Ný dagsbrún - 30.03.1969, Blaðsíða 6

NY DAXxatmvm
30. marz
VERKAMAÐUR SPYR:
Til hvers var samningum sagt upp?
fc
ornu ocj ntyfu
nestöll rtærstu verkalýðsfélög
landsins munu nú hafa lausa
samninga og hefur svo verið frá
áramótum. Menn eru óvenju
sammála, hvar í flokki sem þeir
standa, um að það hafi verið
nauðsynlsgt til undirbúnings
því að ssekja í Heiðnaberg íhalds
og krata, það, sem af þeim hef-
ur verið rænt nú að undanfömu.
Til þess að fá framgengt, ekki
aðeins kröfunni um fullar vísi-
tölubætur á kaupið (eftir hinni
margfölsuðu og alröngu vísi-
tölu, sem verið er að reikna út),
heldur einnig til þess að krefj-
ast umtalsverðra grunnkaups-
hækkana til mótvægis við þá
óðaverðbólgu, sem skollið hefur
á launþegum í kjölfar tveggja
siðustu gengislækkana.
Mánaðarkaup okkar Dagsbrún
arverkamanna samkvæmt 2.
taxta, var 10.300—10.400 kr. frá
1. des. sl. eða um 126 þús. kr. á
ári. Þarf ekki að hafa mörg orð
Konni Zilliacus skipaði nær
einstæðan sess í brezkum
stjórnmálum þá rösklega tvo
áratugi, sem liðnir eru frá lok
um síðari heimsstyrjaldarinn
ar. Á þeim árum, er virtist
vera að fyrnast yfir sameig-
inlegan uppruna stjórnmála-
flokka verkalýðsins um Evr-
ópu alla, hélt hann ótrauður
á loft meginstefnumiðuín
jafnaðarstefnunnar, einkum
á alþjóðlegum vettvangi, án
tillits til flokkadrátta líðandi
stundar. Við þá málsvörn al-
þjóðahyggju jafnaðarstefn-
unnar er nafn hans tengt.
Þótt Konni Zilliacus væri
aðeins tvítugur að aldri, þeg-
ar fyrri heimsstyrjöldin skall
á, bar hann á ýmsan hátt við-
mót frjálslyndis framsækinna
hreyfinga öndverðrar aldar-
innar. Skírskotun til réttlæt-
iskenndar samtíðarmanna
sinna var honum eiginleg. Af-
staða hans til stjórnmála
mun þó öðru fremur hafa
mótazt af baráttunni gegn
fasismanum á fjórða tug ald
arinnar.
Konni Zilliacus var fædd-
ur í Kobe í Japan 13. septem-
ber 1894. Faðir hans var
finnsk-sænskur rithöfundur
og blaðamaður, en móðir hans
var bandarísk af skozkum
ættum. Skólaganga hans var
ýmist í Bandarikjunum, Sví-
þjóð eða Finnlandi. Á Yale-
háskóla í Bandaríkjunum
gekk hann og þaðan útskrif-
aðist hann með lærdómsgráð
una Ph.B. með hæstu ein-
kunnina í hópi samstúdenta
sinna. Þá var hann og frábær
málamaður. í brezka flug-
hernum var hann í fyrri
heimsstyrjöldinni og síðan í
njósnadeild brezka hersins í
Síberíu. í upplýsingaþjón-
um, hve fráleitt það er, að þetta
smánarkaup hrökkvi fyrir út-
gjöldum minnstu fjölskyldu, þeg
ar meðalíbúð er leigð fyrir 6—7
þús. kr. á mánuði og ruslara-
húsnæði með lélegri eldunarað-
stöðu og illa íbúðarhæft, er leigt
á 3—4 þús. kr. á mánuði, svo
aðeins sé nefndur einn mikil-
vægur úbgjaldaliður hvers heim-
ilis.
Það virðast þó ekki allir hafa
haft sama markmið í huga og
verkafólk yfirleitt, með uppsögn
samninganna. Það hefur verið
hamrað á því í blöðum nú að
undanfömu, og ég hef hvergi séð
að neinn forustumaður verka-
lýðshreyfingarinnar hafi mót-
mælt því, að tilgangur samn-
ingaþófsins núna, sé að reyna
að framlengj a marzsamkomu-
lagið óbreytt. Það er, að reyna
aðeins að halda í þau slitur af
'Vísitöluuppbótum, sem þá var
samið um.
ustu Þjóðabandalagsins starf
aði hann árin milli heims
styrjaldanna. í brezka upp
lýsingaráðuneytinu var hann
við störf í síðari heimsstyrj-
öldinni. Hann ritaði 17 bækur
um stjórnmál og alþjóðamál.
í blöð og tímarit tók hann
saman ógrynni greina.
Konni Zilliacus.
Konni Zilliacus var kjör-
inn á þing fyrir Gateshead
1945 af hálfu Verkamanna-
flokksins. Sakir ágreinings
við forystumenn flokksins
um utanríkismál, ekki sízt
varðandi Sósialistaflokk ít-
alíu og formann hans, Nenni,
naut hann ekki tilstuðnings
flokksins til endurkjörs 1950.
