Bændablaðið - 17.10.2013, Side 20

20 Bændablaðið | Fimmtudagur 17. október 2013
Orkumál
Frakkar leggja lengsta 225 kílóvolta jarðstreng í heimi:
Kostnaður við lagningu jarðstrengja með 400 MW
flutningsgetu sambærilegur og við loftlínur
Nú stendur yfir lagning 107
km mjög öflugs jarðstrengs í
fjalllendi sunnarlega í Frakklandi.
Strengurinn er að hluta á náttúru-
verndarsvæði og er lagður með
vegi. Lengsti bútur hans, 65 km,
er jafnframt sá lengsti í heiminum
sem lagður hefur verið á 225kV
spennu. Strengurinn verður tekinn
í notkun árið 2015.
Sendinefnd áhugamanna frá
Íslandi fór í liðinni viku og heimsótti
aðalstöðvar franska raforku-
flutningskerfisins, RTE (Réseau
de Transport d’Electricité), í París.
Tilgangurinn var að kynna sér reynslu
Frakka af lagningu jarðstrengja á hárri
spennu, en nú eru jarðstrengsmál
mjög til umræðu hérlendis. Yfirstjórn
Landsnets fékk sams konar kynningu
tveimur vikum fyrr.
Frakkar hafa mikla reynslu
Frakkar reka lengsta flutningskerfi
raforku í Evrópu, alls 100.000 km.
Eru þeir mjög framarlega í lagningu
öflugra jarðstrengja. Franska megin-
flutningskerfið er byggt upp á 400 og
225 kV spennu. Enn er tækni ekki
komin svo langt að fýsilegt sé að
leggja raflínur gerða fyrir 400 kV
spennu í jörð í stórum stíl. Hinsvegar
hafa Frakkar lagt 225kV raflínur í
jörð undanfarna áratugi og eru alls
1.037 km af línum á þeirri spennu í
jörð nú þegar.
Þegar ákvörðun er tekin um hvort
leggja eigi nýja 225 kV raflínur í jörð
eða í lofti er í Frakklandi ekki miðað
við ákveðna hlutfallstölu sem skuli
leggja í jörð, heldur er það metið í
hverju tilviki fyrir sig og fer eftir
aðstæðum á hverjum stað.
Ör þróun hefur orðið í átt til
aukinna háspenntra jarðstrengja
undanfarin ár í Frakklandi og má
segja að alger viðsnúningur hafi
þar orðið frá árinu 2005 að því er
varðar nýlagnir raflína á 225 kV
spennu. Þannig hefur langstærstur
hluti slíkra lína verið lagður í jörð
allt frá árinu 2009 og nýlagnir í lofti á
þessu spennustigi heyra nú til algerra
undantekninga (sjá súlurit). Notuð
er nýjasta kynslóð jarðstrengja og
stöðugar framfarir eru í verkþekkingu
við lagningu þeirra.
Kostnaður er sá sami
við 400 megavatta afl
Fram kom hjá fulltrúa franska
flutnings fyrirtækisins í kynningunni
í liðinni viku að fyrirtækið gerði í
útreikningum sínum ráð fyrir að
núvirtur kostnaður við það að leggja
jarðstrengi fyrir allt að 400 MW afl
í dreifbýli sé jafn á við loftlínur.
Þó stofnkostnaður sé meiri við svo
öfluga jarðstrengi, sýna útreikningar
Frakkanna að lægri flutningstöp og
minni viðhaldskostnaður m.a. vegur
fyllilega upp á móti því. Afskriftartími
beggja kerfanna er reiknaður 45 ár.
Endingartími jarðstrengja
betri en loftlína
Raflínur eru byggðar til að endast í
marga áratugi en jafnan er gengið út
frá því hérlendis að háspennulínur í
lofti endist í um 70 ár. Undanfarið
hefur hér á landi orðið töluvert tjón
á háspennulínum vegna ísingar og er
því eðlilegt að horft sé í auknum mæli
til jarðstrengja í stað hefðbundinna
lofltína, einnig á hæstu spennu sem hér
er notuð. Enn hafa ekki verið lagðir
jarðstrengir hér á hærri spennu en 132
kV og ekki hafa verið gerðar miklar
rannsóknir á jarðvegi hentugum til
þess að leiða hitann frá jarðstrengjum
svo þeir ofhitni ekki, en það er eitt
mikilvægasta atriðið í endingu þeirra.
Líkt og í Frakklandi er hérlendis mjög
mismunandi jarðvegur og verður því
að skoða hvert landsvæði og miða
hönnun út frá því.
Í heimsókn sendinefndarinnar til
Parísar í liðinni viku var fullyrt af
hálfu RTE að þeir jarðstrengir sem
Frakkar leggja núna gengju alls ekki
úr sér ef séð væri til þess að hitastig
þeirra færi ekki upp fyrir 90 °C.
Vel er fylgst með hitastigi þeirra og
endingin er því betri en loftlína.
Sátt um framtíð flutningskerfisins
Í síðustu viku lagði iðnaðarráðherra
fram á Alþingi skýrslu svokallaðrar
jarðstrengjanefndar frá febrúar sl.
Hefur ráðherra sagt að von hennar
standi til þess að skýrslan geti orðið
innlegg í umræður um styrkingu
meginflutningskerfis raforku hér
á landi. Mikilvægt er að þeir inn-
viðir séu traustir og byggðir upp
með forsjá. Vonandi getur reynsla
þeirra Evrópuþjóða sem sem lengst
eru komnar í verkkunnáttu á sviði
háspenntra jarðstrengja nýst hér á
landi svo besta þekking verði notuð
við að hanna framtíðarflutnings-
kerfið í sem mestri sátt.
/Ólafur Valsson
Frakkar grafa 80 cm breiðan skurð fyrir 225kV jarðstrengi sína. Unnt er að
hafa skurðina aðeins 130 cm djúpa með þeirri tækni sem notuð er í Frakk-
skurðinn. Jarðstrengirnir eru loks dregnir í gegnum rörin.
Jarðstrengur er dreginn í plaströr sem steypt hafa verið í 80 cm breiðan og
130 cm djúpan skurð í fjalllendi í Suðaustur-Frakklandi. Mynd / RTE
Þrjú plaströr fyrir 225kV jarðstrengi. Skurðurinn er 80 cm breiður og 130 cm
djúpur. Mynd RTE
Frakklandi. Mynd RTE
Mynd RTE
Mynd RTE
Ör þróun hefur orðið í lagningu rafstrengja í jörðu á Frakklandi á undanförnum
áherslu á lagningu 225 kílóvolta jarðstrengja til að leysa loftlínur af hólmi.
Kapalframleiðandinn General Cable
Fyrirtækið General Cable er framleiðandi 225.000 volta (225 kV)
jarðstrengsins sem Frakkar eru nú að leggja í hjarta Provence-héraðs.
Byrjað var að leggja kapalinn niður í maí á þessu ári og á verkinu að
verða lokið haustið 2014. Kapallinn er sá lengsti af þessari gerð sem
hingað til hefur verið lagður í heiminum, 65 kílómetrar.
General Cable er leiðandi í framleiðslu rafmagnskafla á heimsvísu.
Fyrirtækið er með 47 framleiðslustöðvar og yfir 11.000 starfsmenn um
allan heim. Það er dótturfyrirtækið General Cable Europe & Med sem
heldur utan um starfsemi félagsins í Evrópu og Norður-Afríku. Það félag
er með höfuðstöðvar í Barcelona.