Læknablaðið - 15.08.1988, Blaðsíða 34

246
LÆKNABLAÐIÐ
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐ
Á árunum 1974-1983 komu til meðhöndlunar á
Slysadeild Borgarspítala 62 sjúklingar með 3.
stigs axlarhyrnuliðhlaup. Eftirrannsókn var gerð
á 47 þessara sjúklinga. Þrír reyndust látnir, er
eftirrannsóknin fór fram, þrír búsettir erlendis og
ekki tókst að ná til níu sjúklinga, sem allir voru
búsettir utan höfuðborgarsvæðisins.
Framkvæmd var klínísk skoðun og
röntgenrannsókn á þessum sjúklingum.
Röntgenmyndir (post. ant) af báðum öxlum og
axlarhyrnuliðum voru teknar strax eftir áverka, er
sjúklingar leituðu læknis og við eftirrannsókn.
Röntgenmyndir voru teknar með og án álags.
Álagið felst í 5 kg þunga, sem sjúklingur heldur í
viðkomandi hendi meðan á myndatöku stendur.
Álagsmyndirnar geta í vissum tilvikum sýnt los á
liðnum, sem ekki sést á venjulegum myndum.
Eftirrannsóknin var gerð 1,6-10 árum (meðaltal 6
ár) eftir áverkann.
Sjúklingar er komu til eftirrannsóknar voru 42
karlmenn og 5 konur. Aldursdreifing var 15-54 ár
við áverka, en meðalaldur var 27 ár.
Áverka á hægri axlarhyrnulið höfðu 24 sjúklingar
hlotið en 23 á vinstri. Ástæður áverka voru
kannaðar og má lesa niðurstöðuna úr töflu I. í sjö
tilvikum var tekið fram, að sjúklingur hefði verið
undir áhrifum áfengis við slysið, en slíkt kann að
hafa verið oftar.
Sjúkrahúsdvöl vegna áverkans var 1-6 dagar, að
meðaltali 2,4 dagar.
MEÐFERÐ
Aðgerðin er framkvæmd með sjúklinginn
liggjandi á baki. Þéttum kodda er komið fyrir
undir öxlinni til að hækka hana og höfði snúið til
hinnar hliðar. Gerður er u.þ.b. 7-8 cm langur
skurður yfir axlarhyrnulið. Ýmist var notaður
þverlægur eða langlægur húðskurður (miðað við
Tafla I. Ástœða áverka.
íþróttameiðsli...................................... 20
Fall af hesti.................................. 8
Knattspyrna.................................... 6
Skíði.......................................... 3
Japönsk glíma.................................. 3
Fall á öxl (Ýmist á jafnsléttu eða úr hæð) ......... 12
Bifreiðaslys ........................................ 8
Beint högg........................................... 7
Samtals 47
lengdarás líkamans), þó mun oftar langlægur.
Reynslan var sú, að langlægur skurður gaf betri
aðgang að axlarhyrnuliðnum, hinum sködduðu
liðböndum og því liðbandi, sem notað er til
viðgerðar, krumma-axlarhyrnubandi, (lig.
coracoacromiale). Það var einnig álit fjölda
sjúklinga, að langlægur skurður skapaði minna
lýti og fallegra ör.
Axlarhyrnuliður er opnaður og liðþófinn (discus)
fjarlægður ef hann er skemmdur. Liðhlaupið í
axlarhyrnuliðnum er fært í réttar skorður og
liðnum haldið til bráðabirgða, meðan gert er við
liðbönd og stöðugleik náð. Liðbönd milli
krummahyrnu og viðbeins, keiluband (lig.
conoideum) og geirstúfsband (lig. trapezoideum)
eru lagfærð eftir bestu getu. Þessi liðbönd eru
alltaf illa rifin, og viðgerð á þeim einum sér gefur
ekki stöðugleik í liðnum. Til að tryggja rétta legu
á axlarhyrnulið til frambúðar er gerð tilfærsla á
liðbandi milli krummahyrnu og axlarhyrnu (lig.
coraco-acromiale). Þetta er tiltölulega breitt og
sterkt liðband. Það er losað frá festu sinni á
axlarhyrnu ásamt þunnri beinflís og beinsaumar
þræddir frá bandinu yfir á efri brún viðbeins í
gegnum tvö göt, sem boruð eru lóðrétt gegnum
viðbeinið. Axlarhyrnuliðnum er haldið i réttri
legu með tveimur samsíða Kirschnervírum, 2,0
mm þykkum (sjá mynd 2). Vírarnir liggja gegnum
húð, axlarhyrnu og yfir axlarhyrnulið, inn í
Mynd 2. Að viðgerð lokinni. Keiluband (!ig.
conoideum) og geirstúfsband (lig. trapezoideum) ásamt
liðpoka eru saumuð. Liðhlaupið í axlarhyrnuliðnum er
fcert í réttar skorður og liðnum haldið I réttri legu með
tveimur Kirschnervírum. Liðbandið milli krummahyrnu
og axlarhyrnu (krumma-axlarhyrnuband) er losað frá
festu sinni á axlarhyrnu ogfest með beinsaumum á efri
enda viðbeins.