Sveitarstjórnarmál - 01.08.1957, Síða 19

SVEITARSTJÓRNARMÁL
15
hafa leitað, öryrkjum og öðrum, eftir því
sem tök voru á. Hefur þannig vísir að hag-
nýtri leiðbeiningarstarfsemi fyrir öryrkja
þróazt jafnhliða athugununum.
Til þessa hafa nefndar athuganir nær ein-
göngu snert þá, sem búsettir eru í Reykja-
vík. Ekki hefur verið ráðizt í að sækja þá
heim svo nokkru nemi, sem búa úti á landi.
Fáeinir öryrkjar utan af landi, sem liafa
viljað leita sér vinnu eða stunda nám, hafa
þó leitað hingað og óskað eftir leiðbeining-
um og ýmissi fyrirgreiðslu. Reynt hefur
verið að liðsinna þeim eftir því sem að-
stæður leyfðu.
II.
Hverju er þá hægt að svara fyrrneíndum
spurningum? Er endurhæfingar þörf eða
annarra ráðstafana í atvinnulegu tilliti
vegna einhvers hluta öryrkjanna og hvernig
má þá endurhæfing fara fram? (Ég mun
nota orðið endurhæfing sem þöðingu á orð-
inu „rehabilitation", en það er samheiti fyr-
ir hverskonar ráðstafanir, sem beitt er að
því marki og gera öryrkja vinnufæra, velja
þeim starf og koma þeim til starfa).
Meðal þeirra, sem metnir hafa verið 50—
100% öryrkjar og njóta örorkubóta í
Reykjavík, eru nokkrir, sem þarfnast end-
urhæfingar. Skiljanlega er það þó tiltölu-
lega lítill hluti þeirra. Margir öryrkjanna
eru af heilsufarslegum ástæðum algerlega
óvinnufærir til frambúðar, liverra kosta
sem völ væri til endurhæfingar. Svo er t. d.
með roskið fólk, sem þjáist af sumum hrörn-
unarsjúkdómum, algera fávita, suma geð-
sjúklinga og ýmsa fleiri. Allmargir öryrkj-
ar hafa fengið eitthvað að starfa eða eru
þannig settir félagslega, að starfsorka þeirra
nýtist eins vel og á verður kosið. Svo er t.
d. með konur, sem hafa fyrir heimili að sjá
eða annast börn sín, og menn, sem stunda
sjálfstæðan atvinnurekstur, bifreiðaakstur,
verzlun, iðnað o. fl. Þeir, sem bagaðir eru
af völdum berklaveiki, en þeir eru margir,
um það bil 25% allra öryrkja í Reykjavík,
virðast oftast fá tækifæri til að nota starfs-
krafta sína eftir því sem geta leyfir. Er það
að þakka ráðstöfunum þeim, sem gerðar
hafa verið til endurliæfingar berklasjúkl-
inga og flestum mun kunnugt um. Sumir
berklasjúklingar, og raunar fleiri, eru líka
aðeins metnir öryrkjar og njóta örorkubóta
um stundarsakir, en verða bráðlega færir
til starfa á ný, án þess að ráðstafanir séu
gerðar til endurhæfingar.
Nú hafa verið nefndar helztu ástæður
þess að öryrkjar þarfnast ekki aðstoðar í
atvinnulegu tilliti. Erfitt er að áætla fjölda
þeirra, sem þarfnast betri aðstöðu til end-
urhæfingar. í Reykjavík mun það þó varla
vera meira en 10% þeirra, sem metnir eru
öryrkjar og njóta örorkubóta á hverjum
tíma. Er þá miðað við, að atvinnuástand sé
svipað því, sem verið hefur undanfarin 2—S
ár. Auðvitað bætist við þennan hóp árlega,
og hann endurnýjast smátt og smátt. Ekki
er vitað, hve miklu sú viðbót nemur árlega,
en það atriði er einmitt í athugun um
þessar mundir.
Af því, sem nú hefur verið sagt, vil ég
vara menn við að draga þá ályktun, að end-
urhæfingar kunni að vera lítil þörf eða
vinnuvandamál öryrkja sé leyst á fullnægj-
andi hátt. Því fer mjög fjarri. Þótt ekki
þörfnuðust meira en 5% allra öryrkja á
landinu endurhæfingar, væri það stór hóp-
ur. Þjóðfélaginu er hver einstaklingur, sem
starfað getur, dýrmætur, og einstaklinginn
skiptir það meiru máli en flest annað,
hvernig hann getur varið þeirri einu æfi,
sem hann á yfir að ráða.
Hér eru heldur ekki öll kurl komin til
grafar. Margir aðrir en þeir, sem njóta ör-
orkubóta, þarfnast endurhæfingar. Er þar
um að ræða unglinga innan 16 ára, fólk,