Sveitarstjórnarmál - 01.06.1943, Síða 10

6
SVEITARSTJÓRNARMÁL
berra stofnana og gjafafjár, sem amt-
mennirnir höfðu einir stjórnað, áður en
sveitarstjómartilskipunin kom. Féllu
undir þetta búnaðarskólarnir og amts-
hókasöfnin, en auk þess nokkrir sjóðir,
sem gefnir höfðu verið eða stofnaðir í
almennings þágu.
í fyrstu voru amtsráðin aðeins þrjú,
því Norður- og Austuramtið voru höfð
saman. En með lögum 11. júli 1890 var
þessu breytt, og amtsráðin urðu þá fjög'-
ur, því að Austuramtið var þá skilið frá
Norðuramtinu. Þá var og fjölgað í amts-
ráðunum, þannig að lcosinn var i amts-
ráðið einn maður úr hverri sýslú í amt-
inu. Amtmaður var þó áfram hinn sami
fyrir Norður- og Austuramtið. Með þess-
um lögum var og heimilað, að Norður-
Þingeyjarsýsla yrði lögð til Austuramts-
ins, og með lögum 16. sept. 1893 var
Austur-Skaftafellssýsla einnig skilin frá
Suðuramtinu og lögð til Austuramtsins
„að því er sveitarstjórn snerti". Var
amtaskiptingin þvi laust fyrir aldamót
þessi að því er sveitarstjórn snerti:
1. Suðuramtið, sem náði frá takmörk-
um Austur-Skaftafellssýslu og Vest-
ur-Skaftafellssýslu að takmörkum
Borgarfjarðar- og Mýrasýslu.
2. Vesturamtið, sem náði frá takmörk-
um Mýra- og Borgarfjarðarsýslu að
takmörkum Stranda- og Húnavatns-
sýslu.
3. Norðuramtið, sem náði frá takmörk-
um Húnavatns- og Strandasýslu að
takmörkum Suður- og Norður-Þing-
eyjarsýslu.
4. Austuramtið, sem náði frá takmörk-
um Suður- og Norður-Þingeyjar-
sýslu að takmörkum Vestur- og
Austur-Skáftafellssýslu.
II.
Upphaflega mun það hafa verið svo
hér á landi, að hrepparnir voru yfirleitt
mjög' stórir. Manntal það, er þeir létu
taka hér á landi 1703, Árni Magnússon
og Páll Vidalin, ber með sér, að þá hafa
breppar eða sveitarfélög' á fslandi verið
samtals 163. Eflir Jolmsens jarðatali, sem
nú er um 100 ára gamalt, eða frá 1845,
eru sveitarfélög'in orðin 169, og hefur
þeim þá fjölgað um aðeins 6 á tæpri
hálfri annarri öld.
Það er því fyrst eftir að sveitarstjórn-
artilskipunin frá 1872 kemur og kjörnar
hreppsnefndir fara að stjórna málum
sveitarfélaganna, sem skipting hrepp-
anna hefst fyrir alvöru. A áratugnum frá
1887 til 1897 er þessum hreppum skipt
með landshöfðingjabréfi:
28. febr. 1887. Dyrhólahreþpi í Vestur-
Skaftafellssýslu í Hvammshrepp og Dyr-
hólahrepp.
21. sept. 1889. Vatnsleysustrandar-
lireppi í Gullbringusýslu í Njarðvíkur-
lirepp og' Vatnsleysustrandarhrepp.
29. maí 1891. Kleifahreppi í Vestur-
Skaftafellssýslu í Hörgslandshrepp og
Ki rk j ubæ j arhr epp.
11. júlí 1892. Helgafellssveit á Snæ-
fellsnesi í Stvkkishólmshrepp og Helga-
fellssveit.
11. júlí 1892. Holtamannahreppi í Ár-
nessýslu í Holtahrepp og Ásahrepp.
4. nóv. 1892. Skinnastaðahreppi í Norð-
ur-Þingeyjarsýslu í Axarf,jarðarhrepp og
Fjallalirepp.
23. nóv. 1893. Seyðisfjarðarhreppi í
Norður-Múlasýslu i Seyðisfjarðarlirepp
og Innrihrepp, sem síðar verður Sevðis-
f jarðarkaupstaður.
28. des. 1893. Helgastaðahreppi í Suður-
Þingeyjarsýslu í Reykdælahrepp og Aðal-
dælahrepp.
18. maí 1897. Stokkseyrarhreppi í Ár-
nessýslu í Evrarbakkahrepp og Stokks-
eyrarhrepp.
26. maí 1897. Holtshreppi í Skagafjarð-
arsýslu í Haganeshrepp og Holtshrepp.
Er þannig að jafnaði skipt einu.m
hreppi á ári þessi 10 ár. Síðan hefur þessi
þróun haldið óslitið áfram. Við áramólin
1942 eru hér á landi 219 sveitarfélög, eða
réttii hálfu hundraði fleiri en fyrir einni
öld. Sést af þessu, hversu hratt stefnir í
þessa ált, samanborið við það, sem
áður var.