Dagblaðið Vísir - DV - 09.03.2007, Side 16

föstudagur 9. mars 200716 Fréttir DV
Sálin var froSin
Umfjöllun DV af upplifun barna sem dvöldu á barna-
heimilum ríkisins fyrr á árum og nú eru til rann-
sóknar, hafa velt við mörgum steinum. Fyrir nokkru
var rætt við tvo drengi sem upplifðu dvöl sína austur
á Kumbaravogi á gjörólíkan hátt. Í síðustu viku
fundu tvær systur síðasta púslið í lífi látins bróður
síns sem dvalið hafði á Kumbaravogi. Jóhanna Agn-
arsdóttir hefur aldrei séð eyri af arfi eftir afa sinn.
Allt virðist gert til að sannfæra blaða-
menn DV um að við séum að fara
með rangt mál varðandi Kumbara-
vog. Hótanir og viðvaranir berast og
um helgina stendur til að halda fund
austur á Stokkseyri, þar sem undir-
rita á skjal þess efnis að vel hafi verið
búið að börnunum á Kumbaravogi.
Jóhanna Agnarsdóttir ætlaði ekki að
segja sína sögu. Það hafði hún reynt
að gera áður og verið stöðvuð.
„Þá var mér mútað með pening-
um að þegja og þegar ég þverneitaði
því var mér hótað. Mér er ekki stætt
á því að þegja lengur,“ segir hún þeg-
ar hún kemur á ritstjórn DV. Hún er
glæsileg kona, og yfirvegað fas henn-
ar ber þess merki að hún er ekki hing-
að komin án undirbúnings.
„Það er svo margt sem reynt er að
hylma yfir þessa dagana að ég vel að
segja mína sögu. Ég veit ekki hvern-
ig aðrir upplifðu árin sín á Kumbara-
vogi, en ég upplifði þau á sama hátt
og Elvar Jakobsson sem sagði sína
sögu í blaðinu fyrstur allra.“
Æskuárum sínum eyddi Jóhanna
á Kumbaravogi ásamt bróður sínum.
Þangað kom hún sjö ára að aldri og
dvaldi þar í tíu ár.
„Kumbaravogur var uppeldis-
heimili fyrir börn sem ekki gátu alist
upp hjá foreldrum sínum vegna erf-
iðleika á heimilinu. Í mínu tilviki
var ég send þangað vegna alkóhól-
isma foreldra minna. Þegar ég lít yfir
farinn veg og hugsa um árin mín á
Kumbaravogi fyllist ég sorg.“
Hún dregur fram þrjár myndir: Ein
er af lítilli stúlku sem geislar af gleði.
Önnur sýnir daufa, níu ára stúlku og
sú þriðja vansælan ungling.
„Barnæska mín einkenndist ekki
af gleði og vellíðan saklauss barns,“
segir hún. „Sérðu myndina af mér
sem var tekin þegar ég var enn hjá
foreldrum mínum – þar geisla ég
af gleði. Hinar myndirnar sýna og
sanna óhamingjuna sem bjó innra
með mér.“
Hvert einasta handtak unnið af
börnum
Hún segist hafa unnið eins og
þræll á Kumbaravogi. Vinnuskyldan
hafi byrjað nokkrum vikum eftir að
hún kom þangað.
„Aginn var mikill og strangur.
Við unnum alla daga nema laugar-
daga frá klukkan átta á morgnana til
sex síðdegis og eina hléið sem gert
var þessa tíu klukkutíma var matar-
og kaffihlé. Ástæðan fyrir því að við
fengum frí á laugardögum var sú að
uppeldisforeldrar mínir Hanna og
Kristján voru í sértrúarsöfnuði sem
nefnist aðventistar og í þeirri trú má
ekki vinna á laugardögum. Þess í stað
voru haldnar samkomur og mikið
lagt upp úr því að kenna okkur sem
mest um kristindóminn og að við
tileinkuðum okkur boðskap Biblí-
unnar. Eins og komið hefur fram í
fyrri viðtölum hér í DV var stórtæk
atvinnustarfsemi rekin á Kumbara-
vogi; hænsnarækt, grænmetisræktun
og verksmiðja, þar sem framleiddar
voru heyyfirbreiðslur og kartöflupok-
ar. Hvert einasta handtak sem þurfti
til að knýja alla þessa starfsemi var
alfarið unnið af okkur börnunum og
afurðirnar seldar. Innanhúsverk voru
einnig á okkar vinnuplani. Þau tíu ár
sem ég var þarna vorum við að jafn-
aði sextán börn á heimilinu. Það var
ekki gert ráð fyrir því að tími væri af-
lögu til leikja; vinnan gekk fyrir öllu.“
Skólaganga barnanna á Kumb-
aravogi fór fram á Stokkseyri. Þar
eignaðist Jóhanna hins vegar enga
vini.
„Við máttum ekki umgangast
skólasystkinin úr barnaskólanum
utan skólatíma, okkur var bannað
það. Af þeim sökum vorum við félags-
lega einangruð, en það var aldrei út-
skýrt fyrir okkur hvers vegna við mátt-
um ekki eignast vini úr þorpinu.“
Aldrei tími til að leika sér
Jóhanna segist alltaf hafa ver-
ið sannfærð um að þeim Hönnu og
Kristjáni hafi ekki þótt vænt um börn-
in á heimilinu, þótt aðrir sem hafa
haft samband við okkur segi annað.
„Ég var alveg með það á hreinu
að uppeldisforeldrum mínum þætti
ekkert vænt um okkur,“ segir hún.
