Sveitarstjórnarmál - 01.12.2000, Blaðsíða 20

STJÓRNSÝSLA
FRAMTÍÐARBORGIN
Langtímastefnumótun Reykj avíkurborgar
Hvað? Hvers vegna? Hvernig?
Jón Bjömsson, jramkvœmdastjóri Þróunar- ogjjölskyldusviðs Reykjavíkurborgar
Inngangur
Það eru umbrotatimar í sveitarstjómarmál-
um. Sveitarfélög eru að tileinka sér nýjar
starfsaðferðir og takast á við ný verkefni.
Það sem var nýtt í gær er úrelt nú, það sem
var guðlast í íýrra er góð og gild latína í ár.
Þetta á ekki aðeins við um Island, heldur að
því er virðist víðast um heim. Meira og
minna alls staðar er verið að þreifa sig áífam
í nýjum rekstrarformum opinberrar þjónustu,
einkavæðingu, nýju samstarfí milli opinberra
aðila eða opinberra aðila og einkaaðila. Það er verið að
reyna nýjar aðferðir í áætlanagerð og fjármálastjóm,
stjómsýslu og verkstýringu og það er ekki síst verið að
leita eftir nánara samráði og nýjum samstarfsflötum
milli kjósenda og hinna kjömu, hins einkalega og hins
opinbera. Það er víða full ástæða til þess að hafa áhyggj-
ur af lýðræðinu, áhugaleysi og dofa fólks gagnvart atrið-
um sem það þarf og á að sinna í lýðræðissamfélagi.
Sveitarstjómarmál virðast oftast ekki áhugaverð íyrr en
almenningi þykir gert sér á móti. Kosningaþátttaka er
víða hörmulega lítil, þótt ísland standi vel í því efni
samanborið við margar aðrar þjóðir, og margt hæft fólk
fælist að bjóða sig ffam til þeirra.
Sveitarstjómarmál em heldur ekki auðveld mál. Sveit-
arstjóm rekur fyrirtæki í umboði og þágu allra íbúanna.
En þetta fyrirtæki hefúr öðmvísi náttúm en fyrirtæki á
markaði. Vanhagi mann um eitthvað þá velur maður
fyrst verslunina sem manni líst best á, síðan vömna og
greiðir hana við kassann, ef manni falla verð og gæði.
Sveitarfélag er rekið á allt annan hátt, þar þurfa allir að
borga fyrirfram og sveitarfélagið skammtar síðan þjón-
ustuna eftir á, og sjaldnast er völ á sömu þjónustu frá
öðmm aðila. Þessi aðstaða og þessi sérstöku tengsl íbúa
og sveitarstjómar em vissulega vandasöm, þau stinga æ
meira í stúf við umhverfíð og bjóða margri hættu heim í
samskiptum. Mörg sveitarfélög leitast við að draga úr
þessum hættum og efla tengsl sín við viðskiptavinina,
sumpart með því að líkja eftir hinum frjálsa markaði
sem umlykur þau. Þau beita skoðanakönnunum til að
kanna hug og óskir íbúanna, þau reyna að miðla upplýs-
ingum, þau reyna að búa til valkosti, þau
reyna að efla ítök og sjálfræði hverfa eða
íbúasamtaka um sín mál. I þessari grein er
ætlunin að lýsa starfí að langtímastefnumót-
un fyrir Reykjavíkurborg sem farið hefur
fram á þessu ári undir nafninu FRAMTÍÐ-
ARBORGIN og svara spumingum um hvað
hún sé, hvers vegna hún sé gerð og hvemig
sé farið að því.
Hvað?
Sú langtímastefhumótun sem hér um ræðir snýst um
ímynd borgarinnar, starfsemi hennar og þjónustuhlut-
verk gagnvart íbúunum á tímabilinu frá aldamótum til
2015. Með öðmm orðum sagt snýst hún um hugmynd-
imar sein Reykvíkingar hafa um það núna hvemig borg-
in verði eftir fimmtán ár, hvaða hlutverkum hún eigi að
gegna og á hvem hátt hún eigi að þjónusta íbúana. Með
enn öðmm orðum sagt snýst hún um það hvaða áherslur
borgaryfírvöld eigi að setja í stefnu og stjómun borgar-
innar til lengri tíma litið.Venjulega em áætlanir sveitar-
félaga um rekstur gerðar til eins árs í senn, það em hinar
hefðbundnu fjárhags- og starfsáætlanir. Lög mæla nú
fyrir um gerð þriggja ára fjárhagsáætlana, en algengt er
að þær séu nokkuð yfírborðslegar. Einnig mæla lög fyrir
um að skipulagsáætlanir séu gerðar til a.m.k. 12 ára, þar
sem gerð sé grein fyrir áformum um nýtingu lands og
tengingu svæða. Lítið er um að sveitarfélög hafi markað
sér stefnu til lengri tíma varðandi hlutverk sitt og þjón-
ustu, þó em þess nokkur nýleg dæmi hérlendis í einstök-
um sveitarfélögum, og á þann hátt er víða unnið að Stað-
ardagskrá 21. Langtímaáætlanagerð er hins vegar sjálf-
sagður liður í starfí framsækinna fyrirtækja og gerist æ
algengari í sveitarfélögum og opinbemm stofnunum er-
lendis.
Það er unnt að byggja langtímastefnu alfarið á sér-
ffæðilegri þekkingu, og af því er töluverð reynsla. Þá er
gjarnan skipuð hálærð nefnd, oftast karlkyns. Með
FRAMTÍÐARBORGINNI var ákveðið að leita fýrst og
fremst til borgarbúa sjálfra, þeirra sem nota þjónustu
borgarinnar, og móta stefnuna eftir föngum í samræðu
274