Þjóðin: tímarit sjálfstæðismanna - 01.08.1941, Blaðsíða 7

Þ J Ó Ð I N
149
um líkar betur eða verr, þótt reynt
verði að tryggja frelsi eða sjálfstæði
þjóðanna, hverrar gagnvart annarri.
Þar með er ekkert um það sagt, hvort
stjórnareinræði, á einn eða annan veg
takmarkað, reynist affarasælt, eink-
um er til lengdar lætur; en óneitan-
lega liefir það meiri líkur, ef vel er
með farið, til þess að skapa innan-
landsfrið, með liverri þjóð fyrir sig,
að visu um óálcveðinn tíma, þótt af
því þyki stafa meiri ófriðarhætta út
á við. En þá verða menn vitandi vits
að fórna svo eða svo miklu af sinu
frelsi fyrir friðinn, — en vilja menn
það? Það er i raun réttri alveg óráðin
gáta ennþá, og svo hefir verið síðan
er sögur liófust. Hvort meta menn
meira? Líklega meta mennirnir
meira frelsi og haráttu heldur en frið
og sátt, ef dæmt er eftir hinni erfiðu
göngu þjóðanna gegnum heiminn, og
eigi er enn sýnt, hvort breytingar á
þessu frumeðli manna skyldu nú vera
í aðsigi eða ekki.
¥
Frá þeirri ringulreið, sem í þjóð-
félögunum getur myndast í skoðun-
um og aðferðum til þess að ná sett-
um flokkssjónarmiðum i stjórnmála-
starfsemi, sem hver og einn telur sig
þó fylgja til þess að vinna að almenn-
ingsheill; frá þeirri innbyrðis baráttu,
sem er fylgifiskur skipulagsins, er þó
með öllum sjálfstætt hugsandi þjóð-
um sú höfuð-undantekning (eða á að
vera, ef þjóðin á.lifs von), að um
frelsi síns lands út á við fylkja menn
sér í einingu, þegar á lierðir. Án þess
yrði sjálfstæðinu og fullveldi gagn-
vart öðrum eigi haldið. Þetta hefir og
að sjálfsögðu sannast á okkur Islend-
ingum þótt svo hafi þott sem afvega-
leiddir menn i þeim efnum sem öðr-
um liafi ávalt verið til. Meginhluti
þjóðarinnar er ósvikinn stofn.
*
f öndverðu voru IsieiMÍingar hing-
að komnir til lands sean frjálsbornir
menn að miklum liluta, eða þeim
liluta, er setti svip sinn á hið nýja
þjóðfélag. Þeir nánm Jandið og eign-
uðust það; þeim var af forsjóninni
landið gefið. Og liverrí þjóð ber að
varðveita sitt land, eigi siður en
mönnunum her að ávaxta sitt pund.
Og þrátt fyrir innbyrðis erjur og
stríð, sem fylgdi hinu forna „lýð-
ræði“, ef svo mætti kalla það, stríð,
sem þó hafði nærri þvi að lokum fyr-
irgert frelsi landsins, þá vildu þó<
landsmenn vera sérstök, sjálfstæð-
þjóð, — og að m. k. eigi vera undir
aðra gefnir, þótt stjórnarfarsleg bönd
yrðu hundin við annað þjóðland. Það
sýnir hezt hinn frægi „Gamli sátt-
máli“, er hélzt sem fslendinganna
frelsisskrá, j)ót t áþján aldanna yfir
gengi. Aldrei til fulls kúgaðir héldu
íslenzkir menn sér við þetta
„geymda“ frelsi, sem harátta löng og
erfið var háð til Jjess að endurheimta.
Og þótt sú barátta kostaði minna
„hlóð“ fyrir manna sjónum en sögur
greina um ýmsar aðrar þjóðir, þá
kostaði hún Jxí margra manna fjör
og ævistarf, er öll kurl koma til graf -
ar. Athurðir á öldinni, sem leið, á-
fangar á Jiessari öld, hera þvi öllu
vitni. Og loks kom árið 1918 — þá
var fyrir rás athurðanna stigið veiga-
mesta sporið til Jíess tima alla leið
frá 1262. Fullveldi fslands óskorað
fékk J)á eftir alda niðurlæging ótvi-