Alþýðuhelgin - 09.01.1949, Blaðsíða 6

2
ALÞÝÐUHELGIN
kveðnu ums1ón«irwaði’T> þlöSminia.
safnsíns fvrsfn ár»n. %»nr Sivurður
Gnðmunflsson ~1 ni'in raunvnrU-
Ipai fnrc'tnA''• m 'v’’’: y V,-'-': r>r!t ii 1 agvi.
loka lf!74 'Romim nr sfpfnun bnss að
þakka. ððrun rnörmum fremur. oí?
hann lasði bvf frábmrt i’ð á fvrrtii
árum bess. lacði. b.mr unfiírstöður.
sem siðan hefur verið bvaci nfnn á,
vann bví ailt. or hann rnátii. Var Gi
urður óbrevtandi að safna grmum,
auk þess sem harm samdi ávmfar
lýsingar g.rinanna 'os aaf út í báka.
formi. Vakti hann með hví mikla at-
hyeli á safninu innan lanrfs otr ufan.
Fvrst framan af var saínið hvort.
tveasia í senn. húsnpp'ðislaust o'" fé.
laust. Vfirvöld hínðarinnar höfðu
engnn skilnine á málinu og voru afar
treg í taumi. Loks kom har. árið 1870.
er Sigurður málari hafði félaus með
öllu og ólaunaður safnað yfir 800 grio
um. að veiltir voru til safnsins 500
ríkisdalir, og fór verulegur hluti
beirrar unnhæðar til að innrétta ber.
bergi handa bví á dómkiikiuloftinu.
Sigurður málari fékk 100 ríkisdali í
bóknun fvrir 7 ára umsión og störf
við safnið. Átt.i Sisurður við hörmu-
lega brönean kost að búa. os er sag
an um síðustu ár hossa merkilesa
listamanns os hussiónarika snillinss
einhver ömulesasti vot.tur um bröns.
sýni os nirfilshátt. íslendinsa á síðari
hluta 19. aldar. Mun óhætt að full.
yrða, að skortur og óliæfur aðbúnað.
ur liafi beinlínis orðið orsök bess
sjúkdóms, sem dró S'Surð til bana
fyrir aldur fram haustið 1874.
SIGTTRWTR VfOFÚSSON TEKUR
VIÐ SAFNINU.
Eftir lút Sisurðar málara Serðist
Sisurður sullsmiður Visfússon starfs-
maður bióðminiasafnsins os umsión.
armaður bess ásamt Jóni Árnasvni.
Nú kom að bví, að gera burfli stór.
felldar endurbætur á kirkiunni og
var safnið bá húsnæðislaust með öllu.
Var árið 1879 flúið með baó í borg.
arastofuna svonefndu í hegningarhús-
inu og þar varð það að dúsa unz
Alþinsishúsið var rcist 1881. í því
húsi var gert róð fyrir vistarvrerum
fyrir safnið, betri og fullkomnari en
áður höfðu verið. Flutti Sigurður
Vigfússon það þangað í ársbyrjun
1881. Tók hann þá og einn við for.
stöðu þess. sem hann hélt síðan til
æviloka 1892. Var Sigurður liinn
mesti áhugamaður og öx safnið stór.
um undir umsión hans Þesar hann
tók að fuilii við st.íórn spfnsins 1882
vnm O’r’n’r rnmlojfn 2^0 pr\
0’-ðr>ir bf’tt á fiórða búsund er hann
fé'i írá Nú voru fiárveitingar os
orðnar miklu.m mun ríflesri en áður.
svo að árlega mátti verja nokkru fé
til srinaknupn, aulr bess sem Sigurð.
v”- íékk sæmilegn þókmm fvrir störf
sín. En handtök hans við safnið voru
líka mörg og góð, einkum að því er
snerti aukningu bess.
SAFNTn í TTMSJÓN PÁLMA
PÁLSSONAR.