„Okkur var skipað að vinna og vinna
og við fengum engin laun fyrir. Mér
er sérstaklega minnisstætt þegar við
vorum eitt sinn send í Þykkvabæinn
að taka upp kartöflur, ásamt fleiri
börnum. Þeir krakkar fengu laun en
ekki við Kumbaravogsbörnin. „Hvað
er eiginlega að þeim?“ hugsaði ég oft.
Af hverju láta þau okkur vinna svona
mikið og leyfa okkur ekki að leika
okkur? Þú getur ekki ímyndað þér
hversu mikið mig langaði að leika
mér með dúkkurnar mínar og fína
dótið sem ég fékk í jólagjafir en það
var aldrei tími fyrir það.“
Jóhanna segir að á fullorðinsár-
unum hafi hún gert sér grein fyr-
ir hversu auðvelt það hafi verið að
bindast ekki börnunum sem tekin
voru í fóstur.
“Við þessar aðstæður, að við vor-
um niðursokkin í vinnu, voru kjör-
skilyrði fyrir fjarlægð á okkur. Tilfinn-
inganánd var ekki til staðar og við
máttum burðast ein með alla okkar
sálarangist...“
Sálin var frosin
En nú segir ein manneskja sem
hefur haft samband við okkur að
hjónunum hafi þótt mjög vænt um
ykkur.
„Já, er það?“ segir hún og bros-
ir. „Hvernig stendur þá á því að
aldrei, aldrei nokkurn tíma var spurt:
„Hvernig líður þér?“ Ég var þarna í
tíu ár og veit hvað ég er að segja. Okk-
ur var hlýtt undir sænginni okkar, en
sálin alveg frosin. Við börnin þarna
höfðum öll upplifað eitt og annað
sem engu barni er hollt að upplifa.
Við áttum engan talsmann og þau
hjónin margbúin að tyggja það inn
í hausinn á okkur að foreldrar okk-
ar væru einskis nýtt pakk sem vildu
ekkert með okkur hafa. Hvernig held-
urðu að það sé að heyra fólk sem á að
ala þig upp segja þér að foreldrum
þínum sé alls ekki treystandi, þau séu
aumingjar og rónar? Er hægt að særa
börn meira en að tala þannig um for-
eldra þeirra? Glaðværð og hlátur var
ekki til í þessu húsi, barnsleg gleði
okkar ekki til, löngu búið að drepa
hana niður. Ég hef heyrt þá skýringu
að hjónin hafi fundið hjá sér afar
sterka hvöt til að taka að sér börn sem
áttu um sárt að binda og ekki höfðu
gæfu til að vera hjá sínum foreldr-
um.En hver heilvita manneskja get-
ur sagt sér það sjálf og það þarf ekki
menntun til, að jafnábyrgðarmiklu
og krefjandi hlutverki og að taka að
sér barn, ala það upp af kærleika og
ganga því í foreldrastað, er eitthvað
sem vefst fyrir mörgum. En ekki
þeim hjónum, þau víluðu ekki fyrir
sér að taka að sér fjórtán börn! Hvað
varð um kærleikann, umhyggjusem-
ina og ábyrgðina? Var þeirra skiln-
ingur á börnum sem koma frá brotn-
um heimilum svo skyni skroppinn að
þau í einlægni trúðu því að með því
að láta okkur vinna og vinna liði okk-
ur alveg súpervel?“ spyr hún svolítið
háðslega. „Eftir því sem árin líða og
skilningurinn vex er dýpra kafað. Þá
dökknar myndin af bernskuárunum
og það er kominn verulega falskur
tónn í óðinn um hjónin sem sáu sig
knúin til að bjarga veslings börnun-
um frá þessum ábyrgðarlausu for-
eldrum.“
Skyldug að fara inn til barnaníð-
ingsins
Það er ekki nóg með að hingað á
ritstjórnina rigni inn símtölum sem
staðfesta fyrri frásagnir blaðsins; um-
mæli um meintan barnaníðing koma
úr öllum áttum. Þekkir þú til þessa
manns sem um ræðir?
„Já, og til staðfestingar á ummæl-
um þeim er þegar hafa komið fram
varðandi persónu þá sem beitti upp-
eldisbræður mína kynferðislegu of-
beldi, varð ég einnig fyrir kynferð-
islegri áreitni af hans hálfu,” segir
hún. “Ég er stúlkan sem Elvar sagði
frá í viðtalinu að hefði gert hjónun-
um viðvart. Ég hafði fylgst með því að
börnin voru kölluð eitt og eitt í einu
inn á skrifstofu og það undarlega var
að aldrei slíku vant þá máttum við
standa upp frá okkar verki til að fara
inn til hans. Við urðum að fara inn til
hans, það var skipun. Síst skildi ég í
því hvers vegna uppeldisfaðir minn
eftirlét honum skrifstofuna sína.
Þegar ég var kölluð inn til hans sá
ég kassa á skrifborðinu með sælgæti
í. Hann bauð mér sæti í skrifborðs-
stólnum, ég settist og hann stóð fyr-
ir aftan stólinn. Það næsta sem ger-
ist er að hann káfar á brjóstunum á
mér. Ég stökk upp úr stólnum og þaut
AnnA KriStine
blaðamaður skrifar: annakristine@dv.is
Á leið út í lífið „Þessi mynd var tekin árið
sem ég fór af Kumbaravogi - og sálar-
ástandið hefur greinilega ekkert breyst.“