Sagnir - 01.06.2006, Page 21

skipulagshönnuða að niðurrifi en athygli vekur að lóðareigendur
virðast lítið hafa upp á skipulagið að klaga.91 Líklega er skýringin sú að
skipulagið gaf töluvert rúm fyrir aukna nýtingu lóða.
Þær mótbárur sem skipulag Kvosarinnar mætti leiddi til þess að
skipulagsnefnd ákvað forða fáeinum öðrum húsum við Lækjargötu,
Aðalstræti og Austurstræti frá eyðileggingu, annað hvort með kaupum
borgarsjóðs á einstökum lóðum eða með þátttöku hans í kostnaði á
viðhaldi húsanna.92 Skipulagshöfúndar virðast því hafa einsett sér að
ná sátt um skipulag Kvosarinnar - í eitt skipti fyrir öll.
^vcsin '&6 $am1oy£Jlt i fjorjarstjim
Kvosin '86 var samþykkt, með breytingartillögum, af fulltrúum
sjálfstæðismanna og framsóknarmanna.93 Fulltrúar Alþýðubandalags,
Kvennalistans og Alþýðuflokksins höfðu barist með kjafti og klóm gegn
skipulaginu og á fundi borgarstjómar árið 1986 létu flokkamir bóka
það að þeir tækju undir eftirfarandi athugasemd Torfúsamtakanna: „Ef
óþarflega mörg hús verða varðveitt að mati komandi kynslóða, munu
þær bæta úr því. Ef of mörg verða rifin verður ekki aftur snúið“.94 Þann
22. febrúar 1988 var Kvosin '86 staðfest af félagsmálaráðherra. Þegar
þessi orð em skrifuð hefúr skipulag Kvosarinnar ekki verið tekið til
endurskoðunar í heild sinni þó deiliskipulagi einstakra lóöa hafi verið
breytt lítillega.95
eJjjð j'ortix) sffaf ftyjyyj a, eff umfecjt sfiaf
fyjyja
Æþvi tímabili sem hér um ræðir urðu straumhvörf í skipulagsmálum
Kvosarinnar. Þannig var stefnan, um að þoka skyldi íbúum úr Kvosinni,
lögð fyrir róða. Að sama skapi var ákveðið að setja gangandi vegfarendur
í öndvegi og tilraunir gerðar með að loka Kvosinni fyrir bílaumferð. Hins
vegar gegndi öðm máli um gömlu húsin í bænum en þau höfðu lengi
átt sér formælendur fáa. En á 8. áratugnum óx húsavemdunarsinnum
fiskur um hrygg og þeir slógu skjaldborg utan um hverja viðarfjöl í
Kvosinni. Áróður þeirra bar ávöxt og skipulagsyfirvöld þurftu oftar en
ekki að hopa fyrir kröfúm þeirra - lóðareigendum til lítillar ánægju.
Því fór það svo að gömlu húsin héldu áfram að setja sterkan svip á
ásýnd Kvosarinnar þrátt fyrir áform skipulagsyfirvalda um að ryðja
þeim úr vegi. Skipulagsyfirvöld vom nú nauðbeygð til að taka tillit til
mannvirkja feðranna við endurskipulagningu Kvosarinnar.
Jifvísanir
1 Orðið skipulagsyfirvöld vísar til þeirra stofnana og nefnda borgar
og ríkis sem höfðu skipulagsmál borgarinnar á sinni könnu. Þetta orð er
notað til einföldunar.
2 Hugtakið miðbær ber alloft á góma í ritgerðinni en það hugtak á
við stærra svæði en Kvosina. Ekki verður þó gerð tilraun til að skilgreina
miðbæinn þar sem skilgreining þess er nokkuð á reiki. Hér nægir að
nefna að hugtakið vísar til óskilgreinds svæðis umhverfis Kvosina.
3 Aðalskipulag Reykjavíkur 1962- ‘83, Reykjavík, Reykjavíkurborg,
1966, bls. 3-4. -Trausti Valsson: Skipulagbyggðar áíslandi, Reykjavík,
Háskólaútgáfan, 2002, bls. 139.