Næsti forstöðumaður safnsins var
Pálmi Pálsson kennori. Ilann vann
mik’ð og gott starf við merkinsu os
skráningu safnsins. sem setið hafði
nokkuð á hakanum bá um hríð. En
bví miður naut safnið ekki hinna
ásætu starfskraft.a Pálma nema um
fiögra ára skeið. Árið 1895 var hann
skioaður fastur kennari við Lærða
skólann og lét af umsjón safnsins ári
síðar, 1. okt, 1896.
JÓN TAKrmssoN GERIST
SAFNVÖRBUR.
Eftir Pálma tók við safninu Jón
Jakobsson. Var húsnæði það, sem
safnið hafði í Albinsishúsinu bá orðið
alltof lftið. og hafði raunar verið bað
lensi. Var bví árið 1899 útvesað hús-
næði í hinu nvreista Landsbankahúsi,
og safnið flutt þangað um liaustið.
Þarna var miklu rýmra um safnið en
áður hafði verið, þótt húsakosturinn
þætti óhentugur að ýmsu leyti, einkum
til sýninga, og hitt væri augljóst, að
þetta húsnæði yrði ónógt eftir fá ár.
Jón Jakobsson veiiti safninu forstöðu
í 11 ár, frá 1896 til 1907. Óx safnið
á því tímabili um rúmlega þúsund
muni. Voru gripir þess orðnir nálega
hálft sjötta þúsund í árslok 1907.
TÍ.MAWL MATTHÍASAR ÞÓRÐAR.
SONAR.
Matthías Þórðarson gerðist for.
stöðumaður safnsins í ársbyrjun 1908,
og sama ár var hann samkvæmt
nýjum lögum skipaður fornminjavörð
ur. Urðu þú mikil tímamót í sögu
sáfnsins, því hið sama ár var lokið
byggingu hins nýia og myndarlega
safnahúss við Hverfisgötu. Flutti
Matthías safnið úr Landsbankahúsinu
og í hin' nýju húsakynni í desember.
mánuði 1908. Þarna voru stofur mikl.
um mun rúmbetri en áður hafði verið,
Matthías Þórðarson.
enda raðaði Matthias safninu öllu á
annan veg en áður hafði tíðkazt,
skipaði því niður í flokka eftir efni
og eðli gripanna. Var hann síðan
forstöðumaður safnsins í nálega fjöru.
tíu ár( eða til ársins 1947, er hann
lét af störfum. Mun það sízt ofmælt,
að hann hafi unnið safninu með frá.
bærri alúð, smekkvísi og trúmennsku,
svo að handaverka hans mun lengi
við njóta. Hefur stærð sáfnsins, vegur
þess og virðing vaxið mjög á þessu
tímabili. Voru gripir þess, um það
leyti sem Matthias lét af störfum,
orðnir a. m. lc. 14000 að tölu. Hafði
það þá fyrir löngu sprengt utan af
sér þau liúsakynni, sem. þv£ voru
ætluð í Safnalnisinu. Má raunar segja,
að meginhluti þess, sem bætzt hefur
við safnið undanfarna áratugi, sé í
geymslu en eigi til sýnis, sakir rúm.
leysis.
NÝTT HÚS, NÝR ÞJÓMINJA.
VÖRÐUR.
Eins og alkunnugt er, var ákveðið
árið 1944, í sama mund og lýðveldið
var stofnað, að koma upp stórri og
vandaðri byggingu yfir þjóðminja-
safnið. Stórhýsi þetta er nú risið af
grunni og er þess að vænta, að smíð.
inni verði að mestu lokið á þessu
nýbyrjaða ári. Þá fyrst standa vonir
til þess, að safnið fái notið sín og
orðið sá spegill íslenzkrar menning-
ar, sem það getur orðið og því er
ætlað að verða.
Á síðastliðnu ári tók við starfi
þjóðminjavarðar ungur maður og
dugandi, Kristján Eldjárn, Svarf.