Læknablaðið - 15.03.1985, Síða 14

46
LÆK.NABLADID
og annars sérhæfðs starfsfólks á neyðarstað.
í öðru lagi sú niðurstaða rannsóknar á end-
urlífgunum á slysadeild Borgarspítalans árin
1975-1979, að árangur endurlífgana myndi
ekki batna nema til kæmi meðferð við
hjartastoppum utan sjúkrahússins (4,5). Enn-
fremur höfðu athuganir á dánartölu hjarta-
gjörgæsludeilda hérlendis leitt í ljós, að
óliklegt þótti að dánartala við kransæðastíflu
breyttist frekar nema við breytt skipulag
sjúkraflutninga (14).
Rekstur sérstakra hjartabifreiða hófst um
1966 og um svipað leyti vaknaði áhugi fyrir
aukinni meðferð bráðveikra og slasaðra fyrir
komu á sjúkrahús. Margar rannsóknir liggja
fyrir á árangri endurlífgana samfara notkun
svokallaðra hjartabifreiða, en fáar athuganir
hafa verið gerðar á alhliða neyðarbilum,
notagildi þeirra og viðfangsefni. Notkun
slíkra bíla færist þó mjög í vöxt í Bandaríkj-
unum og Vestur-Evrópu.
í þessari rannsókn var lagt mat á alhliða
notkun neyðarbílsins og reynt að kanna
hvaða kosti hann hefði fram yfir hefðbundna
sjúkraflutninga. Neyðarbíllinn kom að veru-
legu gagni í 37.8% allra útkallanna. Gagn-
semi hans var mismikil eftir eðli útkallanna.
Mest gagn var af honum í sjúkravitjunum, en
hann kom að verulegum notum í 60%
sjúkravitjana og 12% slysanna. Lítill stuðn-
ingur var af lækni í 40% útkallanna.
Nánast öll slys voru flutt á slysadeild
Borgarspítalans til framhaldsmeðferðar og
greiningar. Nokkrir sjúklingar voru lagðir
beint á vakthafandi sjúkrahús.
Meiri hluti slysaútkallanna var vegna
minni háttar slysa og í þeim hluta slýsanna
voru sjúkraflutningsmenn færir um fyrstu
meðferð, en hjá 77 sjúklingum gerði læknir
verulegt gagn og gripið var til lífgunaraðgerða
í 12 útköllum.
Þessi niðurstaða kemur heim og saman við
athuganir annarra á rekstri alhliða
neyðarbíla.
Uppgjör á neyðarlækniskerfi í Bonn árin
1971-1981 sýndi að ábending fyrir neyðar-
lækni væri í 43% útkallanna, hlutfallsleg á-
bending (relativ) í 36% útkallanna, en í 7.6%
engin ábending fyrir útkalli. Sjúkravitjanir
voru 51% útkallanna, en 37% slysavitjanir
(1).
í Berlín 1984 voru 60% útkallanna á sviði
hjarta- og lungnasjúkdóma, þar af grunur um
kransæðastíflu í 26% sjúklinganna. Tvö
prósent tilfellanna voru vegna slysa. Einungis
í 4.3% útkallanna var gripið til lífgunar-
aðgerða (2).
Rannsókn í Belgíu flokkaði38.5%sj úkling-
anna til alvarlegra tilfella, en af þeim voru
17% hjartasjúklingar, 19.5% sjúklingar með
skerta meðvitund og aðra taugasjúkdóma, en
einungis 2% með fjöláverka. Þar var þriðj-
ungur allra útkallanna vegna slysa (3).
Læknir kemur fyrst og fremst að notum í
fyrstu meðferð utan sjúkrahúss, við
ákvörðun á innlögn, við eftirlit meðan á
flutningi stendur og ef hægt er að afgreiða
vandamálið án flutnings.
Fimmtung útkallanna var hægt að afgreiða
án flutnings sjúklings á slysadeild Borg-
arspítalans eða á annan spítala.
Að mati greinarhöfunda eru endurlífganir
ekki aðalviðfangsefnið, en líta má á þær sem
hástigið, þar sem mest reynir á skjót viðbrögð
og samvinnu starfsfólks.
Af 30 endurlífgunartilraunum tókust 16 í
upphafi. Útskrifuðust sex sjúklingar siðar, en
einn sjúklingur varð langvinnur hjúkrunar-
sjúklingur. Aðrir sjúklingar létust eftir
skamma sjúkrahúslegu' Heildarútskriftar-
tíðni þeirra sem endurlífgun var reynd hjá
reyndist 20%.
Þetta er sambærilegur árangur og lýst hefur
verið erlendis þar sem sömu möguleikar eru á
meðferð utan sjúkrahúss, þ.e. sérhæfð
meðferð strax á vettvangi hjartahnoð, notkun
barkaslöngu, raflost og lyfjameðferð.
Útskriftartíðni eftir endurlífgunartilraunir
erlendis er á bilinu frá 11 % -21 % (8,15,16,17,
18). f Osló, þar sem mönnun neyðarbíls er
svipuð, læknir, þrír sjúkraflutningsmenn
(einn í þjálfun) eða tveir sjúkraflutningsmenn
og hjúkrunarfræðingur, útskrifuðust 19%
(16).
Samkvæmt fyrri athugun á endurlífgunar-
árangri á slysadeild Borgarspítalans árin
1976-1979 var unnt að útskrifa 9% (4).
Bestur árangur var við endurlífgun þegar
sleglaflökt var til staðar, en af 15 sjúklingum
í sleglaflökti tókst endurlífgun hjá 11 í
upphafi og af þeim útskrifuðust fjórir síðar
(26.5%).
Erlendis þar sem sambærileg sérhæfð
meðferð er utan sjúkrahúsa hefur verið lýst
úskriftartíðni við sleglaflökti milli 11 og 44%
(8, 15, 16, 17, 18). í áðurnefndri rannsókn frá