En á þing var hann kjörinn
á ný 1955 fyrir Gorton-kjör-
dæmi í Manchester. Þar náði
hann endurkjöri 1959, 1964
og 1966.
Sakir liðsinnis, sem Konni
Zilliacus veitti mér í örðugu
máli, kynntist ég honum litið
eitt. Það traust, sem hann
vakti með ræðum sínum og
ritum, óx við persónuleg
kynni.
Haraldur Jóhannsson.
Ég skal fúslega játa, að ég
er sjálfsagt hvorki eins gáfaður
eða lærður og þeir, sem hér hafa
helzt um fjallað, enda er það
ofvaxið mínum skilningi til
hvers samningum er sagt upp,
ef eina krafa verkalýðshreyfing
arinnar er framlenging þeirra
óbreyttra.
En er það þá eina „krafan“?
Og er full alvara að standa við
hana?
Á fundi Dagsbrú^ar 5. marz
sl., þar sem samþykkt var heim-
ild til handa trúnaðarráði fé-
lagsins, að boða vinnustöðvun,
kom berlega fram í ræðum
tveggja af forystumönnum fé-
lagsins, að lífeyrissjóður „fyrir
alla Dagsbrúnarmenn“ gæti vel
komið í skiptum fyrir annað.
Pormaður Dagsbrúnar sagði m.
a. s. ótvírætt, að ekki mundi
takast til fulls að halda í vísi-
töluslitrin, en hvað gæti komið
í staðinn!
Þá eru hin furðulegustu um-
mæli höfð eftir forseta A.S.Í.,
Hannibal Valdimarssyni, í mál-
gagni hans Nýju Landi/Frjálsri
þjóð, tbl. frá 21. marz. Þar segir
m. a.: „. ..Þá höfum við verið
spurðir, hverjum augum við
mundum líta á tilfærslu að eft-
ir- og næturvinnutöxtum til
hækkunar dagkaupsins. Það er
mín skoðun, að því yrði almennt
vel tekið ...“. Verður ekki annað
sagt, en að kjarabarátta íslenzkr
ar verkalýðshreyfingar sé orðin
í meira lagi rislág, svo ekki sé
fastar að orði kveðið, ef þessi
verður niðurstaðan.
En var þá við öðru aö búast,
'eftir margra ára öfugþróun á
ýmsum sviðum í verkalýðshreyf-
ingunni? Tæplega. Það vissi
hver heilbrigt hugsandi verka-
lýðssinni, að það yrði ekkert
gæfuspor fyrir alþýðu landsins
að bjóða íhaldsasnanum inn í
herbúðir verkalýðsins.
Á þingi A.S.Í. í haust var kom-
ið á „þjóðstjórn" í þeim samtök-
um. Nokkuð hliðstæð forusta
var komin á áður á ýmsum stöð
um í verkalýðshreyfinguruni.
Þeir atburðir eiga sér að sjálf-
sögðu langan aðdraganda og
yrði fróðlegt fyrir verkafólk, ef
sú saga yrði einhvern tíma rak-
in til hlítar, en ekki verður farið
nánar út í það hér.
Jónas Haralz hagspekingur,
vildi víst telja atvinnuleysið,
jafn gífurlegt og það var orðið
í febrúar, eðlilegan hlut á svona
útskækli eins og íslandi. Von-
andi hefur hann ekki talið það
sjálfsagðan hlut, eða æskilegan.
Var atvinnuleysið þá orðið 30—
40% í sumum starfsgreinum.
Þetta er víst það, sem kallað er
„að draga úr umframeftirspurn"
á máli vísindamanna. Skömmu
seinna er þessi maður boðinn
fram af hálfu ríkisstjómarinnar
sem helzta stoð og stytta verka-
lýðsforystunnar og atvinnumála
nefndanna, við að deila niður
300 milljónunum margumtöluðu
og vinna bug á atvinnuleysinu!!
Og verkalýðsforustan virðist
hafa tekið boðinu með ánægju.
Það er ekki svona lágkúruskap-
ur, sem verkalýður þessa lands
þarfnast fyrst og fremst í dag.
Það þarf djarflega og einarða
baráttu fyrir stórhækkun dag-
kaiupsins, án þess að kaupa það
í 2. tbl. af „Ný dagsbrún“ ár-
ið 1926 birtist eftirfarandi
grein um styttingu vinnudags-
ins Við setjum hana hér til
fróðleiks um vcrkalýðsbarátt-
una fyrir 43 árum. En þetta er
ekki bara gömul grein og
skemmtileg minning, því hún
minnir okkur óþægilega á það
hvar við stöndum eftir óll þessi
ár. Hún minnir á þau verð-
mæti, sem fólgin eru i hófleg-
um vinnutíma, með sómasam-
„Það er hreint og beint
hneyksli hvað vinnutíminn er
langur hjá íslenzka verkalýðn-
um. Það er hneyksli að hann
skuli vera 10—11 tímar hér,
þegar 8 tíma vinnudagur er
LÖGBOÐINN í nágrannalönd-
unum t. d. Noregi og Svíþjóð,
og reynslan búin að sýna þar,
eins og annarsstaðar, að það er
liægt að afkasta eins miklu
með 8 stunda vinnu, eins og
með bæði 10 og 11 stunda.