4 Eggert Þór Bemliarðsson: Saga Reylgavíkur. Borgin. Fyrri hluti,
Reykjavík, Iðunn, 1998, bls. 241-242. Peter Bredsdorff var prófessor
í skipulagsfræðum við Listaakademíuna í Kaupmannahöfn en Anders
Nyvig var sérfræðingur í samgöngumálum.
5 Aðalskipulag Reykjavíkur 1962-‘83, bls. 137. Orðin „eitt helsta
menningarsetur landsins" em skáletruð í heimild.
6 AðalskipulagReykjavíkur 1962-‘83, bls. 143.
7 Aðalskipulag Reykjavíkur 1962- ‘83, bls. 136.
8 Trausti Valsson: Reykjavik. Vaxlarbroddur. Þróun höfuðborgar.
Reykjavík, Fjölvi, 1986. bls. 63.
9 Aðalskipulag Reykjavíkur 1962-‘83, bls. 142-144. - Trausti
Valsson: Skipulag byggðar á Islandi, bls. 145.
10Kvosin eftir Guðnýju Gerði Gunnarsdóttur og Hjörleif Stefánsson:
Kvosin. Byggingasaga miðbœjar Reykjavíkur. Ritstjóri: Hjörleifúr
Stefánsson, ljósmyndavinna: Guðmundur Ingólfsson. Reykjavík,
Torfusamtökin, dreifing Forlagið, 1987, bls. 84.
11 Aðalskipulag Reykjavíkur 1962- ‘83, bls. 119.
12 Byggingamagn segir til um fjölda fermetra bygginga í tilteknu
skipulagi.
13 AðalskipulagReykjavikur 1962-‘83, bls. 144-53.
14 Aðalskipulag Reykjavíkur 1962-‘83, bls. 149 og 15.
15 Guðný Gerður Gunnarsdóttir og Hjörleifúr Stefánsson: Kvosin,
bls. 125-127, 150, 131-132 og 163. Þeir sem aðhylltust funkisstefnu
lögðu mesta áherslu á að kanna til hvers ætti að nota húsið en lögðu
skraut og annað pjatt fyrir róða. Húsin vom því gjaman homrétt með
flöt þök, rennislétta veggi og glugga. Sjá t.d. Guðjón Friðriksson: Saga
Reykjavíkur. Bœrinn vaknar. 1870-1940. Reykjavík, 1994, bls. 15.
16 Opr. BsR. Fundargerðir í borgarstjóm Reykjavíkur, 15. júlí 1965.
- Tíminn, 18. apríl 1964, bls. 5 - Þjóðviljinn, 21. apríl 1964, 7 og 9.
17 Þjóðviljinn, 15. júlí 1964, bls. 2. - Alþýðublaðið, 14. júlí 1964,
bls. 2.
18 Bjöm Olafsson: „Er aðalskipulag Reykjavíkur úrelt?“. Birtingur,
14. árg. 3. tbl., 1868, bls. 30-36.
19 Trausti Valsson: Reykjavík. Vaxtarbroddur. Reykjavík, Fjölvi,
1986. bls. 68.
20 Þóra Kristjánsdóttir: „Mér verður hússins dæmi... Um húsafriðun
á íslandi“. Sagnir, 10. árg., 1989, bls. 6-15, bls. 11.
21 Opr.BsR. HörðurÁgústssonogÞorsteinnGunnarsson: Reykjavík-
gamli borgarhlutinn. Lokaniðurstöður. Reykjavík, 1967-1970, bls. 3. -
Morgunblaðið, 6. desember 1970, bls. 32-37 og 56.
22 Opr. BsR. Hörður Ágústsson og Þorsteinn Gunnarsson: Reykjavík
- gamli borgarhlutinn. Heildamiðurstöður. Reykjavík, 1967-1970, bls.
5. - Morgunblaðið, 6. desember 1970, bls. 32-37 og 56.
