég jafnan heyrnardaufur, þarf
jafnvel að skreppa eitthvert.
Og nú er sláturtíð komin á fullt
skrið og frystikistur landsmanna
fyllast af ýmsu kjötmeti. Fyrir
allmörgum árum hefði ekki
hvarflað að mér að ég ætti eftir að
standa og hræra í blóði, rúgmjöli,
haframjöli, heilhveiti og mör með
glöðu geði. Kannski er skýringin
sú að kostnaðarvitundin mín
hafi aukist með því að flytja
úr foreldrahúsum, rétt eins
og kostnaðarvitund sjúklinga
á víst að aukast með því að
þurfa að borga gistináttagjald á
sjúkrahúsin. Hver veit?
Hvað sem því líður eru þessi
haustverk orðin fastur liður í lífi
minnar fjölskyldu. Ég nýt þess
auðvitað að hafa hamhleypuna
hana móður mína með mér í
þessum verkum (í raun gerir hún
meira og minna allt sem þarf
að gera, ég hlýði henni bara).
Það gleður mig síðan innilega
þegar ofan í frystikistuna staflast
öskjur með lifrarpylsu, blóðmör,
sperðlum og hakki auk súpukjöts,
læra og hryggja. Þá er nú fagurt
yfir að líta í gegnum frostmóðuna
sem stígur upp úr kistunni.
Fjárlagafrumvarp ríkisstjórnar
Íslands var kynnt nú á dögunum.
Ég held ég muni passa upp á að
fylla frystikistuna mína upp í topp
þetta haustið.
STEKKUR
Frystikistulagið
Íslenska forystuféð er einstakt
á heimsvísu og er meðal þeirra
verðmætu erfðaauðlinda sem ber
að varðveita í samræmi við alþjóð-
lega sáttmála og skuldbindingar.
Umfjöllun á alþjóðlegri ráðstefnu
Í síðasta Bændablaði var
greint frá því að flutt hafi verið
erindi um forystuféð á ársþingi
Búfjárræktarsambands Evrópu í
Nantes í Frakklandi (bls. 29) og í
sama blaði var einnig kynnt starf-
semi viðtæks Evrópusamstarfs um
varðveislu erfðaauðlinda (bls. 35).
Það er reynsla mín að frásagnir
af íslenska forystufénu og eigin-
leikum þess vekja alltaf athygli,
innanlands sem utan, og þannig var
það vissulega í Nantes. Erindið sem
byggt var upp með texta, tölum og
myndum (sjá „Behavioural studies
on Icelandic leadersheep“, Ólafur R.
Dýrmundsson, Emma Eythórsdóttir
and Jón V. Jónmundsson á www.
eaap2013.org) vakti góðar umræður
þar sem fram kom spurning um eðli
fjárins og erfiðir eiginleika þess
til að fara á undan fé í rekstri og
sýna sérstaka vitsmuni með ýmsum
hætti. Að miklu leyti var byggt á
niðurstöðum tilraunar til að mæla
forystufjáreiginleika sem gerð var
haustið 2007, svo og þeirri víðtæku
söfnun ætternisupplýsinga sem dr.
Jón Viðar Jónmundsson kynbóta-
fræðingur hefur forgöngu um. Þá
var vísað í myndband um forystufé
sem Guðný Halldórsdóttir og Halldór
Þorgeirsson framleiddu og frum-
sýndu vorið 2009 en þar eru m.a.
sýndir stuttir kaflar úr tilrauninni.
Hvernig erfast
forystueiginleikarnir?
Nú spyrja erfða- og kynbótafræðingar
hvernig forystueiginleikarnir erfist
en tilraunin haustið 2007 staðfesti
að þeir eru arfbundnir. Ekki er
vitað hve margir erfðavísar (gen)
koma við sögu, allavega fleiri en
einn, en með þeirri tækni sem nú er
beitt við arfgerðagreiningu ætti að
vera hægt að komast nær hinu rétta
í framtíðinni. Dr. Jón Hallsteinn
Hallsson erfðafræðingur er nú
þegar farinn að rannsaka þann þátt.
Forystufjárræktarfélag Íslands, sem
er landsfélag stofnað um aldamótin,
fagnar þeim áhuga sem vísindamenn
hér á landi og erlendis sýna forystufénu.
Þá skiptir líka megin máli að allstór
hópur íslenskra sauðfjárbænda um
land allt vill varðveita stofninn með
öllum tiltækum ráðum en þar koma
sæðingar mikið við sögu og hafa
reyndar gert síðan á 6. áratug liðinnar
aldar. Við bætist vaxandi áhugi á
forystufé erlendis, einkum í Norður-
Ameríku. Þar er verið að byggja upp
stofn forystufjár með sæðingum en
a.m.k. sex kynslóðir þarf til að vera
kominn með svo til hreinræktaðað fé
með eiginleika forystufjár, miðað við
að byrjað sé með 50% blending. Það
hafa margir gert hér á landi, þeirra á
meðal sá sem þetta ritar.
Forystufjársetur í Þistilfirði 2014
Forystufjárræktarfélag Íslands fagnar
fyrirhugaðri stofnun Fræðaseturs
um forystufé í Þistilfirði (www.
forystusetur.is) að ári en þar verður
m.a. sett upp sýning með uppstoppuðu
forystufé, ljósmyndum og sögum.
Stjórn setursins er skipuð fimm
Norður-Þingeyingum úr Þistilfirði,
og er Daníel Hansen á Svalbarða
formaður hennar. Er við hæfi að reisa
slíkt setur í Norður-Þingeyjarsýslu þar
sem þungamiðja forystufjárræktunar
hefur staðið frá fornu fari. Þaðan hafa
flestir sæðingahrútarnir komið og á
seinni árum hefur verið selt þaðan
all margt forystufé á fæti á fjárbú
víða um landið. Það er nú til í öllum
sýslum en heildarstofninn telur um
1.500 af 480.000 vetrarfóðruðum
kindum í landinu.
Til nánari upplýsingar má
geta þess að auk mín sitja í stjórn
Forystufjárræktarfélags Íslands
þau Bjarney S. Hermundardóttir,
Tunguseli á Langanesi og Tryggvi
Ágústsson, Selfossi. Skráðir félagar
eru 160, þar af nokkrir erlendis. Allir
sem eiga forystufé eða hafa áhuga á
því eru velkomnir í félagið.
Ólafur R. Dýrmundsson Ph.D.
Bændasamtökum Íslands
ord@bondi.is
Sími 563-0300/0317
Frá Forysturæktarfélagi Íslands:
Forystuféð vekur athygli
Mynd / Ragnar Þorsteinsson