Sveitarstjórnarmál - 01.06.1942, Blaðsíða 20

16
SVEITARSTJÓRNARMÁL
verið stofnuð í þremur sýslum, og virð-
ist það benda til þess, að þau kynni sig
vel þar, sem þau hafa verið stofnuð.
Um atkvæðagreiðslurnar er það að
segja, að þátttakan í þeim hefur víðast
hvar verið frekar lítil, en langflestir
þeirra, sem tekið hafa þátt í þeim, hafa
verið með stofnuninni, en aðeins örfáir
á móti, m. ö. o. mótstaðan gegn stofnun
samlaganna virðist ekki vera teljandi, en
áhuginn á hinn bóginn ekki heldur mik-
ill, þótt hann virðist fara greinilega vax-
andi.
II.
Hvernig er svo reynslan af starfsemi
samlaganna utan kaupstaðanna? Hún er
vitanlega ekki mikil enn þá, þar sem svo
mörg samlaganna eru nýstofnuð og sum
ekki enn tekin til starfa. Fyrir þá, sem
vildu kynna sér rekstur sjúkrasamlag-
anna í einstökum atriðum, vil ég benda
á árhók Tryggingarstofnunar ríkisins
1936—1939, sem út kom á þessu ári. Ár-
hókin fyrir árið 1940 er nii í prentun.
Ég býst við, að það, sem menn fýsi
mest að fræðast um, sé, hversu há ið-
gjöldin þurfi að vera. Verður að játa það,
að reynsla sú, sem enn er fengin, er ekki
svo mikil, að hægt sé að draga öruggar
ályktanir um þetta efni.
Aðeins eitt af kauptúnasamlögunum
hefur starfað heilt ár eða meira, en það
er sjúkrasamlag Akraness. Iðgjöld þess
samlags voru árirt 1939 og 1940 kr. 2.50
á mánuði, og virðast hafa verið vel rif-
leg með þvi verðlagi, sem var fyrir stríð,
því að árið 1939 var tekjuafgangur um
7 300 kr„ en árið 1940 um 1 000 kr.
Af sveitasamlögunum hafa eftirtalin
starfað ár eða lengur: Sjúkrasamlag
Fljótshlíðarhrepps, Hvolhrepps, Hraun-
gerðishrepps og Villingaholtshrepps. Ið-
gjöld tveggja hinna fyrst nefndu voru 8
kr. á ári, en hinna síðar nefndu 10 kr.
Það liggur í hlutarins eðli, að nokkuð
milclar sveiflur hljóta að verða á rekstri
svo lítilla sa.mlaga sem hér um ræðir, en
ef draga má ályktanir af reynslu þessara
samlaga, lítur út fyrir, að iðgjöld þeirra
hafi verið í það lægsta, miðað við verð-
lag fyrir stríð, enda hafa sum þeirra afl-
að sér viðhótartekna með hlutaveltum
eða skemmtunum.
Á móti iðgjöldunum koma svo framlög
Tryggingarstofnunar ríkisins og sveitar-
sjóða, 25% af greiddum iðgjöldum frá
hvorum aðila. Samlag, sem hefur 8 kr.
ársiðgjald, hefur þannig, auk vaxtatekna
o. þ. h„ 12 kr. tekjur á hvern samlags-
mann, og samlag með 10 kr. iðgjald 15
kr. árstekjur o. s. frv.
Síðan stríðið hófst, hafa útgjöld
sjúkrasamlaganna aukizt nokkuð, en þó
ekki að sama skapi og verðlag almennt
hefur hækkað, a. m. k. ekki í sveitunum.
Stafar það m. a. af því, að taxti héraðs-
lækna hefur enn eigi verið hækkaður og
daggjöld á landsspítalanum hafa ekki
verið hækkuð nema lítið eitt fyrr en nú
um áramótin síðustu. En óvíst er, hversu
lengi þessi aðstaða helzt. Breytist hún,
verður hins vegar að gera ráð fyrir, að
iðgjöldin þurfi að hækka nokkurn veg-
inn í réttu hlutfalli við dýrtíðina, en
framlög rikissjóðs og sveitarfélaga
hækka að sama skapi og iðgjöldin.
III.
Reglurnar um stofnun sjúkrasamlaga
utan kaupstaðanna eru þessar:
Ef hreppsnefnd ákveður eða finnnti
hluti kjósenda æskir þess, skal fara fram
atkvæðagreiðsla um það, hvort stofna
skuli sjúkrasamlag i hreppnum. Hrepps-
nefndin annast atkvæðagreiðsluna, og er
gert ráð fyrir, að hún fari fram á saina
hátt og sveitarstjórnarkosningar, sömu
menn hafi atkvæðisrétt o. s. frv.
Ef meiri hluti atkvæðisbærra manna
greiðir atkvæði ineð því, skal sjúkrasam-
lag stofnað. Ef einfaldur meiri hluti at-
kvæða er með stofnun samlags, en ekki
meiri hluti atkvæðisbærra manna, skal
fara fram ný atkvæðagreiðsla innan fjög-
urra vikna, og ræður þá einfaldur meiri
hluti greiddra atkvæða úrslitum. Sé felll
að stofna sjúkrasamlag, getur atkvæða-