23 Opr. BsR. Hörður Ágústsson og Þorsteinn Gunnarsson: Reykjavík
- gamli borgarhlutinn. Heildamiðurstöður, bls. 4. - Morgunblaðið, 6.
desember 1970, bls. 32-37 og 56.
24 Opr. BsR. Hörður Ágústsson og Þorsteinn Gunnarsson: Reykjavík
- gamli borgarhlutinn. Heildamiðurstöður, bls. 7. - Morgunblaðið, 6.
desember 1970, bls. 32-37 og 56.
25 Hörður Ágústsson og Þorsteinn Gunnarsson: Reykjavík - gamli
borgarhlutinn. Grjótaþorp og Vesturbær. Reykjavík, 1967-1970, bls. 1.
26 Opr. BsR. Hörður Ágústsson og Þorsteinn Gunnarsson: Reykjavík
- gamli borgarhlutinn. Miðbærinn. Reykjavík, bls. 4-5.
27 Þóra Kristjánsdóttir: „Mér verður hússins dæmi... Um húsafriðun
á íslandi", bls. 11.
28 Eggert Þór Bemharðsson: Saga Reykjavikur. Borgin. Fyrri hluti,
bls. 248-252.
29 Þjóðviljinn, 19. desember 1973, bls. 9. - Þjóðviljinn, 19. júní
1971, bls. 6-7.-Morgunblaðið, 8. )ú\í 1971, bls. 16.
30 Morgunblaðið, 5. desember 1971, bls. 2. - Trausti Valsson:
Skipulag byggðar áíslandi, bls. 149. - Aðalskipulag Reykjavikur 1975-
'95, bls. 7-10. -Ópr.BsR. Fundargerðir borgarstjómar Reykjavíkur, 16.
desember 1971.
31 Aðalskipulag Reykjavíkur 1975-'95, bls. 82.
32 Aðalskipulag Reykjavíkur 1975-'95, bls. 123.
33 Aðalskipulag Reykjavíkur 1975- '95, bls. 82.
34 Ópr. BsR. Fundargerðir í borgarráði Reykjavíkurborgar, 31. júlí
1973. - Vísir, 31. júlí 1973, bls. 16. - Vísir, 8. október 1973, bls. 2.
- Ópr. TsG17. Teiknistofan Garðastræti 17: Austurstræti, göngugata
(Yfirlit).
35 Alþýðublaðið, 18. október 1973, bls. 1.
36 Morgunblaðið, 16. nóvember 1973, bls. 36. - Þjóðviljinn, 17.
nóvember 1973, bls. 5. - Ópr. BsR. Fundargerðirborgarráðs Reykjavíkur,
15. nóvember 1973. - Timinn, 24. nóvember 1973, bls. 9.
37 Aðalskipulag Reykjavíkur 1975- '95, bls. 100.
38 Aðalskipulag Reykjavíkur 1975-'95, bls. 103. -Ópr. BsR. Hörður
Agústsson og Þorsteinn Gunnarsson: Reykjavík - gamli borgarhlutinn.
Miðbærinn, bls. 4-5.
39 Þóra Kristjánsdóttir: „Mér verður hússins dæmi... Um húsaffiðun
á íslandi", bls. 17 - AðalskipulagReykjavíkur 1975-'95, bls. 103.
40 Grjótaþorp 1976. Könnun á sögu og ástandi húsanna. Unnin
undir stjóm Nönnu Hermannsdóttur, texti Júlíana Gottskálksdóttir og
Nanna Hermannsdóttir, ástandskönnun Hjörleifur Stefánsson og Stefán
Öm Stefánsson, uppmælingar og teiknun Grétar Markússon, ljósmyndir
og hönnun Peter Ottosson, Reykjavík, Árbæjarsafn, 1977, bls. 7.
41 Hjörleifur Stefánsson og Petar Ottosson: Grjótaþorp 1980.
Greinargerð með skipulagstillögu. Reykjavík, 1980, bls. 27.
42 Eggert Þór Bemharðsson: Saga Reykjavíkur. Borgin. Síðari hluti,
^ajnir 2006 ly