Með þessum langa vinnu-
tíma, sem nú tíðkast, hefur
verkamaðurinn engar frístund-
ir. Það er ekki tími til neins
nema rétt að þvo sér og borða,
áður en tími er kominn til þess
að fara að sofa; það er ekki
einu sinni timi til þess að lita
i bók. — Næsta skrefið í verka-
lýðsbaráttunni á því að vera
STYTTING VINNUTÍMANS.
Dagkaupið á að haldast, en
vinnutíminn á að vcra styttri.
Og það sem stefna á að, er
átta stunda vinnudagurinn.
Kvenfélag
Framhald af bls. 8.
verið metin á 20 þús. kr.
Ánægjulegt vair að frétta að allt
hafði komist á leiðarenda.
Eftir stríð hafði fyrsti sendi-
herra Sovétríkjamna hér boð inni
fyrir konur úr Kvenfélajginu, þar
var Caroline Siemsen sem for-
miamni söfnunamefndar afhent
viðurkenningarskjal frá stjóm
Sovétríkjanna, það geyml ég vel,
máttu viita.
Hvað viltu annars segja um
starfsemi félagsins?
Hún hefir verið mikil og marg-
þætt einsog ég sagði áðan. ef ég
ætti að telja það alit upp yrði
það of langt mál, ég minnist að-
eins á það sem mér kemur í hug.
í verkföllum höfum við lagt
fram okkar llð með söfnunum os
kaffiveitingum. þar hafa félags-
konur lagt fram mikla vinnu.
Þjóðviljann höfum við styrkt
með ótöldum upphæðum einnig
með afslætti af áunnum rétt-
indum, með það að markmiði,
að gera þann draum að veru-
leika, sem í dag er svo fjarlæg-
ur, að unnt sé að lifa gómasam-
legu lífi af dagvinnutekjum ein-
um saman.
í þeirri baráttu verða menn
að þora að standa uppréttir,
F. K.
legu kaupi. Og þar er einnig
sögð sú einfalda staðreynd að
atvinnuvegir eru fyrir vinn-
andi fólk, en ekki það fyrir at-
vinnuvegina. Þessi staðreynd
hefur verið ljósari Markúsi
Jónssyni fyrir fjórum áratug-
um en mörgum launamanni í
dag og einnig ýmsum þcim,
sem hafa forustu í málefnum
launafólks. Greinin er á þessa
leið:
Það þarf svo sem ekki að efa
það, að atvinnurekendur telja
slíkt vitleysu, og segja, að þó
átta stunda vinnudagurinn eigi
við víða í útlöndum, þá eigi
hann ekki við á íslandi, okkar
atvinnuvegir þoli það ekki o. s.
frv. En slíkt eru gamlar við-
bárur. Nákvæmlega sama var
sagt í Noregi og nú í vetur í
Svíþjóð og hvað sögðu þeir ekki
hér um togaravökulögin?
Það er talað um hvað at-
vinnuvegirnir þoli, en ekki um
hvað heilsa verkamanna þoli,
eða hvort vinnutíminn sam-
ræmist vellíðan þeirra. At-
vinnulíf okkar íslendinga er
ekki að neinu leyti svo frá-
brugðið því, sem erlendis tíðk-
ast, þannig, að hér eigi síður
við 8 stunda vinna en þar. En
svo er heldur ekki aðalatriðið
hvað atvinnuvegirnir krefjast
af verkalýðnum, heldur hvað
verkalýðurinn krefst af at-
vinnuvegunum."
kosnin'gasj óði Sósíalistaflokksins
og Alþýðubandalagsins.
Á foindum hafa verið fræðslu-
erindi, við höfum femgið marga
góða fyrirlesara um verkalýðs-
mál, utanríkismál, kvenréttlnda-
mál o. fl.
Úr Carólínusjóði hafa félags-
konur fengið U'tanfararstyrki m.
a. á Heimsþing kvenna og
kvennaráðstefnu Eystrasalts-
landanna Noregs og íslands.
Og að endingu Margrét, hver
er ósk þín til félagsins á þessum
tímamótum?
Að því takist í framtíðinni eins
og hingað til að vera því hlut-
verki sínu vaxið, að kynna kon-
um sósíalismann og styðja og
styrkja baráttu verkalýðsins fyr
ir betra lífi.
e.
Gegn herstöðvum
Framh. af bls. 8.
— slepptu ekki. Þeir hafa
ekkert lært og öllu gleymt.
Þrítugasta marz n. k. og
áfram verður að kenna þeim
að valdið er þjóðarinnar.
Til þes treystum við á lið-
sinni þitt — hvar i flokki og
stöðu sem þú ert...
Þann 30. marz n. k. stendur
30. marz-hreyfingin að kröfu
göngu til að leggja áherzlu á
að ísland segi skilið við Ntó.
Konni Zijliacus
ln memoríam
Stytting vinnutímans