Sagnir - 01.06.2006, Side 63

oftfcfárar fiucjfei&incjar um stjérn - oy samj^éfajsjeré) jjrænfancfs á yníöéfcfum
Noregskonungur við sýsluskipan við stjóm ríkis síns og má því telja í
hæsta máta líklegt að svo hafi einnig verið á Grænlandi. Sýslur munu
a.m.k. hafa verið tvær talsins, m.a. vegna þess að íjarlægðir voru miklar
á milli byggða.
Grænlendingar héldu þing á Görðum í Eystribyggð og var
það sennilega alþingi. Það starfaði bæði fyrir og eftir valdatöku
Noregskonungs.
Líklega var einnig til undirstjómkerfi í landinu, hreppar, sem hafa
sinnt ýmsum nauðsynlegum samfélagsmálum.
Mun óljósara er hverjir réðu yfir hinu stjómkerfinu í landinu, það er
kirkjunni. Þó er ljóst að bændakirkjukerfi var ríkjandi fyrir komu fyrsta
kaþólska biskupsins 1124-’25 en hins vegar er ekki hægt aó fullyrða að
umrædd skipan hafi verið við lýði eftir að biskupinn settist að í landinu
eins og Christian Keller gefur í skyn. Hugsanlega var sóknarskipulag
í landinu þótt nú sé erfitt að sanna það. Rökffæðilega, sem og út frá
frásögn einnar heimildar, má þó ætla það.
Út frá þeim upplýsingum sem nú liggja fyrir er ljóst að grænlenska
samfélagið var mjög lagskipt. Hins vegar nægja þær ekki til þess að
varpa ljósi á hvemig eða hvort félagslegar breytingar hafi átt sér stað á
þessu tímabili.
ffifvisanir
1 Vestur til Vínlands {Grænlendinga saga og Eiríks saga rauða}.
Eysteinn Sigurðsson bjó til prentunar. Iðnú, Reykjavík, 1992, bls. 95.
2 ívar Bárðarson: Det gamle Gronlands beskrivelse /af ívar
Bárðarson (Ivar Bárdssön); udgiven efter hándskrifteme af Finnur
Jónsson. Kobenhavn, Levin & Munksgaard, 1930, bls. 30. - Sjá einnig
Finn Jónsson: Grænlendinga saga eða saga Islendinga á Grænalandi.
Kaupmannahöfn, 1898, bls. 43.
3 Ólafur Lámsson: „Réttarstaða Grænlands að fomu.“ Andvari 49.
1924, bls. 44.
4 Ólafur Lámsson: „Réttarstaða Grænlands að fomu.“ Andvari 49,
1924, bls. 61. - Sjá einnig Grænland í miðaldaritum. Ólafur Halldórsson
bjó til prentunar. Sögufélagið, Reykjavík, 1978, bls. 80.
5 íslendinga sögur og -þættir II. Ritstjórar Bragi Halldórsson,
Jón Torfason, Sverrir Tómasson og Ömólfur Thorson. Svart á hvítu,
Reykjavík, 1987, bls. 820.
6 íslendinga sögur og -þættir II, bls. 831.
7 Ólafur Lámsson: „Réttarstaða Grænlands að fomu.“ Andvari 49,
bls. 55.
s Grænland í miðaldaritum. Ólafur Halldórsson bjó til prentunar.
Sögufélag, Reykjavík, 1978, bls. 44 -45.
9 íslenzkt fombréfasafn, sem hefir inni að halda bréf og gjöminga,
dóma og máldaga og aðrar skrár, er snerta Island eða íslenzka menn III.
Hið íslenzka bókmenntafélag, Kaupmannahöfn, 1896, bls. 441.
10 íslendinga sögur og -þættir II, bls. 829. - Grænland í miðaldaritum,
Ólafur Halldórsson, bls. 103 og 108.
11 Grönlands Historiske Mindesmærker II. Rosenkilde og Bagger,
Kobenhavn , 1976, bls. 695.
19
Grönlands Historiske MindesmærkerlII. bls. 139-41. - Sjáeinnig
íslenskt fombréfasafn III, bls. 432-444.
13 Grænland í miðaldaritum, Ólafur Halldórsson, bls. 108.
14 Ivar Bárðarson: Det gamle Grönlands Beskrivelse af ívar
Bárðarson, bls. 28. - Sjá einnig
Grænland í miðaldaritum, Ólafur Halldórsson, bls. 136.
15 Grænland í miðaldaritum, Ólafur Halldórsson, bls. 107.
16 Grænland í miðaldaritum, Ólafur Halldórsson, bls. 8.
17 Hér er verið að tala um stjómkerfi kirkjunnar en það var ekki
síður valdamikið og hið veraldlega stjómkerfi. Þessi tvö stjómkerfi
störfuðu oft hlið við hlið eða mnnu saman í eitt á miðöldum í Evrópu.
18 Keller, Christian: The Eastem Settlement Reconsidered: some
Analyses ofNorse Medieval Greenland. [s.n.], Oslo, 1989, bls. 317.
19 Keller, Christian: The Eastem Settlement Reconsidered, bls.
318.
20 Finnur Jónsson: Grænlendinga saga, bls. 15.
21 Ivar Bárðarson: Det gamle Grönlands Beskrivelse af ívar
Bárðarson, bls. 17-29.
22 Þetta er fremur undarleg ályktun hjá Keller, því að hann styðst
rnikið við þessa heimild við rannsóknir sínar. Annað er að ætla má að
þetta sé áreiðanleg heimild, einmitt vegna þess hve nákvæm og raunsæ
lýsingin er hjá ívari en segja má að þessi lýsing sé eins konar skýrsla
um ástand landsins til Noregskonungs.
23 Keller, Christian: The Eastem Settlement Reconsidered, bls.
307.
24 Keller, Christian: The Eastem Settlement Reconsidered, bls.
319.
Grænland í miðaldaritum, Olafur Halldórsson, bls. 136.
26 Keller, Christian: The Eastem Settlement Reconsidered, bls.
306.
27
Keller, Christian: The Eastem Settlement Reconsidered, bls.
306.
28
Keller, Christian: The Eastem Settlement Reconsidered, bls.
309.
29 Keller, Christian: The Eastem Settlement Reconsidered, bls.
309.
ZAjCyn (fasfjrá
Bls. 58. Rústir. Myndfengin af veraldarvefnum. http://www.mortbay.
com/images/holidays/1998/Greenland/Photos/05.03 .GregG 10.jpg.
Bls. 60. Kirkjan á Hvalsey. Mynd fengin af veraldarvefnum. http://
www.solarmovie.com/images/viking_mins.jpg.