Læknablaðið - 15.08.1988, Blaðsíða 20

234
LÆKNABLAÐIÐ
Tafla III. Tlmifrá áverka til aðgerðar.
Dagar Fjöldi Dóu
<1................................. 3 1
1-3................................ 2
>3................................. 1
blóðrásarkerfis við komu á spítalann. Styrkur
amýlasa í serum var mældur hjá þremur
sjúklingum við komu og höfðu allir meira en
tvöfalda hækkun á amýlasa.
Á töflu III má sjá tímann sem leið frá slysi til
uppskurðar. Veruleg töf varð á greiningu og
aðgerð hjá einum sjúklingi. Liðu tveir mánuðir
þar til aðgerð var framkvæmd vegna myndunar
sýndarblöðru eða brisbelgs (pseudocystis
pancreatis).
Kviðarholsyfirlit með röntgen var gert hjá fimm
sjúklingum fyrir aðgerð og reyndist óeðlilegt hjá
einum (vökvi). Ómskoðun af kvið var gerð hjá
fimm sjúklingum fyrir aðgerð og sýndi hún frían
vökva hjá þremur en ekki rofið í brisi hjá neinum
þeirra.
Sá hluti kirtilsins sem var handan rifunnar var
fjarlægður (dist. pancreatectomi) hjá öllum,
einnig var brisbelgur fjarlægður samtímis hjá
einum sjúklingi. Miltað var tekið hjá fimm
sjúklinganna af tæknilegum ástæðum en hjá 7 ára
dreng var komist hjá því. Miðtala legutíma var
30,5 dagar (bil 1-52 dagar).
Af þeim fimm sjúklingum sem lifðu hafði einn
viðvarandi amýlasahækkun eftir aðgerð sem
hjaðnaði á um það bil mánuði. Einn sjúklinganna
fékk amýlasahækkun þegar hann fór að matast
en það ástand gekk fljótlega yfir. Aðrir
fylgikvillar gerðu ekki vart við sig. Enginn
sjúklingur fékk merki um sykursýki eða skort á
meltingarhvötum brisins.
UMRÆÐA
Niðurstaða þessarar rannsóknar bendir til þess að
mjög viðunandi árangur hafi náðst með
brottnámi fjarhluta kirtilsins. Einn sjúklingur af
sex dó en stórar athuganir hafa sýnt 16-20%
dánartíðni (3, 8). Batahorfur minnka ef
sjúklingur hefur aðra kviðarholsáverka, er í losti,
gangurinn er í sundur eða áverkinn staðsettur í
briskirtilshaus (2-4).
Hjá þremur sjúklingum í þessari rannsókn var
kviðskoðun eðlileg við komu. Einkenni koma
hægt og bítandi, jafnvel þegar kirtillinn er
algjörlega sundurrifinn. Oft eru einkenni um
vöðvavörn, sleppieymsli og minnkuð garnahljóð
ekki komin fyrr en um það bil 6 til 8
klukkustundum eftir áverka (3) og það getur
dregist lengur.
Einangraður briskirtilsáverki er því klínískt
erfiður í greiningu. Röntgenyfirlit og ómskoðun
eru ekki ýkja hjálpleg til að sýna fram á rof á brisi
(9). Tölvusneiðmyndarannsókn var ekki beitt.
Búast má við betri greiningu á brisrofi með henni
(9). Brisgangsröntgenrannsókn með
skeifugarnaspeglun (endoscopic retrograde
pancreatography, ERP) var ekki beitt en þessi
rannsókn getur gefið áverkastað á
briskirtilsganginum nákvæmlega til kynna (10) og
víðtækari notkun hennar gæti komið að gagni við
greiningu briskirtilsrofs. Ókostur ERP er að
nokkurn tíma tekur að fá hana framkvæmda og
tilfellin orðin bráð þegar briskirtilsrof er talin
líkleg greining. Amýlasi í serum var verulega
hækkaður á fyrsta sólarhring hjá þeim þremur
sjúklingum, sem hann var mældur hjá og gaf til
kynna að um briskirtilsáverka væri að ræða.
Eðlilegu amýlasagildi er þó ekki treystandi þar
sem amýlasi hefur mælst eðlilegur þrátt fyrir
áverka á kirtilinn (11). Það er því ljóst að
könnunaraðgerð er eina örugga
greiningaraðferðin og ber að framkvæma ef
grunur er á briskirtilsrofi.
Við rof á brisi verður leki á brissafa út í
kviðarholið með fitudrepi og siglir lífhimnubólga
í kjölfarið. Ef sjúklingur nær sér myndast að
öllum líkindum brisbelgur með öllum þeim
vandræðum sem því fylgir. Brottnám á fjarhluta
brisins leysir þessi vandamál. Sé um að ræða rof í
brishausnum og laskaða skeifugörn er mjög
vandasamt að ráða fram úr því. Það er mjög
sjaldgæfur áverki og getur krafist brottnáms
skeifugarnar og hluta briskirtils, (aðgerð
Whipples) (6). Sykursýki er ekki teljandi
vandamál eftir brottnám fjarhluta kirtilsins (6, 7).
Við áverka á briskirtli með rifu á briskirtilsgangi
annars staðar en á briskirtilshausnum hefur
brottnám fjarhluta kirtilsins reynst vel við
Skurðdeild Borgarspítalans.
SUMMARY
A retrospective study on pancreatic ruptures at the
surgical department of Reykjavík City Hospital was
done. Six cases with ductal rupture were found.
Abdominal examination was normal on admission in
three cases. All patients were treated with distal
pancreatectomy. One patient died due to severe
coexistent abdominal injuries. The five survivors were